ET21 - Barad, Harari, Rasch

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

ET21 - Barad, Harari, Rasch

Kwestie 4 Grensvervagingen

mens, dier, plant

fysiek en niet-fysiek

levend en niet-levend

Haraway tegen dualisme

evolutietheorie, dieren met 'menselijke' eigenschappen

mens is cyborg, van nature kunstmatig

machines bestaan uit materiële en niet-materiële dingen met handelingsvermogen

Kwestie 4 Grensvervagingen

mens, dier, plant

fysiek en niet-fysiek

levend en niet-levend

Haraway tegen dualisme

machines bestaan uit materiële en niet-materiële dingen met handelingsvermogen

evolutietheorie, dieren met 'menselijke' eigenschappen

mens is cyborg, van nature kunstmatig

Kwestie 4 Grensvervagingen

fysiek en niet-fysiek

Haraway tegen dualisme

machines bestaan uit materiële en niet-materiële dingen met handelingsvermogen

Algoritmes sturen, beïnvloeden, beslissen

Waaruit bestaat het handelingsvermogen van algoritmes? Geef een paar voorbeelden.

Kwestie 4 Grensvervagingen

mens, dier, plant

fysiek en niet-fysiek

levend en niet-levend

Haraway (ET19) Grensvervagingen tussen:

Morton en Despret (ET 19)

Latour en Hayles (ET 20)

Barad, Harari, Rasch (ET 21)

De mens wordt data

Kwestie 4 Grensvervagingen

De grens tussen fysiek en niet-fysiek vervaagt

Wij zijn een verstrengeling van materiaal en betekenis

Barad

Harari

Het dataïsme reduceert mensen tot karikaturale profielen

Rasch

Kanttekening

Aan de slag

ET21

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Barad, Harari en Rasch de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd.  

Daarbij kan ik betrekken:

• de begrippen intra-actie, algoritme, techno-humanisme, dataïsme en het else 
  
• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen fysiek en niet-fysiek
  
• een uitleg van Barads argument dat de mens een verstrengeling van materiaal en betekenis is/wordt
  
• een uitleg van Harari’s argument dat de mens data wordt
  
• een uitleg met tekstfragment 16 van Rasch’ kanttekening dat het dataïsme mensen reduceert tot karikaturale profielen

Aan de slag

ET21

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Barad, Harari en Rasch de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd.  

Daarbij kan ik betrekken:

• de begrippen intra-actie, algoritme, techno-humanisme, dataïsme en het else 
  
• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen fysiek en niet-fysiek
  
• een uitleg van Barads argument dat de mens een verstrengeling van materiaal en betekenis is/wordt
  
• een uitleg van Harari’s argument dat de mens data wordt
  
• een uitleg met tekstfragment 16 van Rasch’ kanttekening dat het dataïsme mensen reduceert tot karikaturale profielen

Aan de slag

ET21

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Barad, Harari en Rasch de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd.  

Daarbij kan ik betrekken:

• de begrippen intra-actie, algoritme, techno-humanisme, dataïsme en het else 
  
• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen fysiek en niet-fysiek
  
• een uitleg van Barads argument dat de mens een verstrengeling van materiaal en betekenis is/wordt
  
• een uitleg van Harari’s argument dat de mens data wordt
  
• een uitleg met tekstfragment 16 van Rasch’ kanttekening dat het dataïsme mensen reduceert tot karikaturale profielen

Aan de slag

Barad en intra-actie

Conclusies uit kwantumtheorie

• waarnemer en waargenomene zijn afhankelijk van elkaar
• er is onbepaaldheid in de wereld

Aan de slag

Barad en intra-actie

Conclusies buiten de kwantumtheorie:

• Tegen klassieke subject-object-onderscheid 
• objecten zijn veranderlijk: afhankelijk van de waarneming en onderlinge verbondenheid
• Wat iets is wordt gevormd door de samenhang met andere dingen: intra-actie

Karen Barad (1956)

Aan de slag

Barad en intra-actie

Interactie

Elementen 

bestaan onafhankelijk 

van elkaar voor ze samenkomen

Intra-actie

Elementen 

ontstaan pas tijdens 

de intra-actie

vs

Aan de slag

Barad en intra-actie

Intra-actie

• Elementen ontstaan pas tijdens de intra-actie
• grens tussen verschijnselen, onderzoekers, concepten, ontstaat pas als ze met elkaar intra-acteren: elementen voeren elkaars grenzen uit

Aan de slag

Barad en intra-actie

Intra-actie

• Elementen ontstaan pas tijdens de intra-actie
• grens tussen verschijnselen, onderzoekers, concepten, ontstaat pas als ze met elkaar intra-acteren: elementen voeren elkaars grenzen uit
• daarom is onderzoek niet een kwestie van informatie vergaren, het brengt iets tot stand
• We zijn geen mens, we worden mens in intra-actie met de omgeving
• de betekenis van menszijn ontstaat in intra-actie met de omgeving

Aan de slag

• Lees inleiding + 13.1
• leg met het begrip intra-actie uit dat hersenonderzoek de vraag naar de mens niet beantwoordt, maar dat dit onderzoek het antwoord vormgeeft
• vergelijk intra-actie met intentionaliteit: wat is het verschil?

Aan de slag

Barad en intra-actie

Aan de slag

ET21

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Barad, Harari en Rasch de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd.  

Daarbij kan ik betrekken:

• de begrippen intra-actie, algoritme, techno-humanisme, dataïsme en het else 
  
• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen fysiek en niet-fysiek
  
• een uitleg van Barads argument dat de mens een verstrengeling van materiaal en betekenis is/wordt
  
• een uitleg van Harari’s argument dat de mens data wordt
  
• een uitleg met tekstfragment 16 van Rasch’ kanttekening dat het dataïsme mensen reduceert tot karikaturale profielen

Aan de slag

Harari en dataïsme

We zijn gereduceerd tot en gevangen in data...

en algoritmes sturen ons dagelijks leven

Aan de slag

Harari en dataïsme

Yuval Noah Harari

(1976)

Aan de slag

Harari en dataïsme

Theïsme: geloof in een god 

- God geeft betekenis aan de wereld

Humanisme:  mens als autonoom, redelijk, zelfbewust en vrij wezen. 

- De mens geeft betekenis aan de wereld.

Techno-humanisme: onze wil en verlangens veranderd en beheerst door techniek. Techniek bepaalt.

Aan de slag

Harari en dataïsme

Techno-humanisme: veranderen en beheersen van onze wil en verlangens met techniek.

Dataïsme: 

• alles is informatie
• de mens is te vatten in data en te begrijpen als algoritme: een reeks instructies om stapsgewijs een bepaald doel te bereiken 
• er is geen intrinsieke waarde
• geen zelfreflectie, computer weet beter en bepaalt

Aan de slag

• Lees 13.2
• Geef een voorbeeld van een manier waarop data jouw gedrag bepaalt
• Vind je Harari's mensbeeld realistisch? Waarom? En vind je zijn mensbeeld positief of negatief?
  
• Verzamel:
  - 5 advertenties die op jouw zijn gericht (mail, insta, tiktok, youtube)
  - 3 aangeraden artiesten in Spotify
  - 3 aangeraden films/series in een streamingdienst

Aan de slag

Harari en dataïsme

Vraag:

- welk beeld geven deze data van jou? 

- zit er een advertentie bij die niet klopt met je voorkeuren?

- zet je gepersonaliseerde cookies aan of uit? waarom? 

Aan de slag

Rasch en het 'else'

Miriam Rasch (1982)

'We zijn meer dan onze data-selfies'

Aan de slag

Rasch en het 'else'

Rasch: het dataïsme reduceert mensen tot karikaturale profielen

• niet alles van de mens is zichtbaar en meetbaar (wat daarbuiten valt is het else)
• dit moeten we ook niet willen
• Het else is geen gebrek maar een opgave "De ontmoeting met je datakarikatuur kan [...] een productieve en creatieve kracht oproepen die fungeert als een hefboom voor reflectie"

Aan de slag

ET21

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Barad, Harari en Rasch de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd.  

Daarbij kan ik betrekken:

• de begrippen intra-actie, algoritme, techno-humanisme, dataïsme en het else 
  
• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen fysiek en niet-fysiek
  
• een uitleg van Barads argument dat de mens een verstrengeling van materiaal en betekenis is/wordt
  
• een uitleg van Harari’s argument dat de mens data wordt
  
• een uitleg met tekstfragment 16 van Rasch’ kanttekening dat het dataïsme mensen reduceert tot karikaturale profielen

Aan de slag

Lees PT 15 Rasch, Frictie in tijden van dataïsme

1. Leg uit wat de 'kritische potentie' (p.262) van het else is
2. Leg uit waarom we volgens Rasch in plaats van 'afbeelding' net zo goed kunnen spreken over 'verbeelding' in het geval van hersenscans (p.263)
3. Is er iets dat volgens Rasch typisch menselijk is?
4. Ben je het met Rasch eens dat niet alles in data te vangen is? Onderbouw je antwoord.

Aan de slag

Rasch en het 'else'

Vraag:

- welk beeld geven deze data van jou? 

- zit er een advertentie bij die niet klopt met je voorkeuren?

- zet je gepersonaliseerde cookies aan of uit? waarom?