Bs. 5 Het immuunsysteem

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Een gezond en gelukkig 2025!

Pak je je spullen erbij?

• Boek / etui
• (aantekeningen)schrift
• Laptop (inloggen LessonUp)
• Oplader (indien nodig)

Deze les

Twee vragen herhaling "nieren".

Deel 1 van basisstof 5: Het immuunsysteem  (weektaak)

Ziekteverwekkers en antistoffen

Zelfstandig werken: basisstof 5

Vorige les ging over nieren

Wat doen de nieren?

Uit welke 3 delen bestaat de nieren?

Wat doen de nieren?

Wat is de functie van het niermerg?

1. Filteren van bloed
2. Productie van urine
3. Verzamelen van urine
4. Afvoer van urine richting de blaas.

Leerdoelen

3.5.8 Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.

3.5.9 Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

3.5.10 Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij een allergie.

3.5: het immuunsysteem

Wat weet je al over immuniteit?

Ziekteverwekkers: antigenen

• Lichaamsvreemde organismen of stoffen
  
  Bacterie | virus | schimmel  Parasiet | stuimeelkorrel (pol)
  
  
• Worden herkend m.b.v. antigenen (op de ziekteverwekker)

Ziekteverwekkers buiten houden: 3 manieren

• Met de huid (is moeilijk doordringbaar).
  
  
• Met de slijmvliezen in de luchtwegen: trilharen bewegen slijm naar de uitgang.
  
  
• Met zoutzuur in maagsap (dodelijk zuur).

Hoe worden uitstekende delen op cellen van lichaamsvreemde organismen genoemd?

1. Antigenen
2. Virussen
3. Bacteriën
4. A, B en C zijn juist

Hoe zouden bacteriën wel het lichaam in kunnen komen? 

Zoek een afbeelding op van één manier waarop ons lichaam ziekteverwekkers tegenhoudt.

Infectie en afweer

Een ziekteverwekker is toch je lichaam in gekomen... wat nu? 

Afweersysteem (immuunsysteem) wordt actief! 

Witte bloedcellen

1. Insluiten en afbreken                 2. Antistoffen maken

               

Wat zijn antigenen?

Een antigeen is een eiwit op de buitenkant van een cel of van een virus.

Heeft niets met genen (DNA) te maken!

Ons immuunsysteem herkent  ziekteverwekkers aan antigenen.

Op welke twee manieren zorgen onze witte bloedcellen voor bescherming tegen ziekteverwekkers?

1. Insluiting en productie van antistoffen
2. Productie van antistoffen en antigenen
3. Insluiting en productie van antistoffen en antigenen
4. Productie van maagzuur, trilharen in het ademhalingsstelsel en de huid

Wat doen antistoffen?

Bepaalde witte bloedcellen produceren antistoffen.

Antistoffen sluiten de ziekteverwekker in. 

Door de insluiting worden ze onschadelijk of gaan ze kapot.

Welke vraag of vragen heb je nog bij dit onderwerp?

Weektaak

Basisstof 3.5: Immuniteit

Opgaven 1 t/m 10

Volgende les: immuniteit en allergie

Activiteitenweek: Naturalis + Corpus

Naturalis: aardrijkskunde

Corpus: opdracht bij biologie

2 delen:

• Beleving van een reis door het lichaam: Corpus.
• Invullen opdrachtenboekje m.b.v. informatie uit interactieve gedeelte.
• In drietallen.
• Cijfer: 1-teller voor het boekje.

Wat zijn antistoffen?

1. Eiwitten die geproduceerd worden door witte bloedcellen.
2. Delen van een ziekteverwekker waaraan witte bloedcellen die z.v.w. kunnen herkennen.
3. Stoffen waarmee we ziekteverwekkers buiten het interne milieu houden, zoals maagzuur.
4. Antwoorden A, B en C zijn goed.

Immuniteit

Witte bloedcellen onthouden welke antistoffen ze moeten maken. 

Bij een volgende besmetting met de ziektverwekker: niet meer ziek, want je hebt snel veel antistoffen gemaakt.

Je bent dan immuun (kunt niet meer ziek worden).

Immuniteit

Witte bloedcellen kunnen onthouden welke antistoffen ze moeten maken

Vaak word je maar één keer ziek van een ziekteverwekker.

Je wordt zo immuun (kunt niet meer ziek worden).

Natuurlijke immuniteit

• Doordat je de ziekte zelf een keer doormaakt (bijv. waterpokken).
• Je produceert antistoffen.
• Het lichaam onthoudt hoe de antistoffen gemaakt moeten worden.

Kunstmatige immuniteit: vaccinatie

• Door een injectie met delen van een virus of bacterie of een verzwakte versie. 
• Je lichaam wordt er niet of nauwelijks ziek, maar je witte bloedcellen leren ze zo wel herkennen en onthouden!

Natuurlijke immuniteit

Kunstmatige immuniteit

Ziekte doormaken

Injectie met verzwakte/dode (delen van een) ziekteverwekker

Productie van antistoffen

Witte bloedcellen onthouden de geproduceerde antistof

Verkouden? Griepje? Ieder jaar weer?!

Hoe kan dat nou?

• Door mutaties: kleine veranderingen van de ziekteverwekker.
• Sommige virussen veranderen bijna nooit, anderen helaas heel snel. 

Allergie: overactief immuunsysteem

Immuunsysteem reageert heftig op onschuldige lichaamsvreemde stoffen.

Denk aan: huisstof, dierenharen, pinda's, wespensteek, etc.

                                                                                                  Anafylactische shock

Weektaak

Basisstof 3.5: Immuniteit

Opgaven 1 t/m 10

Begrippen van 3.5 

Allergie

Vaccin / vaccinatie

Allergische reactie

Antigeen / antistof 

Immuun

Afweersysteem (immuunsysteem)

Infectie

Vaccinatiegraad/ vaccinatie

Kunstmatige  / natuurlijke Immuniteit (leer het verschil)

anafylactische reactie