Par. 4.1: ontstaan van steden (deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma 

1. Bespreken opdracht 4.1 (15 min.) 

2. Controlevragen  + spelletjes (10 min.)

3. Video (15 min.) 

4. Voorbereiding volgende les (rest van de les) 

Lesdoelen 

1. Je kunt met enkele voorbeelden uitleggen waardoor de landbouwopbrengsten in de elfde eeuw toenamen.

2. Je kunt uitleggen hoe bevolkingsgroei, specialisatie in beroepen en de opkomst van steden gevolgen waren van de toenemende voedselproductie.

3. Je kunt met voorbeelden beschrijven hoe de opkomst van handel en nijverheid leidde tot interregionale economische verwevenheid in Europa.

4. Je weet hoe en waarom burgers in de steden en mensen op het platteland door de opkomst van de steden meer vrijheid kregen.

5. Je weet hoe door de economische macht van de steden hun zelfstandigheid toenam.

6. Je begrijpt welke gevolgen de opkomst van steden had voor de machtsverhoudingen tussen de adel en de burgers.

Vragen??

Opdracht (20 min.)

1. Lees Par. 4.1 (blz. 76 t/m 79)

2. Ga naar Teams en open opdracht 4.1 ontstaan van Steden

3. Vul de ontbrekende woorden/zinnen in de lege vakken: opties vind je op pagina 2 

4. Elk pijltje staat voor een verband tussen twee gebeurtenissen: check of je elk pijltje begrijpt. 

5. Je maakt de opdracht alleen en in stilte 

6. Klaar? Lees Par. 4.2 

Controlevraag 1: Leg uit wat het verband is tussen de privileges/stadsrechten van steden en het verdwijnen van het hofstelsel (2p)

Controlevraag

Gebruik bron 1.

In de late Middeleeuwen nam de voedselproductie snel toe. Dat kwam onder meer door veranderingen in de landbouw. 

● Benoem met verwijzingen naar de bron twee vernieuwingen die in de landbouw plaatsvonden. Noem daarbij de oude (vroegere) situatie en de nieuwe situatie. (2p)

● Leg het verband uit tussen de toename van de voedselproductie en het ontstaan van steden. (2p)

Controlevraag 2: Gebruik bron 1.

In de late Middeleeuwen nam de voedselproductie snel toe. Dat kwam onder meer door veranderingen in de landbouw.

● Benoem met verwijzingen naar de bron twee vernieuwingen die in de landbouw plaatsvonden. Noem daarbij de oude (vroegere) situatie en de nieuwe situatie. (2p)
● Leg het verband uit tussen de toename van de voedselproductie en het ontstaan van steden. (2p)

Stadsrechten	ontginningen	landbouwoverschot
Samenwerking	patriciërs	Handwerkers
Poorters	Koopmans	ambacht
handel	gilden	Stedelijke burgerij

Voorbeeld van een juist antwoord:

Herleving agrarisch-urbane samenleving: ontginnen, surplus landbouw, ambacht, handel.

Opkomst stedelijke burgerij: Stadsrechten, gilden, patriciërs, poorters

Guldensporenslag: gemeen, feodale leger, Franse koning, veldslag

Stadsrechten	ontginningen	landbouwoverschot
Samenwerking	patriciërs	Handwerkers
poorters	Koopmans	ambacht
handel	gilden	Stedelijke burgerij

Rest van de les 

1. Check voor jezelf of je alle leerdoelen van 4.1 hebt behaald (zie pagina 91). 
2. Als je ze hebt behaald: Ga aan de slag met de voorbereidingen op 4.2 

• Lezen: Par. 4.2 (blz. 81 t/m 83) 
• Maken: 4.2: Opdracht 2 t/m 4 (blz. 84)

Antwoord controlevraag 

● Te zien is een risterploeg of karploeg die de grond echt omkeert, terwijl er voorheen een hakploeg gebruikt werd die de grond alleen loswoelde. (1p) Ook worden er paarden ingezet. Voorheen werden ossen gebruikt. Die zijn minder gewillig en hebben minder trekkracht. (1p)

● Doordat er genoeg voedsel is, hoeven er minder mensen in de landbouw te werken voor de voedselvoorziening. Mensen konden vertrekken van het platteland en in de stad gaan wonen om met handel of nijverheid een inkomen te krijgen. (2p)

Welke verschillen tussen de vroege en late middeleeuwen kun je al bedenken?