H6 Formuleren: incongruentie en dat/als-constructie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Cursus formuleren

Incongruentie en dat/als-constructie

'De Verenigde Staten heeft besloten nieuwe verkiezingen te houden.' Klopt deze zin?

Ja!

Nee!

Incongruentie

Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm. Bij een meervoudig onderwerp hoort een meervoudige persoonsvorm.
Incongruentie ontstaat vaak:
- als het onderwerp meervoudig lijkt, maar enkelvoudig is;
- als persoonsvorm en het onderwerp ver uit elkaar staan;

- als een meewerkend voorwerp ten onrechte voor het onderwerp wordt aangezien. 

Voorbeelden

- De jeugd in de grote steden als Amsterdam en Rotterdam hebben een schrijnend gebrek aan speelplaatsen.
- Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren alleen maar verder zullen toenemen.
- Alle leerlingen worden verzocht naar elke les Nederlands een leesboek mee te nemen. 

'Een aantal conflicten ontstaan door een gebrek aan onderlinge communicatie.'
Noteer het foute woord.

'Dus jij denkt dat dit soort mensen nooit voor een Koninklijke onderscheiding in aanmerking zullen komen.' Noteer het foute woord.

'Alle inzenders werden gevraagd om hun ontwerpen van naam en adres te voorzien.'
Noteer het foute woord.

'De media stelt de politici onnodig kritische vragen, die dan toch niet beantwoord worden.'
Noteer het foute woord.

'Ik denk, dat als de minister vindt dat er te veel geweld op TV is, dat hij dan maatregelen moet nemen.'
Loopt deze zin lekker?

Ja!

Nee!

Dat/als-constructie

Een bijzin van voorwaarde begint vaak met als of wanneer. Je kunt zo'n voorwaarde dan het beste achteraan de zin zetten. Doe je dat niet, dan ontstaat er een dat/als-constructie. 

Daarom vind ik dat als films schokkende beelden bevatten of vormen van ernstig geweld, ze niet voor tien uur 's avonds moeten worden uitgezonden. 

Juiste zin:
Daarom vind ik dat films niet voor tien uur 's avonds moeten worden uitgezonden, als ze schokkende beelden bevatten of vormen van ernstig geweld. 

Verbeter de zin:
'Het rekeningrijden moet snel worden ingevoerd, omdat wanneer er niets gebeurt, Nederland binnenkort één lange file is.'

Verbeter de zin:
'Spraken de jongens af dat als ze geld genoeg zouden verdienen, ze in de zomervakantie naar Turkije zouden gaan?'

Terugblik

Deze les hebben we besproken dat:
- bij een enkelvoudig onderwerp een enkelvoudige persoonsvorm hoort;
- bij een meervoudig onderwerp een meervoudige persoonsvorm hoort;
- de voorwaarde uit een bijzin van voorwaarde het beste achteraan de zin kan staan. 

Vragen?

Controleer jouw betoogtekst op incongruentie en dat/als-constructies. Breng zo nodig verbeteringen aan.