Nep nieuws Femke 3

• Mediawijsheid
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Digitale media

• Soorten onjuiste of misleidende informatie
  
• Welk doel heeft nep-nieuws?
  
• Waarom geloven we nepnieuws?
• Hoe herken je nep-nieuws?

onjuiste en misleidende informatie

soorten onjuiste of
misleidende informatie

• Nepnieuws zijn verzonnen berichten, met als doel mensen te misleiden of je mening te beïnvloeden.
• Desinformatie is wanneer iemand opzettelijk onjuiste informatie deelt om te misleiden of schade aan te richten.
  
• Propaganda is informatie die bedoeld is om de publieke opinie te beïnvloeden en mensen aan te zetten tot actie.
  
• Complottheorieën zijn theorieën die een heftige gebeurtenis proberen te verklaren door ze te wijten aan een (fictief) complot.
  
• Ook slechte journalistiek is een vorm van misleidende informatie. Journalisten kunnen bijvoorbeeld nalatig zijn bij het checken van bronnen of verkeerde conclusies trekken.
  
• Met haatspraak worden uitspraken en beelden bedoeld die een groep of een persoon aanvallen.
  
• Framing is een manier om een overtuigend verhaal over te brengen. Daarbij kiest de afzender voor specifieke woorden en beelden om een boodschap op een bepaalde manier te verpakken.

Soorten onjuiste of misleidende informatie

Misinformatie

Misinformatie is iets anders dan desinformatie. Dat is de verspreiding van onjuiste of misleidende informatie zonder verkeerde bedoelingen. Dat kan bijvoorbeeld wanneer iemand een schokkend bericht leest maar niet weet dat dit bericht misleidende informatie bevat. Als die persoon dat bericht dan deelt, is het misinformatie.

Desinformatie

Desinformatie is onware, inaccurate of misleidende informatie die met opzet wordt gemaakt en verspreid om een persoon, sociale groep, organisatie of land te schaden. Of om geld mee te verdienen.

Nepnieuws zijn verzonnen berichten die de vorm hebben van een nieuwsbericht, maar niet geschreven en gecontroleerd zijn door een professionele journalist. Het is een vorm van desinformatie. 

nepnieuws

Nepnieuws, fake berichten en hoaxes bestaan al heel lang, maar de verspreiding ervan gaat razendsnel sinds de opkomst van sociale media. Iedereen kan tegenwoordig content plaatsen op internet. Nepnieuws wordt vaak voor drie doeleinden gebruikt.

Fake-nieuws

Om welke redenen, denk jij, maken mensen nepnieuws?

Geld verdienen door “clicks”. ​

In Nederland wordt vooral nepnieuws verspreid om geld te verdienen. Hoe meer mensen op een artikel klikken, hoe meer geld de makers krijgen vanwege de getoonde advertenties. Een pakkende, sensationele kop levert vaak veel ‘clicks’ op. En dus veel geld. We noemen dit clickbait. ​

Doel 1

Meningen beïnvloeden. ​

Ook maken mensen bewust nepnieuws om meningen te beïnvloeden, bijvoorbeeld in aanloop naar de verkiezingen, of politieke of ideologische redenen, bijvoorbeeld door leugens over tegenstanders te verspreiden.

Doel 2

Satire. ​

Grappige online nepartikelen als: De Speld. 

De Speld is een satirisch online nieuwsmagazine

Doel 3

‘Dankzij’ sociale media kan fake news snel viraal gaan. Niet alleen doordat mensen de berichten liken of delen op hun tijdlijn, maar ook door het algoritme van sociale media. Dat algoritme voorspelt welke berichten je interessant zal vinden, op basis van je eerdere zoekopdrachten, voorkeuren en surfgedrag. Heb je dus ooit een nepnieuwsbericht gelezen, dan schotelt het algoritme je meer van hetzelfde voor in je tijdlijn. Ook plaatst het algoritme berichten met veel likes of reacties bovenaan je tijdlijn. Zo kan één nepnieuwsartikel snel bij iedereen belanden.

Hoe verspreidt nep nieuws zich?

Waarom geloven we
nepnieuws?

Het is een misverstand dat alleen domme mensen vatbaar zijn voor fake news. Iederéén kan in een nepnieuwsartikel trappen. Dat komt doordat makers van fake news een aantal slimme trucjes gebruiken om hun berichten geloofwaardig te maken. Die trucjes hebben veel weg van bekende propagandatechnieken

Waarom geloven we nepnieuws? 

https://npokennis.nl/story/747/wat-is-propaganda

Nepnieuws is soms moeilijk te herkennen. Ons brein is eigenlijk een beetje lui en daarom heel makkelijk voor de gek te houden. Dit is waarom ook jij in nepnieuws kan trappen.

https://www.isdatechtzo.nl/waarom-geloven-we-nepnieuws/jouw-brein-en-nepnieuws/hoe-werkt-het-bij-onszelf/ 

Waarom geloven we nepnieuws? 

www.isdatechtzo.nl

• Fakenews speelt in op emoties. In onzekere of onduidelijke tijden, zijn we vatbaarder voor fake news
• fakenews biedt oplossingen. Zitten we met veel vragen of zorgen, dan zoeken we naar antwoorden en oplossingen. Fake news reikt ons die oplossingen graag aan.
• fakenews vereenvoudigt de dingen. Wanneer we iets niet begrijpen, zoeken we daar graag een verklaring voor. Liefst heel eenvoudig en vanzelfsprekend, zodat we daar verder niet meer over hoeven na te denken.
• fakenews zoekt voor jou een zondebok. Net zoals we graag antwoorden, oplossingen en verklaringen krijgen, vinden we het ook fijn als we iemand ergens de schuld van kunnen geven. Zo werken ze polarisatie in de hand en winnen ze mensen voor zich door het wij-zij-denken te versterken.

Waarom geloven we nepnieuws? 

• je kunt geld verliezen. 
• je kunt vertrouwen verliezen in experts, de overheid, bepaalde groepen mensen in samenleving of traditionele nieuwsmedia. 
• het kan ook onrust veroorzaken in de maatschappij. Een belangrijke tactiek van nepnieuwsmakers is polarisatie: ze zetten mensen tegen elkaar op. 

waarom is nepnieuws gevaarlijk?

Denk kritisch na als je een nieuwsbericht ontvangt

en check bronnen.

Hoe kun je nepnieuws herkennen?

Check de bron. 

- Waar heb je het bericht gelezen? Is het bericht van Tiktok of Facebook, of van de NOS? 

- Wie heeft het geschreven of gemaakt? Ken je deze persoon of de website? Of heb je er nog nooit van gehoord? Probeer de bron eens te googelen en kijk wat het internet erover zegt.

Lees het hele bericht en niet alleen de titel.  Staan er spelfouten in, vreemde zinnen en wazige foto? of lijkt het te mooi om waar te zijn?

Bedenk met welk doel is het gemaakt? Wat wil de maker bereiken? Is het reclame (om geld te verdienen)? Is het om te lachen? Is het om te shockeren? Of wil het emoties bij je losmaken (boosheid)? 

Zoek andere bronnen. Zie je het bericht bij meerdere (nieuws)bronn bijv. op Facebook maar ook op NOS? Dan is het waarschijnlijk betrouwbaar. 

Hoe kun je nepnieuws herkennen?

Vertrouw je het niet?

Deel het dan niet!

Nepnieuws

https://create.kahoot.it/creator/1c31d53f-4859-46fd-be8a-eefc40cc877a

1. Maak een eigen nepnieuwsbericht. Het moet:
   - geloofwaardig zijn;
   - een pakkende titel hebben;
   - een inleiding van minimaal 5 regels hebben.
2. Zoek er een interessante afbeelding bij. 
3. Het mag niet van internet gepikt of door Chat GPT bedacht zijn (en geloof me, ik ben heel goed in het checken van dit soort zaken ;-))

Opdracht