klieren 4.7

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

klieren 4.7

Lesdoel

Bouw ligging en werking klieren

invloed van hormonen op klieren

samenstelling van talg

herhalen soorten klieren

Wat weet je nog van klieren?

Wat voor weefsel is klierweefsel?

1. stofafscheidend epitheelweefsel
2. bedekkend epitheelweefsel
3. bindweefsel
4. spierweefsel

Welk plaatje hoort bij welk weefsel?

EPITHEEL

BINDWEEFSEL

SPIERWEEFSEL

ZENUWWEEFSEL

Ken je de woorden nog?

endocrien = zonder afvoerbuis

exocrien = met afvoerbuis

exo-endocrien=met buis en zonder buis dus gemende klier

excretie = uitscheiding (van afvalstoffen)

secretie = afscheiding (van nuttige stoffen)

En deze?

holocrien = de klier stoot de hele kliercel af/uit. ("dik")

apocrien = de klier stoot een gedeelte van de kliercel af/uit ("dunner")

eccrien = de klier blijft volledig intact ("vloeibaar")

Talg- en zweetklieren zijn adnexen die je niet aan de buitenkant kunt zien? Welke 2 adnexen kun je wel zien?

Welke vorm hebben talgklieren?
(meerdere antwoorden)

1. alveolair
2. buisvormig
3. trosvormig
4. tubulair

Welke worden passen nog meer bij talgklieren?
(meerdere antwoorden)

1. endocrien
2. exocrien
3. secretie
4. excretie

Haar 

Net zoals talg- en zweetklieren en nagels is het haar een aanhangsel (adnexum) van de huid. Een haar lijkt misschien een simpel sprietje, maar zit ingewikkeld in elkaar.

Opbouw van de haar

Verhoornde aanhangsels -> adnexen

Haarschacht -> boven de huid (zichtbaar)

Haarwortel -> in de huid en in haarzakje

Haren zijn verhoornde aanhangsels van de huid die voor een groot deel in de lederhuid tot op het onderhuids bindweefsel liggen. Toch behoren haren tot de opperhuid. Een haar bestaat in de lengterichting uit een haarschacht en haarwortel. De haarschacht ligt boven de huid. Dit is dus het zichtbare deel van het haar. Haarschacht bestaat uit verhoornde haarcellen en is dus eigenlijk het dode deel van de haar. De haarwortel ligt in de huid en in een haarzakje (haarfollikel).

Doorsnede van een haar

Haaropperhuidvlies -> buitenste laag v/d haar

Haarmerg -> binnenste v/d haar

Haarschors -> middelste laag v/d haar

Haaropperhuidvlies: de buitenste laag van het haar noemen we het haaropperhuidvlies. In deze laag zijn de cellen plat en kernloos. Deze laag is belangrijk voor de bescherming van het haar. De cellen vormen schubjes, net als bij een vissenhuid. Bij een gezonde haar zijn de schubjes gesloten en kunnen er geen stoffen in de haar dringen. Bij gesloten schubben heeft het haar een natuurlijke glans. Bij een slechte conditie van het haar sluiten de schubjes niet goed aan. Het haar is poreus en ziet er dof uit.

Haarmerg is de binnenste laag het haar. De cellen van de haarmerg zijn rond en hebben een celkern.

Haarschors is de middelste laag. In de cellen van de haarschors zit veel keratine (hoornstof). Alleen in deze laag zit melanine (pigment) dat de haarkleur bepaald.

Haarfollikel - Haarzakje 

Met daarin:

• Haarmatrix (kiemlaag); waarin de nieuwe haarcellen ontstaan
• Haarpapil; Voorziet de nieuwe haarcellen  van voedingsstoffen en pigment (haarkleur)

Net als de kleur van je huid, wordt je haarkleur bepaald door melanine (pigment). De haarschors bevat twee soorten pigment: eumelanine (donker pigment) en feomelanine (licht pigment). De verhouding tussen licht en donker pigment bepaalt je haarkleur.

Lanugohaar 

• Komt voor bij embryo’s en foetussen
  
• Lang, dun en zijdezacht
  
• Enkele centimeters lang
  
• Geen pigment
  
• Mergloos
  
• Over het gehele lichaam
  

De eerste haarfollikels ontwikkelen zich bij de wenkbrauwen, op de bovenlip en de kin. 

Vanaf 6 weken na de bevruchting tot 7/8 maanden zwangerschap

Daarna valt het uit en vervangen door vellus- en terminaalhaar.

Vellushaar 

• Zacht en mergloos
  
• Zelden langer dan 1 cm
  
• Meestal ongepigmenteerd
  
• Kinderen -> lichaam
  
• Vrouwen -> gelaat

Intermediair haar 

• Haren worden langzaam dikker en grover en meer gepigmenteerd
  
• Overgangsfase vellus- naar terminaalhaar

Terminaal haar 

• Grof
  
• Gepigmenteerd
  
• Verschillende lengtes
  
• Alle leeftijden
  
• 6 soorten

Wimpers en wenkbrauwen

Hoofdhaar

Snor- en baardharen

Okselhaar,

Schaamhaar,

Lichaamshaar

Haar groeifasen

Anagene fase

• Groeifase
  
• Duurt het langst (2 tot 25 jaar)
  
• Groeisnelheid is 0,3 mm per dag
  
• Pigmentvorming
• +/- 80 %  van de haren

De haarvaatjes in de haarpapil geven voedingsstoffen af aan de haarmatrix -> haarmatrix vormt nieuwe haarcellen -> nieuwe haren naar oppervlakte geduwd -> het haar groeit.

Mergcellen veranderen in schorscellen.

Schorscellen veranderen in opperhuidvlies.

Pigmentvorming

Katagene fase

• Overgangsfase
  
• Duurt enkele weken
  
• Pigmentvorming neemt af
  
• Haarwortel wordt kleurloos
  
• Haar zit nog vast

Haarfollikel sluit -> geen contact mogelijk tussen haarwortel en haarui -> haarpapil kan geen voedingsstoffen meer afgeven aan de haarmatrix -> celdeling stopt -> haarfollikel krimpt en wordt korter -> haar wordt omhoog geduwd, maar zit nog in de huid.

Pigmentvorming neemt af en haarwortel wordt geleidelijk kleurloos

Telogene fase

• Rustfase
• Duurt enkele maanden
• De haar ligt los in de follikel
• Er wordt een nieuwe haarmatrix gevormd (voor het nieuwe haar)
• Het oude haar valt uit

Er vormt een nieuwe haar onder de oude -> oude haar komt los te zitten doordat de cellen van de inwendige wortelschede hun structuur verliezen.

Ondertussen groeien de onderste haarcellen verder in de diepte en omsluiten de haarpapil -> ontstaat een nieuwe haarmatrix -> nieuwe haar groeit en duwt de oude haar uit de haarfollikel.

1

Haarschacht

2

3

6

4

5

7

Talgklier

Haarspier

Haarmerg

Haarpapil

Haarui

Bloedvat