Paragraaf 5.4/5.5: De evolutietheorie/Geschiedenis van het leven op aarde 3B

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom allemaal!

Let op de volgende punten:

• Pak je boek 
• Schrift en pen voor aantekeningen
• Mobiel in de kluis!

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Herhaling paragraaf 5.3 en 5.8
• Uitleg:

Paragraaf 5.4: De evolutietheorie

Paragraaf 5.5: Geschiedenis van het leven op aarde

• Zelfstandig werken

Fenotype/genotype?

Wat is een allel ook alweer?

Homozygoot/Heterozygoot?

Dominant/recessief allel?

Paragraaf 5.4: De evolutietheorie

                      Lesdoelen

1.  Ik kan de evolutietheorie beschrijven.
2. Ik kan uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan.
3. Ik kan uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.

Wat weet je al over de evolutietheorie?

Evolutie

Ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en of verdwijnen

Charles Darwin

Engelse onderzoeker in de 19de eeuw

Grondlegger van de evolutietheorie

Variatie in genotypen

Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie in genotypen

Ook mutaties zorgen daarvoor

Nieuwe genotypes --> Nieuwe fenotypes 

Natuurlijke selectie

Organismen kan goed of minder goed aan zijn omgeving zijn aangepast --> bepaalt zijn overlevingskans

Organismen met 'goede' eigenschappen voor de omgeving

- Krijgt (veel) nakomelingen

- De goede eigenschappen worden doorgegeven

In het poolgebied (sneeuw) wie heeft de grootste kans om te overleven en voort te planten?

1. De rode vos
2. De witte vos

Leg uit hoe de giraffe een lange nek heeft door natuurlijke selectie

Ontstaan van soorten

Organismen vallen onder één soort wanneer ze met elkaar kunnen voortplanten en daar vruchtbare nakomelingen uit komen.

Wanneer heeft een soort de grootste overlevingskans?

1. Als er geen variatie in genotype en fenotype is
2. Als er wel variatie in genotype en fenotype is

Door isolatie is er een nieuwe soort ontstaan

Obstakel tussen twee groepen

Verandering in de omgeving

De soort verandert

Argumenten voor evolutie

• Fossielen
  
• Overeenkomsten in bouw of functie
• Overeenkomsten in embryonale ontwikkeling
• Rudimentaire organen
  
• Overeenkomst in cellen en stoffen
• Overeenkomsten in DNA

Fossielen

• zachte delen

verdwijnen

• harde delen
  

verstenen

Fossielen

• Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.
  
• Fossielen kunnen ontstaan als resten van organismen snel worden bedekt door sedimenten (zand/klei)
• Vaak in bepaalde gesteentelagen van een bepaalde ouderdom
• In de loop der tijd blijken soorten te zijn ontstaan, veranderd en/of verdwenen

Overeenkomst in bouw

• Organen met een verschillende functie vertonen overeenkomsten in bouw
  
• Zij zijn dus waarschijnlijk uit dezelfde grondvorm (voorouder) ontstaan
  
• Door aanpassingen aan verschillende milieus hebben organen van de oorspronkelijke voorouders verschillende functies gekregen.
  

Overeenkomst in embryonale ontwikkeling

Overeenkomst in functie

• Organen hebben weinig overeenkomsten in bouw, maar wel dezelfde functie
  
• Ze zijn dus waarschijnlijk niet uit dezelfde grondvorm (voorouder) ontstaan
  
• De aanpassing is meerdere keren
  door evolutie ontstaan 

Organen met dezelfde functie, maar een andere bouw/evolutionaire geschiedenis.

Rudimentaire organen

• Organen die geen functie meer hebben en niet of nauwelijks tot ontwikkeling komen.
• Door aanpassingen aan verschillende milieus hebben organen van de oorspronkelijke voorouders hun functie verloren.
  

Overeenkomst in DNA

DNA is tegenwoordig 'af te lezen' en laat overeenkomsten zien:

Mensen en apen hebben een gezamenlijke voorouder.

Paragraaf 5.5: Geschiedenis van het leven op aarde

Tijdperk

De aarde bestaat ongeveer 4,6 miljard jaar.

Ongeveer 3800 miljoen jaar geleden ontstonden waarschijnlijk de eerste eenvoudige levensvormen.

• Dieren in het water
• Planten op het land, er werd zuurstof aangemaakt. 
• Dieren op het land

Lesdoelencheck

Kan ik:

- de evolutietheorie beschrijven?

- uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan?

- uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben?

Hoe noem je versteende afdrukken van organismen?

1. Rudimentair
2. Fossielen
3. Analoge gesteenten

Wat is een rudimentair orgaan?

1. Een orgaan dat je voorouders ook hadden
2. Een orgaan dat je niet langer nodig hebt
3. Een orgaan waar je niet buiten kunt

Wat is GEEN argument voor evolutie?

1. Fossielen
2. Rudimentaire organen
3. Overeenkomsten in cellen
4. Uitsterven van soorten

Aan de slag!

Wat:

Paragraaf 5.4: opdrachten 1 t/m 7

Paragraaf 5.5: opdrachten 1 t/m 8

Hoe:

Alleen of in tweetallen

Hulp nodig? Zoek het op in je boek of vraag om hulp

Klaar? Werken aan het PO of samenvatting en begrippenlijst maken van paragraaf 5.4 en 5.5

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!