Britse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

1.1 Nieuwe samenlevingen

Hoofdvraag:

Op welke manier ontwikkelden 

zich de Engelse koloniën in de 

Amerika's (1585-1833)?

Motieven

Waarom kolonisatie Amerika?

(vanuit de leiders gedacht):

1. Rijkdom vergaren

2. Goede locatie in strijd met Spanje

3. Nieuwe route naar Azië vinden

Motieven

Waarom kolonisatie Amerika?

(vanuit de bevolking gedacht):

1. Landbouwgrond

2. Handel met inheemsen

3. Werkgelegenheid
4. Goud en zilver
5. Vanwege geloofsvervolging 

The Pilgrim Fathers

https://www.lakenhal.nl

/nl/verhaal/pilgrims-naar-

amerika

Plantages

Begin 17e eeuw:
Virginia blijkt geschikt 

voor plantages (tabak)

Confrontatie met Indianen

(Pocahontas)

Indianen en kolonisten

Groot deel Indianen

verdwijnt, door:
-ziektes
-verlies oorlogen
-geen eenheid

Trans-Atlantische slavenhandel

Plantages hadden veel arbeids-

krachten nodig.
Nieuwkomers werkten 4-7 jaar 

gratis
Afrikaanse slaven in eerste 

instantie ook,

daarna verloren ze dit recht

Vestigingskoloniën Noord-Amerika 

Klimaat niet geschikt voor plantages

Handel en nijverheid i.p.v. landbouw

Veel minder slaven in het noorden dan

in het zuiden

Uitbreiding in de Caraïben 

1627 Barbados

1655 Jamaica

Plantagekoloniën, slavernij

Suikerteelt (zeer winstgevend)

Uitbreiding in de Caraïben 

De RAC verscheepte jaarlijks duizenden

slaven vanuit Afrika naar het Caribisch

gebied 

en naar Virginia in Amerika. 

Onderdeel van de Trans-Atlantische 

Driehoekshandel.

Oplopende spanningen

in Noord-Amerika

18e eeuw (1700-1800)
Verlichting:

Volkssoevereiniteit
Trias politica
Natuurlijke rechten

No Taxation without representation 

Ontstaan VS

1776: onafhankelijk van Engeland

1787: Grondwet (Founding Fathers)
          uitgaand van de Trias Politica

Afschaffing slavernij

1807: verbod slavenhandel in hele Britse Rijk

1833: slavernij afgeschaft (door actieve

inzet van de abolitionisten)

1865: afschaffing slavernij in de VS

Chronologie Britse Rijk

-EIC drijft handel met Mogol-vorsten

-Royal Navy en het Brits-Indische leger controleert het rijk en beschermt de handel

-Verdrag van Allahabad wordt afgesloten (1765)
-Britse gezag wordt geaccepteerd, ook al wijze ze Indiase religieuze en sociale gebruiken af

- Indiase opstand o.l.v. ontevreden Indiase soldaten

-Koningin Victoria wordt keizerin van India

Chronologie Britse Rijk

-In India worden plantages opgezet voor de teelt van handelsgewassen

-De Britse koloniale macht wordt uitgebreid door de bouw van spoorwegen

-India wordt een belangrijk afzetgebied voor Engelse industriegebieden

-De Britten voeren in India de Engelse taal, hun recht en onderwijssysteem in

-Het India National Congress wordt opgericht

-Het Britse Rijk zag het als haar taak om de wereld naar Brits model te beschaven.

1.2. Het Britse Rijk-India

16e eeuw: India bestuurd door

Mogols. Contact met Europese

handelaren.

katoen, zijde, tapijten etc in ruil voor
goud, zilver, porselein.

EIC en VOC

De Britten richten de EIC op.

Overeenkomsten met VOC:

-alleenrecht op handel in Azië

-Verdragen sluiten met lokale vorsten

-recht om geweld te gebruiken.

De Britten kregen alleenrecht op handel 

factorijen

In India geen vestigingskoloniën en 

plantagekoloniën, maar handels-

posten (factorijen) aan de kust.

Bania's (tussenpersonen)
gingen het binnenland in 

Handelskapitalisme

Handel zeer winstgeven, want

grote vraag naar Indiase stoffen, vanwege:

-bevolkingsgroei Europa
-statussymbool voor de rijken

Stoffen ook gebruikt voor andere handel

in Azië en slavenhandel in Afrika.

Royal Navy

Handel beschermd door de 

Royal Navy

Verdrag van Allahabad 1765

Britse leger verovert Bengalen

en schenkt het aan de EIC

De Mogolvorst moet het VvA tekenen:

EIC zou hier voortaan belasting innen.

Verdrag van Allahabad 1765

Zwaartepunt verschuift

Waardoor?

Onafhankelijkheid van de VS
in 1776

Suikerproductie stokt op
Barbados en Jamaica

Gevolg

Onafhankelijke 

Bania's vervangen door 

personen op loonlijst EIC
Hierdoor veel meer invloed

op binnenland India.

Religie

Belangrijkste:

-Hindoeïsme

-Islam

Britten hadden problemen

met de rituelen

Grote Indiase opstand

1857: Indiase soldaten

weigerden nieuwe geweren.

Gevolg: gevangengezet.

Daarna: opstand onder Indiase

soldaten. Een deel van India

wordt op Britten heroverd.

Grote Indiase opstand

1858: opstand neergeslagen.

Gevolg: India onder direct

gezag van Britse regering.

Strenger optreden, einde

macht Mogolvorst.

Victoria keizerin in 1876.

Modern imperialisme.

Industriële revolutie

Engeland gaat zelf 

stoffen produceren.

Grondstof katoen nodig.

India afzetmarkt. Groot probleem

voor Indiase huisnijverheid.

Plantages aangelegd voor

thee en tabak

Treinen en Suezkanaal

https://schooltv.nl/video/wat-is-het-suezkanaal-groot-kanaal-dat-de-rode-zee-met-de-middellandse-zee-verbindt/

Indian National Congress

Indiërs willen deelnemen aan het bestuur

1885 oprichting INC 

Britten waren er bang voor. Vreesden

hun macht kwijt te raken.

Examenvraag

In 1717 vaardigde de Mogolvorst Farrukhsiyar een wet uit. Met deze wet

gaf hij de East India Company onder andere toestemming om meer dan

dertig dorpen te kopen, een fort in de buurt van het dorp Kalikata te

verstevigen en er soldaten te legeren.

Historici beschouwen de wet uit 1717 als een keerpunt in de geschiedenis

van India.

1. Ondersteun deze visie door:

- uit te leggen welke verandering in de positie van de

East India Company in India door deze wet mogelijk werd en

- een afspraak uit het verdrag van Allahabad te noemen, waarmee de

positie van de East India Company verder werd versterkt. 

Antwoord examenvraag

maximumscore 3

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• De East India Company mocht eerst alleen vanuit factorijen werken /

was voor de veiligheid afhankelijk van lokale heersers, maar kreeg nu

meer autonomie / kon nu haar handelspositie verdedigen door het

recht zich in het binnenland te vestigen / een fort te versterken /

soldaten te legeren 2

• Met het verdrag van Allahabad kreeg de East India Company ook

toestemming belasting te heffen / politieke soevereiniteit in delen van

India 1

positie van de East India Company voor én na 1717, worden scorepunten

toegekend.

1.3 Een economische wereldmacht

Hoofdvraag:

Welke rol speelden de koloniën in sociaal-economische ontwikkelingen in Groot-Brittannië? (1750-1900)

Industriële revolutie

De Industriële Revolutie begint 

in GB door een aantal uitvindingen:

-Spinning Jenny

-Stoommachine

https://www.youtube.com/watch?v=8K9vtpgTLbI

Industriële revolutie

Revolutie omdat in minder

dan 100 jaar GB een 

industriële samenleving werd

Huisnijverheid wordt

fabrieksarbeid

Samenleving verandert

Toenemende vraag naar

textiel door bevolkingsgroei

-voedseloverschotten
-betere hygiëne
-betere bestrijding ziekten

Samenleving verandert

Minder mensen nodig

in landbouw.

Trek naar de steden om te 

werken in de fabrieken

Omstandigheden zeer slecht.

Vaar- en spoorwegen

Stoomschepen nemen

zeilschepen over. 

Naast waterwegen ook 

spoorwegen noodzakelijk.

Ook in kolonie India

Verschuivingen in de wereldeconomie

Ruwe katoen uit India gehaald

om in GB te worden bewerkt.
India werd ook afzetmarkt.

Katoen ook uit de VS (slaven-

arbeid). Door burgeroorlog VS
alle aandacht op India.

Vrijhandel op de wereldzeeën

Handelskapitalisme wordt
industrieel kapitalisme.
Gevolg: liberale markteconomie
en vrijhandel.

Opiumoorlogen met China./

Gevolg: Chinese markt toegankelijk voor Britten.

Ondernemers aan de macht

Kiessysteem veranderde in de 

19e eeuw: regio's met sterke

bevolkingsgroei meer invloed.
Reform Bill (1832): alleen de 

rijken profiteerden.

De arbeidersklasse

Leef- en werkomstandigheden

erbarmelijk.
Opkomst socialisme.
1833: Factory Acts (fabrieks-

wetten).
Niet iedereen was hier 

blij mee.

Concurrentie Amerika en Duitsland

GB in de 19e eeuw het

machtigste land ter wereld,

maar langzamerhand

meer een meer concurrentie

van met name de VS

en Duitsland: strijd om 

koloniën.