Maatwerk klas 3: Politieke debat

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Het formatiespel uitgelegd 

Wat is er gebeurd? 

• Het is alweer even geleden, maar misschien kun je je nog herinneren dat we eerder dit jaar Tweede Kamerverkiezingen hadden . Op 17 maart mochten we naar de stembus om op een partij te stemmen. De partijen die daarna genoeg stemmen hadden om samen een meerderheid te vormen in de Tweede Kamer, zouden onze nieuwe regering worden.

Wat is er gebeurd?

• Tenminste, als genoeg partijen het met elkaar eens zouden worden. Maar dat gaat nog niet zo soepel. Want de ene wil weer niet met de ander, en sommige partijen willen alleen samen in een kabinet, waar anderen weer geen zin in hebben.  
• Dat overleg over wie met wie wil regeren heet de formatie.

Wie had er ook alweer gewonnen?

• Oké, kleine opfriscursus: onze Tweede Kamer heeft 150 zetels. Een kabinet moet in principe een meerderheid vormen, minimaal 76 zetels dus. Bij de afgelopen verkiezingen harkte de VVD de meeste zetels binnen, D66 werd tweede.

Wie had er ook alweer gewonnen?

• Iedereen kijkt sindsdien eigenlijk naar die twee partijen. Zij hebben samen 58 zetels. Een heel eind, maar daar moet dus nog wat bij. Dat kunnen de volgende partijen zijn: GroenLinks, PvdA, CDA, en de ChristenUnie. En daar wordt het dus lastig.  

Doorgaan met het oude kabinet: VVD, CDA, 

D66 en ChristenUnie

• Demissionair premier Rutte ziet het wel zitten: gewoon doorgaan met de partijen waar-ie nu ook al een kabinet mee vormde. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan: D66 wil namelijk écht niet met de ChristenUnie, zegt hun leider Sigrid Kaag. Komt doordat ze het op een aantal punten écht niet eens zijn met elkaar. Zo wil D66 bijvoorbeeld dat oudere mensen die vinden dat hun leven klaar is voor euthanasie kunnen kiezen. De ChristenUnie is daar tegen. Die combinatie gaat dus niet werken.

Over links: VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks

• Oké, en wat nou als ze het over links gooien? Als de VVD, D66 en het CDA er één linkse partij bij zouden nemen, de PvdA óf GroenLinks, dan tikken ze de meerderheid ook aan. Maar ook die optie wordt 'm niet: PvdA en GroenLinks houden elkaar vast. Dat betekent dat ze alleen samen in een kabinet willen. En dat willen de VVD en het CDA niet: zij zijn bang dat de regering dan te links wordt. 

Wat is er de afgelopen dagen gebeurd?

• De partijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hebben na lang onderhandelen samen afspraken gemaakt voor een nieuw kabinet. Die afspraken en andere plannen van de partijen hebben ze opgeschreven in een coalitieakkoord.
• Met dat coalitieakkoord komt er dus ook bijna een einde aan de formatie: het politieke proces waarin een nieuw kabinet wordt gemaakt.

Wat is er de afgelopen dagen gebeurd?

• Die formatie duurde veel langer dan normaal. Het is inmiddels negen maanden geleden dat er verkiezingen waren en dat is een record in de Nederlandse politiek. Maar hoe komt dat en wat gaat er nu verder nog gebeuren? 

Dus hebben we weer een kabinet?

• Goed, negen maanden na de verkiezingen is de missie dus geslaagd: VVD, D66, CDA en de ChristenUnie hebben afspraken gemaakt met elkaar en er komt een nieuw kabinet. Maar helemaal klaar is de formatie nog niet. 
• Zo'n kabinet bestaat namelijk uit ministers en staatssecretarissen, een soort onderministers. De leiders van de vier partijen die het kabinet in gaan, moeten nu mensen gaan zoeken voor alle verschillende ministeries.

Wat staat er in het coalitieakkoord?

Het coalitieakkoord presenteren de leiders van de vier partijen het aan de Tweede Kamer. 

Belangrijkste voor jou: het leenstelsel gaat weg. Wat ervoor in de plaats komt en of er ook iets geregeld wordt voor de mensen die nu al studeren, weten we nog niet.

Ook gaat het nieuwe kabinet veel geld uitgeven aan het tegengaan van klimaatverandering, bijvoorbeeld door het bouwen van twee nieuwe kerncentrales, en aan het bouwen van nieuwe huizen. Ook gaat er een behoorlijke zak met geld richting scholen. Het extra geld dat zij tijdens de coronacrisis al vanuit de politiek kregen, krijgen ze nu voortaan ieder jaar.

Wat gaan wij doen? 

• Wij gaan het formatieproces nabootsen en per twee leerlingen vormen jullie een politieke partij: GroenLinks, D66 en VVD. Jullie gaan een coalitieakkoord bereiken waarin de volgende punten centraal staan:

1. Klimaatverandering 
2. Zorg 
3. Vluchtelingenproblematiek 

Wat gaan wij doen?

Jullie starten met het verdiepen in de standpunten van de politieke partijen over onze drie hoofdonderwerpen: klimaatverandering, zorg en vluchtelingenproblematiek. 

Hoe staan de partijen tegenover deze onderwerpen? 

Welke partij willen jullie vertegenwoordigen?