Vikingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Wie waren de Vikingen?

• Waren zij alleen de brute plunderaars die in films en televisie series worden afgebeeld? 

• Of valt er meer te weten over deze volkeren uit het hoge noorden?

Waar denk je allemaal aan als je denkt over de Vikingen?

• Vikingen hielden van lange baarden.

• Deze verzorgden ze goed.

• Soms versierden ze de baarden en hadden ze er vlechten in.

Is dit een Vikinghelm?

1. Ja
2. Nee

Waar komt de naam Viking vandaan?

'vik' betekent zoiets als fjord en de Vikingen in Noorwegen woonden bij de fjorden. 
Een fjord is een soort inham tussen bergen waar water in zit.

Waar komen Vikingen vandaan

Waar komen de vikingen vandaan?

Het huidige Rusland werd gesticht door Vikingen. Vikingvorst Rurik neemt een bijzondere plek in de Russische geschiedenis in. Rond 862 zou hij in Novgorod de dynastie der Rurikiden of Ruriken hebben gevestigd. Volgens die lezing staat Rurik aan de wieg van het Kievse Rijk, de vroeg-middeleeuwse voorloper van het huidige Rusland. 

De Viking ontdekkingsreizigers hebben IJsland ontdekt en gekoloniseerd maar zij waren ook de eerste Europeanen die het Amerikaanse continent wisten te ontdekken. Enkele honderden jaren voordat Columbus voet aan wal zette op Amerikaanse grond.

De Vikingen zijn belangrijke ontdekkingsreizigers geweest!

Eens

Oneens

Beetje eens beetje oneens

Vanuit Denmarken, Noorwegen en Zweden (Scandinavie) reisden de Noormannen heel de wereld over om te handelen en te plunderen.

De Noormannen ontdekten veel nieuwe plekken en vaak gingen groepen op zulke ontdekte plekken wonen. Ze stichtten daar nieuwe nederzettingen. De Vikingen waren zelfs eerder in Amerika dan Columbus!

Enkele weetjes

• Vikingen kwamen niet alleen om te plunderen.
  
• Ook vrouwen vochten mee als schildmaagden.
• Soms bleven ze in de nieuwe gebieden wonen om het land te bewerken.
• Vooral Noorse Vikingen waren opzoek naar landbouwgronden, omdat het land in Noorwegen rotsachtig is en niet zo geschikt voor landbouw.
  
• Alleen de oudste zoon erfde als de ouders stierven, de jongere zoons moesten ergens anders grond vinden.

De Vikingen hadden geen contact met de plaatselijke bevolking.

1. goed
2. fout

Waarom bleven Vikingen soms wonen in de gebieden die ze bezochten?

Schepen

Om te reizen bouwden de Vikingen goede schepen, de bekendste is het langschip. Dit schip was snel en licht, en geschikt voor handel en oorlog. Ze konden met die schepen goed op de zee en goed op de rivieren varen, een groot voordeel!

Op de voorkant werd vaak uit hout een draken- of slangenkop gesneden om tegenstanders bang te maken en boze geesten te verjagen.

Wat was de reden dat de Vikingen een houten drakenhoofd maakte op de voorkant van hun schip?

1. Ze dachten dat ze daardoor sneller zouden varen.
2. De Vikingen zagen draken als goden en wilde die zo eren.
3. Ze wilde de vijanden angst aanjagen.
4. Ze dachten dat die de boze geesten op zee zou verjagen.

De Vikingschepen waren ondiep, welke voordelen had dit?

Vikingen vallen aan!

• +/- 800 n. Chr. begin Vikingaanvallen in Europa.
• Scandinavische volkeren trekken jaarlijks op handelsreis, al snel ontdekken ze dat West-Europa slecht verdedigd is.
• Europese vorsten zijn voornamelijk druk met elkaar bestrijden.

De adelman zwoor een eed van 'raad en daad', dit betekende dat zij de koning beloofde om hem advies te geven wanneer deze daarom vroeg (raad). En dat zij de koning te hulp zouden komen wanneer dit nodig was (daad) voornamelijk bestond het daad gedeelte uit helpen bij oorlog voeren.

In ruil voor de eed van trouw gaf de koning een deel van zijn grondgebied in leen aan de edelman. Hij gaf hun dus de macht over een deel van zijn koninkrijk, in dat gebied moesten zij besturen namens de koning. Zij moesten het gebied en de horigen beschermen tegen aanvallen, de wetten van de koning uitvoeren en belasting betalen aan de koning. In ruil hiervoor mochten zij een deel van de inkomsten voor zichzelf houden, en ze hadden macht over een deel van het koninkrijk.

De stukken grond die de leenmannen kregen was vaak zo groot, dat dit teveel was voor één heer om te besturen. Zij gingen daarom vaak hun grond ook weer in leen geven aan lagere adel. Ook hier was dezelfde eed van trouw en dezelfde verplichtingen als bij de uitleen tussen de koning en leenman.

Door oorlogen, rovers en invallen van buitenaf (bijv. de Vikingen)werd het steeds onveiliger!!

• Door de rooftochten van de Vikingen werd het steeds onveiliger
  
• Bovendien onderlinge oorlogen
• Daarom werden kastelen rond het jaar 1000 steeds meer van steen gebouwd

Vikingen

• Rond het jaar 900 vertrekken de Vikingen (Noord-mannen -> Noormannen!) vanuit Scandinavie.

• De Vikingen hebben erg goede schepen.
  
• Ze gebruikten hun schepen om handel te drijven, maar ook om op rooftocht te gaan.
• De vikingen zijn polytheisten.
• De vikingen hebben een cultuur waarin oorlog een centrale rol speelt.
  

De Vikingen geloofden dat ze in het Walhalla (de Vikinghemel) kwamen als zij dapper vochten. Sterven in de strijd was de hoogte mogelijke eer.
Valt het je ook op dat de Vikingen op de afbeelding helmen zonder hoorns dragen... Dat komt omdat de hoorns er later bij bedacht zijn, in het echt hadden ze dat helemaal niet!

Normandie

In Frankrijk ligt een gebied genaamd Normandie. Dit is afgeleid van Noormannen. De Vikingen werd gevraagd om er te komen wonen en de bewoners daar te beschermen tegen andere Vikingen.

Vikingen vallen aan!

• De Vikingen gingen steeds vaker dorpen, boerderijen en kloosters aan de kusten en langs de rivieren aanvallen.
• Door hun schepen konden ze snel ontsnappen voordat de koning zijn leenmannen en achterleenmannen bereid had gekregen om terug te vechten.
• De Vikingen wisten veel waardevolle spullen buit te maken en boezemde grote angst aan bij de Europeanen die aanvallen overleefde of diegene die de verhalen hoorde.  

Normandië

De angst voor de Vikingen was groot in Europa tijdens de middeleeuwen. Zo groot zelfs dat de Franse koning Karel in 911 een stuk van zijn koninkrijk cadeau gaf aan de Vikinghoofdman Rollo. Hij wilde niet vechten en vroeg aan Rollo om de grond en de inwoners te beschermen tegen aanvallen van andere Vikingstammen. Dit stuk grond heeft de naam Normandië gekregen (het gebied van de noormannen). Dit standbeeld moet Rollo voorstellen, we weten alleen helaas niet of hij er werkelijk zo heeft uitgezien omdat de bronnen hierover beperkt zijn.

Weet je nog?

De zoon van de Vikingkoning: Leif Erikson
(zie plaatje hiernaast)

Leif Erikson, zoon van de Vikingkoning Erik de Rode, hield van avontuur. Hij had gehoord over een onbekend land en trok er met zijn schip en 35 mannen op uit. Ze komen uiteindelijk ergens in Amerika terecht. Bouwen daar huizen en noemen het Vinland (Wijnland in de taal van de Vikingen, vanwege de vele druiven).

Officieel gezien, waren de Vikingen dus eerder in Amerika dan Columbus.

Onrustige tijden in Europa

500-800

• Na de val van het West-Romeinse Rijk waren er veel oorlogen
  
• Reizen was gevaarlijk en de meeste mensen leefden in dorpjes.
• Volksverhuizingen: grote groepen mensen verplaatsten zich (zoals de Vikingen)

• Grote steden, zoals Rome, waren er niet (meer)
  

Toen de Vikingen weg waren...

• Rond 1100 n. Chr. houden de Vikingaanvallen op (geleidelijk)
• Veel kloosters verwoest en hierdoor ook een hoop kennis verloren
• Boekdrukkunst was nog niet uitgevonden dus monniken schreven boeken over
•  Ook voor de handel waren de Vikingen een ramp, zij maakte namelijk de rivieren en kust onveilig waardoor handelaren niet meer durfde te reizen
• De rijke heren in Europa gingen, om zich te beschermen tegen Vikingen, (en andere heren die hun grond wilde hebben) kastelen bouwen en ridders trainen.  

Monnikenwerk

Dit gezegde stamt nog uit de middeleeuwen. Toen kon bijna niemand schrijven, alleen sommige mensen van adel en de geestelijken (mensen die voor de kerk werken). De monniken waren daarom verantwoordelijk voor het kopiëren van de bijbels en van belangrijke andere boeken. 

Als je werk krijgt dat heel erg precies is en veel tijd en concentratie vereist dan noemt men dit ook wel monnikenwerk. Er mochten namelijk geen overschrijffouten gemaakt worden, want dat kon het de prullenbak in en was je weer drie jaar bezig met het overschrijven van de bijbel.

Kasteel

Heren hadden vaak een groot grondgebied dat zij namens de koning moesten besturen. Op dit grondgebied bouwden zij hun kasteel. Wanneer het gebied aangevallen werd dan mochten de horigen binnen de muren van het kasteel schuilen.

Ridder

Mannen van adel werden van jongs af aan getraind om ridder te worden. Vanaf dat ze zes of zeven jaar oud waren moesten ze al beginnen. Ze leerde b.v. zwaardvechten, paardrijden en hoe je met lans en schild kunt vechten terwijl je op je paard blijft zitten. Alleen mannen van adel konden ridder worden omdat de wapenuitrusting (harnas, zwaard, schild, maliënkolder en een paard) erg duur waren. Zij werden of zelf bestuurder van een stuk grond of zwoeren trouw aan de koning of een andere heer.

Walhalla

De Vikingen geloven in meerdere goden. Zij geloven dat de dapperste strijders bij Odin in het Walhalla komen om elke dag te vechten en te feesten.

Uiteindelijk zullen zij tijdens Ragnarok met Odin, Thor en Floki gaan vechten tegen Fenrir de wolf om de wereld te redden.

De Vikingen geloofde dat iedereen die stierf tijdens de strijd gegarandeerd een plek kreeg in Walhalla. Dit zorgde ervoor dat veel mannen bereid waren om te strijden en ook weinig angst hadden om te sterven.

Waarom bleven de Vikingen niet in Scandinavië?

1. De Vikingen wilden meer rijkdom.
2. De Vikingen vonden Scandinavië saai.
3. De Vikingen wilden meer voedsel.
4. De Vikingen wilden meer geweld uitoefenen.

Wat is een ander woord voor Noormannen?

1. Scandinaviërs
2. Vikingen
3. Ridders
4. White walkers

De Vikingen waren ook handelaars en ontdekkers.

1. goed
2. fout

A Welk deel van Frankrijk kregen de Vikingen cadeau van de Franse
koning?
B Leg de naam van dat gebied uit.
C Leg uit waarom de Franse koning een stuk van zijn land cadeau gaf aan
de Vikingen.