Telefoon gebruik in de les

• Mentorles
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Telefoon gebruik 

• Je denkt na over telefoonverslaving en digitale balans.

• Je herkent de digitale triggers die ons vaak afleiden en naar onze telefoon doen grijpen.

• Je leert over het reflexbrein, dat voortdurend en onbewust reageert op digitale triggers. 

• Je reflecteert op gezondheidsklachten door gebruik van (sociale) media en smartphone. 

• Je ontdekt in hoeverre jij bestand bent tegen flinke afleiding, door te aan den lijve te ervaren hoe je letterlijk, fysiek in balans blijft.

Lesdoelen

Les 1

Digitale balans en 

je reflexbrein

Als ik met vrienden ben en ik krijg een notificatie, 

dan kijk ik direct op mijn telefoon.

Vraag 1

1

2

3

4

5

We doen nu een quiz om te kijken hoe verslaafd je bent aan je telefoon. Breng het speels. (Noem het eventueel anders: gehecht, afhankelijk, of je nog zonder kunt). 

Instructie: Schrijf op een blaadje de cijfers 1 t/m 10 onder elkaar. Beantwoord elk van de tien vragen met een cijfer op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 staat voor ‘totaal niet herkenbaar’ en 5 voor ‘heel herkenbaar!’ (Of gebruik het werkblad - beschikbaar november 2022.)

Eventueel kunnen de leerlingen gebruik maken van hun device en vervolgens hun score opschrijven. 

Als ik ‘s nachts wakker word, 

dan check ik altijd mijn telefoon.

Vraag 2

1

2

3

4

5

Als ik me even verveel, 

dan pak ik meteen mijn telefoon.

Vraag 3

1

2

3

4

5

Ik voel me onrustig als ik mijn telefoon 

niet kan gebruiken.

Vraag 4

1

2

3

4

5

Ik zit vaak veel langer te scrollen,

dan ik van plan ben.

Vraag 5

1

2

3

4

5

Ook tijdens het huiswerk maken, 

blijf ik ondertussen bezig op mijn telefoon.

Vraag 6

1

2

3

4

5

Als ik online een post heb geplaatst, dan check ik daarna voortdurend mijn telefoon (om te zien of er reacties en likes zijn)

Vraag 7

1

2

3

4

5

Ik ga vaak te laat slapen, 

omdat ik nog op mijn telefoon bezig ben.

Vraag 8

1

2

3

4

5

Ik krijg vaak te horen dat ik 

te veel op mijn telefoon zit.

Vraag 9

1

2

3

4

5

Ik zou best willen minderen met telefoongebruik, maar dat lukt niet.

Vraag 10

1

2

3

4

5

Les 1

Digitale balans en 

je reflexbrein

Score 10 t/m 25:

Je hoeft je geen zorgen te maken. Je mobiel speelt geen overheersende rol in je leven en je bent zeker niet telefoonverslaafd. Je zou net zo makkelijk in de 19e eeuw kunnen leven. 

Score 36 t/m 50:

Ok, joh! Overleef jij wel zonder mobiel? Je laat je voortdurend afleiden door je telefoon en daardoor heb je moeite met focussen, ga je vaak te laat slapen en voel je waarschijnlijk ook regelmatig stress. Minderen gaat lastig worden, maar het kan wel! Als je zover bent, heb je heel veel aan de tips in deze lessen.

Score 26 t/m 35:

Het gaat nog goed. Je hebt grip op je telefoongebruik en sociale media. Maar let wel op dat het niet erger wordt. Vooral op momenten dat je moe bent, je verveelt, depressieve gevoelens of stress ervaart, heb je de neiging om nog vaker je telefoon erbij te pakken.

Score 10 t/m 25:

Je hoeft je geen zorgen te maken. Je mobiel speelt geen overheersende rol in je leven en je bent zeker niet telefoonverslaafd. Je zou net zo makkelijk in de 19e eeuw kunnen leven.

Laat nu iedereen zijn score optellen en noteren. Lees de uitkomsten voor.

Bespreek kort (een aantal van) de volgende vragen:

• Wat vind je van de uitkomst, had je die verwacht?
• Welke app of game vind jij het meest ‘verslavend’?
• Is er een verschil tussen digitale verslavingen en verslaving aan drugs of gokken?
• In hoeverre is ‘verslaafd’ telefoongebruik erg, of is het normaal geworden?
• Denk je wel eens over iemand anders: 'Ja, díe heeft echt een probleem'?

Activiteit: bekijk samen met de klas het filmpje van de website Onder de duim (van NOSop3)

Alleen het filmpje: https://youtu.be/HBbtqzXzxiU

De hele website: https://lab.nos.nl/projects/telefoonverslaving/index.html

Tip: Stuur oudere leerlingen of klassen van hogere niveaus naar de hele website van NOSop3, waar ze ook de tekst kunnen lezen over dopamine-aanmaak en telefoonverslaving.

Welke digitale triggers kun jij het minst goed weerstaan? Welke werken bij jou het beste, waardoor je steeds weer naar je smartphone getrokken wordt?

Bespreek aan de hand van het filmpje welke digitale triggers leerlingen kennen in populaire apps, die gemaakt zijn om jouw aandacht zo lang mogelijk vast te houden en te zorgen dat je telkens weer de app wilt openen. 

Denk aan:

• Het systeem van pull and refresh – waardoor je steeds je timeline ververst en daardoor blijft scrollen;
• De teruglopende teller voordat de volgende video automatisch begint;
• Notificaties (rode bolletjes, blauwe vinkjes) en pushmeldingen (geluidjes);
• Variabele beloning: je weet niet wat en wanneer je reactie krijgt (likes en comments), maar de mogelijkheid dat het iets leuks is, zorgt er al voor dat naar je mobiel grijpt;
• Score opbouwen: bijvoorbeeld streaks onderhouden. Je investeert in de app, waardoor je minder gauw je interesse verliest. Als je ergens moeite voor gedaan hebt, of geld voor betaald hebt, geef je namelijk minder snel op dan wanneer je die investering niet gedaan hebt.

Bespreek: welke digitale triggers kun jij met beste weerstaan en welke juist niet?

Met devices:

De leerlingen kunnen deze vraag via hun device beantwoorden.

Zonder devices:
De leerlingen beantwoorden de vraag klassikaal.

Activiteit: Probeer in balans te blijven -- drie staande oefeningen met video

We gaan het eens uitproberen. Met een oefening waarbij je gaat proberen om letterlijk in balans te blijven. Hoe goed kunnen jullie, terwijl je wordt afgeleid, goed blijven staan en helder blijven nadenken? Om dit te ervaren gaan we in tweetallen een balansoefening doen. We gaan staan.

Bekijk samen de drie instructievideo’s met Edward van de balansoefening, ontwikkelaar van de cognitieve fitnessmethode. Doe de oefeningen die daarin gedemonstreerd worden.

Hoe ging het?

😒🙁😐🙂😃

Bespreek na: Hoe ging het? Wat is jullie opgevallen? Wat dacht je, wat voelde je? Hoe ga je om met de afleiding? Blijf je makkelijk in balans of juist helemaal niet? Wat kun je doen om beter in balans te blijven?

Bij drie van de vragen kunnen de leerlingen gebruik maken van hun devices, maar dat is niet noodzakelijk: het kan ook middels een klassikaal gesprek.

Blijf je makkelijk in balans of juist helemaal niet? 

😒🙁😐🙂😃

Bespreek:

• Wie heeft wel eens een van deze negatieve gevolgen gemerkt?
• Hoe voelt het als je juist wel digitaal in balans bent? En hoe houd je dat zo?

Wat kun je doen om beter in balans te blijven?

Met devices:

De leerlingen kunnen deze vraag via hun device beantwoorden.

Zonder devices:
De leerlingen beantwoorden de vraag klassikaal.