SK 3h Nova 3b scheikunde H6.1/6.2/6.3/6.4

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

6.1 Voedselproductie

Voedsel

In de supermarkt staat voedsel. Voedselproductie begint bij de boer, via allerlei bewerkingen komt het dan in de winkel terecht.

In Nederland hebben we vooral intensieve landbouw. Op een klein oppervlakte, veel voedsel produceren. 

Hoe?

Zo veel mogelijk voedselproductie:

• kunstmest gebruiken
• gewasbeschermingsmiddelen gebruiken 

Beide opties zorgen voor meer voedsel. 

Meststoffen 

We hebben twee soorten meststoffen:

• kunstmest
• dierlijke mest 

Kunstmest

• Volledig door mensen gemaakt 
• Er zit voornamelijk fosfor, kalium, stikstof in (dat noemen we hoofdelementen)
• Hoofdelementen zijn atoomsoorten die door planten worden opgenomen
• Andere hoofdelementen: calcium, zwavel, magnesium
• Sporenelementen: ook nodig, maar heel weinig  

Te veel meststoffen 

Overbemesting --> slecht voor biodiversiteit

Overbemesting = eutrofiering

Gewasbescherming

Bescherming tegen schimmels, bacteriën, verdelgen van insecten, onkruid. 

Niet alleen slechte dingen gaan dood, maar ook het bodemleven. 

Intensieve vs biologische landbouw

• Wel / geen bestrijdingsmiddelen en kunstmest
•  Geen/ wel biologisch geteeld veevoer
• Laag dierenwelzijn / diervriendelijke huisvestiging

Conserveren 

• fermenteren
• inleggen in zuur, zout, suiker
• invriezen
• drogen
• steriel verpakken 
• conserveringsmiddel toevoegen 
• pasteuriseren en steriliseren 

Additieven

Hulpmiddelen die de kleur, de geur, de smaak of houdbaarheid verbeteren. 

We kennen deze additieven als E-nummers.

Kunnen zowel chemisch als natuurlijk zijn. 

(tabel 2 NIET leren)

Leerdoelen 6.2 voedingsstoffen

• Je kunt uitleggen wat koolhydraten zijn
• Je kunt uitleggen wat vetten/olieen zijn
• Je kunt uitleggen wat eiwitten zijn
• Je kunt uitleggen wat vezels/minaralen zijn
• Je kunt uitleggen wat de energiewaarde betekent

Koolhydraten (suikers)

Sachariden = moeilijke naam voor koolhydraten

Glucose: 1 sacharide --> monosacharide

Sacharose: 2 sachariden --> disacharide

zetmeel: veel sachariden --> polysacharide

Vetten

1. Smeerolie en vetten - Aardolie (alkanen)
2. Vetten in voedsel - 

olie (plantaardig)

vetten (dierlijk)

Binas: 67

Bouw van eiwitten

• Een eiwit is een polypeptide, opgebouwd uit aminozuren. 
• In een eiwit zijn peptidebindingen (amide) aanwezig.
• Zie Binas tabel 67H1.

Energiewaarde

• Brandstoffen hebben een bepaalde energiewaarde
  
• Zoveel energie krijg je als je 100 g of 100 mL eet/drinkt 
  
• We drukken dit uit in J of zoals vroeger in cal 
  
• 1 cal = 4,18 J
• dames 14-18 jaar: 2200-2500 kcal
• mannen 14-18 jaar: 2900-3300 kcal 

Mineralen

LD 6.3 Persoonlijke verzorging

• Je kunt verschillende functies van cosmetische producten uitleggen
• Je kunt uitleggen hoe zeep wast
• Je kunt uitleggen hoe zeepmolecuulen eruit zien
• Je kunt een emulgator uitleggen
• Je kunt uitleggen wat nanodeltjes zijn

Cosmetische producten

• Hygiene (zeep shampoo)
• Verfraaien (make-up, parfum)
• Beschermen (zonnebrand creme, Labello)

Hoe wast zeep?

Zeep is basis pH>7

Zeep vorm micellen

Zeep

Je kan een emulgator uitleggen

Zeep sluit vet op in een zeepbel, daardoor kan vet opgelost worden in water.

Zeep ontvet je huid dus heb je een hydraterende creme nodig(emulsie).

Nanodeeltjes

Voorbeelden: 

TiO₂ en ZnO in zonnebrandcrème

SiO₂ in tandpasta

ZnO in huidcrèmes 

-->als nanodeeltjes zijn ze effectiever, omdat het kleinere deeltjes zijn en dus meer oppervlak hebben.

Welk product is een geen cosmetisch middel?

1. Tandpasta
2. Wasmiddel
3. Parfum
4. Shampoo

Cosmetische middelen zijn

1. Schoonmaakmiddelen
2. Alleen voor vrouwen
3. Lichaam wassen, reinigen en verzorgen

Zeep heeft een

1. Hydrofobe kop
2. Hydrofiele kop
3. Is geheel hydrofiel

Zeep is een basische oplossing. Wat kan je zeggen over de pH van zeep?

1. pH < 7
2. pH > 7
3. pH = 7
4. pH = 12

Wat verwijder je met zeep?

1. Talg
2. Bacteriën
3. Vuil
4. Huid

2: Is zeep een emulgator? Zo niet, wat is zeep dan wel?

1. nee, zeep is een oplossing
2. ja, zeep is een emulgator
3. nee, zeep is een emulsie

zeep heeft een

1. hydrofiele kop
2. hydrofobe staart
3. hydrofobe kop
4. hydrofiele staart

En wat is het hydrofiele deel van een zeepmolecuul?

1. De kop
2. De staart
3. Het midden
4. Het hele zeepdeeltje

Hoe heet een vetbolletje dat omringt is door zeepmoleculen zodat het geheel oplosbaar wordt?

1. De kop
2. Hydrofoob
3. Een micel
4. Crème

TiO2 zit in

1. nanodeeltjes
2. huidcrèmes
3. zonnebrandcrèmes
4. tandpasta

Laatste vraag
Hoe groot zijn nanodeeltjes?

1. 1 - 100 mm
2. 1 - 100 nm
3. 1 - 100 dm
4. 1 - 100 cm

LD 6.4 Schoonmaakmidellen

• Je kunt verschillende manieren van schoonmaken herkennen en benoemen
• Je kunt ph uitleggen (zuren en basen)
• Je kunt ph bepalen
• Je kunt een schoonmaakmiddel kiezen
• Je kunt titratie uitvoeren

Schoonmaken

Schoonmaken op verschillende manieren

• Mechanisch reinigen
• Oplossen
• Desinfecteren
• Chemisch reinigen 

Schoonmaken met water en zeep

Hydrofiel = waterlievend

Hydrofoob = watervrezend

Schoonmaken met zuren en basen

Zuur                                               Base

Schoonmaken

Zure schoonmaakmiddelen zijn geschikt om kalk op te lossen. (Schoonmaak azijn, antikal, zoutzuur)

Basische schoonmaakmiddelen zijn geschikt om vetten op te lossen. (Ammonia, gootsteenontstopper, soda)

Titratie

  Titratie