9.1 - De Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De tijd van de wereldoorlogen

Tijdvak 9 - handboek bladzijdes 114 en 115

9.1 De Eerste Wereldoorlog

Wereldoorlogen

9.1 De Eerste Wereldoorlog

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

9.1 De Eerste Wereldoorlog 1914-1918
Tekstboek bladzijdes 116 t/m 118


The Great War 
17 miljoen
slachtoffers - 
burgers en militairen 

  

KA's 

• Het voeren van twee wereldoorlogen
• Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering  

https://schooltv.nl/video-item/loopgraven-vechten-aan-het-front-in-de-eerste-wereldoorlog

Totale Oorlog

Totale oorlog: Oorlog waarin ook burgers volledig betrokken worden

Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

Er zijn 5 (hoofd)oorzaken voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog: 

1. Militarisme
2. Wapenwedloop


3. Modern imperialisme
4. Nationalisme
5. Bondgenootschappen
   
   

Bondgenootschappen

(tot 1917)

• Geallieerden: Frankrijk, Engeland, Rusland, Italië, Servië (Triple Entente)
  

• Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkse Rijk, Bulgarije (Triple Alliance)

• Neutrale landen: Nederland, Spanje, Zwitserland, Noorwegen, Zweden

Moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand (1914)

Aanleiding Eerste Wereldoorlog

Aanleiding

Gavrilo Princip vermoordt Franz-Ferdinand

• 1914, Sarajevo
• moordaanslag op kroonprins Oostenijk-Hongarije (Frans Ferdinand)
• Door Gavrilo Princip, lid terreurgroep Zwarte Hand. Zij wilden aansluiting van Bosnië bij Servië ze zagen Oostenrijk-Hongarije als bezetter.
• Oostenrijk-Hongarije wil Servië een lesje leren

Oorlogsverklaring 

• Rusland mobiliseerde zijn leger 
• Duitsland verklaarde Rusland de oorlog
• Frankrijk mobiliseerde zijn leger 
• Duitsland verklaarde Frankrijk de oorlog  
  
  
• 4/8/1914 Duitsland trekt het neutrale België binnen op weg naar Franrijk
  --> Groot-Brittannië verklaarde Duitsland de oorlog

Wij gaan winnen!

Overal in Europa is er veel oorlogsenthousiasme om

te gaan vechten én vertrouwen om te winnen: 

met Kerst zijn we weer thuis zijn!

Deze oorlog is goed:

ein frischer fröhlicher Krieg

Propaganda

Wil de publieke opinie beinvloeden

- Oproepen om iets te doen

- Jezelf verheerlijken

- Iemand zwart maken

Verloop

In de eerste weken rukten de Duitsers snel op in België voor de uitvoering van het Von Schlieffenplan (volgende slide).  

Von Schlieffenplan

• Duitsland was ingesloten tussen twee vijanden: Frankrijk en Rusland
• Om een tweefrontenoorlog te voorkomen, wilden de Duitsers met dit plan eerst snel Frankrijk uitschakelen, om daarna Rusland te kunnen verslaan
• Dit mislukte 
• Loopgravenoorlog

Loopgraven (1)

• De wapens zijn zo krachtig geworden, dat vechten op een open veld zelfmoord zou zijn

• Loopgraven zorgen voor meer beschutting

• In totaal wordt er aan het Westfront 40.000km aan loopgraven aangelegd

Loopgraven (2)

• De loopgraven zijn gegraven in een zig-zag-vorm: hiermee voorkom je dat een inslag van een granaat (nog meer) slachtoffers kan maken

• Om aanvallen moeilijker te maken wordt gebruik gemaakt van mijoenen kilometers prikkeldraad

• Loopgraven worden uitgebreid met complete ondergrondse kamers

Loopgraven (3)

• Generaals geloven dat massale aanvallen vanuit de loopgraven effectief zijn. Dit is maar zelden het geval: soldaten worden kannonenvoer
  

• Het gebied tussen de loopgraven wordt in vier jaar tijd compleet omgeploegd. Er ontstaat een niemandsland

Vier jaar lang vanuit de loopgraven kijken naar 

hetzelfde stuk, kapotgeschoten, niemandsland...

Lees de tekst De oorlog breekt uit van par. 9.1

Soldaten zetten de aanval in vanuit een 

loopgraaf

Lees de tekst Oorzaken van de oorlog  van par. 9.1

• 1915 Gifgas --> chloorgas, mosterdgas, broomgas 
• 
  

Luchtschepen

• Om het slagveld beter te kunnen observeren, gebruikte men luchtschepen om de ligging van de vijandelijke loopgraven te achterhalen.
• Behalve voor observatie werden Zeppelins (type Duitse luchtschepen) ook gebruikt voor bombardementen (op Antwerpen en Londen)

Vliegtuigen

• Om voor een echte doorbraak in de oorlog te zorgen, zijn de eerste vliegtuigen nog te primitief.
• Toch beleeft de wereld de eerste luchtgevechten en bombardementen.

Vlammenwerpers

• Net als gifgas moet de vlammenwerper voor paniek bij de vijand zorgen.
• Brandende benzine wordt, soms over afstanden van honderden meters, over het slagveld gespoten

Tanks

• Hoe kom je levend bij de loopgraven van de vijand? Bouw een rijdend stalen harnas om je heen!
• Omdat de ontwikkeling ervan zeer geheim was, gebruikten de Britten de term 'tank', van watertank. Zelfs de arbeiders geloofden dat ze mobiele watertanks maakten.

Duikboten

• Duikboten bestonden al sinds de 19e eeuw, maar in de Eerste Wereldoorlog werden ze voor het eerst (met name door Duitsland) massaal ingezet.
• De Duitsers probeerden met de Onbeperkte Duikbotenoorlog (1915/1917) alle schepen (oorlogs-, koopvaardij- en passagiersschepen) tot zinken te brengen

Slag aan de Somme 1916

De Somme is een riviertje in Noord-Frankrijk

In vijf maanden vielen er meer dan 1 miljoen doden en gewonden

De geallieerden wonnen enkele kilometers aan grond

Één van de bloedigste veldslagen uit de oorlog

Vrouwen in WOI

Overnemen van banen

-Werk in fabrieken

-Voeding van het leger (zowel voedsel als wapens)

-Rol in de medische sector

Meer werkmogelijkheden

Verhoging in salaris

1917

• Rusland trok zich terug uit de Oorlog --> Russische Revolutie
• Amerika ging zich bemoeien met de oorlog --> kant van de geallieerden  

Einde van de Eerste Wereldoorlog
 

• Keerpunt 1: Russische Revolutie (1917) --> terugtrekking Rusland (1918) Oostfront verdwijnt
• Keerpunt 2: deelname VS (1917) 
• Voorjaar 1918: Duitsland verliest lenteoffensief aan het Westfront
• Gevolg: ineenstorting leger + politiek Duitsland
  Duitse keizer vluchtte naar Nederland 
• 11-11-1918: wapenstilstand

Verdrag van Versailles

Duistsland wordt gestraft:
- Herstelbetalingen (100 miljard marken in goud)
- Elzas- Lotharingen en grondgebied bij Polen afstaan
- Kolonies inleveren
- Demilitarisatie (max 100.000 soldaten en geen vloot)
- In het Rijnland mochten geen Duitse soldaten zijn

Naast het verddrag mocht Duitsland geen lid worden van de Volkenbond (voorloper VN)

Nederland bleef neutraal

 Net zoals België was het een klein land dat grootmachten als Duitsland, Engeland en Frankrijk als 'buurlanden' had. De Nederlandse krijgsmacht was te zwak om een van die mogendheden in een conflict te kunnen weerstaan.

Gevolgen van de oorlog voor NL

In 1914 krijgt ons land te maken met ruim 1 miljoen Belgische vluchtelingen. Hiervan brengen ongeveer 100.000 de hele oorlog in Nederland door. Na de oorlog houdt Nederland vast aan de neutraliteitspolitiek. Nederland mobiliseert wel het leger. 

Vooral in economisch opzicht zware tijden 

Gevolgen soldaten

• De nieuwe wapens en oorlogsvoering laten zichtbare en onzichtbare verwondingen achter

• Van de mannen met de kapotgeslagen gezichten...

• ...tot zware psychische klachten, vaak omschreven als Shellshock

0

Vóór en ná:

om de verminkte mannen toch nog een leven te kunnen bieden...

...werd driftig geëxperimenteerd met plastische chirurgie en maskers

Huiswerk 

• Lezen 9.1 De Eerste Wereldoorlog, handboek bladzijdes 116 t/m 118
• Maken van paragraaf 9.1 vraag 3, 5, 6, 7, 8 en 9, opdrachtenboek bladzijdes 100 en 101