ADL - wassen

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

ADL Les - Wassen

Motiveren, ondersteunen, overnemen

Als zorgprofessional ondersteun je de eigen regie en bevorder je de zelfredzaamheid van de zorgvrager.

Eigen regie betekent dat de zorgvrager zelf bepaalt hoe zijn leven eruitziet. Bij wassen, douchen en baden ondersteun je de eigen regie door naar de wensen en behoeften van de zorgvrager te vragen. Denk aan de temperatuur van het water, zeepgebruik en gebruik van hulpmiddelen zoals een washandje of rugborstel.

Zelfredzaamheid betekent dat de zorgvrager zich kan redden met zo min mogelijk professionele zorg. Je ondersteunt de zelfredzaamheid door de zorgvrager te motiveren om taken zelf uit te voeren. Moedig de zorgvrager aan om de voordelen van zelfstandigheid te zien. Als de zorgvrager iets niet kan of wil doen, bekijk je samen waar je kunt ondersteunen of wat je kunt overnemen.

Meneer De Haan heeft dementie. Je begeleidt meneer bij het douchen. Meneer kleedt zichzelf uit en gaat onder de douche staan. Je zet de douche aan en geeft meneer een washandje. Je zegt: 'Zo, begint u met wassen? Ik help u waar het niet lukt.' De zorgvrager kijkt wat om zich heen en weet duidelijk niet wat hij moet doen.
Hoe kun je dit het beste oplossen?

1. Je herhaalt je instructie: 'Begin maar met wassen!'
2. Je neemt het washandje over en zegt: 'Ik was uw gezicht wel even.'
3. Je doet het washandje om zijn hand en zegt: 'Wast u zelf uw gezicht?'

Veilig werken

• Voorkom pijn, ongemak en schade voor de zorgvrager en jezelf door veilig te werken bij wassen, douchen en baden.
  
• Aandachtspunten:
  
• Leg alle materialen van tevoren klaar zodat je de zorgvrager tijdens de wasbeurt niet alleen hoeft te laten.
  
• Zorg voor voldoende werkruimte door spullen die niet nodig zijn aan de kant te zetten.
  
• Gooi wasgoed direct in de wasmand. Dit is belangrijk voor de hygiëne en om te voorkomen dat de zorgvrager erover struikelt.
  
• Controleer altijd handmatig de temperatuur van het water. Voel met je hand het water zolang de kraan loopt.

Casus

Mevrouw Kramer wil niet meewerken. Loes gaat naar mevrouw Kramer om haar te helpen met douchen. Loes is iets te laat omdat ze bij de vorige zorgvrager meer tijd nodig had. Als Loes de slaapkamerdeur van mevrouw opendoet, ziet ze dat mevrouw nog ligt te slapen. Loes opent de gordijnen en zegt: 'Goedemorgen mevrouw, komt u met mij mee naar de douche?' Mevrouw moppert dat ze zo lekker lag te slapen en blijft in bed liggen. Loes slaat de deken terug en probeert mevrouw overeind te helpen. Maar mevrouw heeft er geen zin in vandaag en stribbelt tegen. Loes kijkt op de klok en is bang dat ze zo ook te laat komt bij de volgende zorgvrager. 'Kom op, u voelt zich na het douchen vast beter. Ik help u wel even uit bed', zegt Loes. Ze geeft mevrouw een arm en tilt haar omhoog. 'Au!', roept mevrouw. Dat was geen goed idee. Door het tillen heeft mevrouw pijn in haar schouder en Loes heeft pijn in haar rug.

Wat had Loes beter kunnen doen in dit voorbeeld?

Handhygiëne

Voorkom dat jij en de zorgvrager besmet raken met ziektekiemen door hygiënisch te werken. 

Pas daarom correcte handhygiëne toe!

Werkhouding

Werken vanuit een goede houding is belangrijk om klachten door overbelasting te voorkomen. Op de verkeerde manier kracht zetten, is zowel voor jezelf als voor de zorgvrager onprettig.

• Aandachtspunten:
  
• Werk met een rechte rug.
  
• Beweeg mee met het werk. Zet liever een stap extra dan dat je een lastige draai moet maken.
  
• Werk steeds dichtbij en recht voor je.
  
• Voorkom een gedraaide houding. Zorg dat je neus, handen en tenen in dezelfde richting wijzen.
  
• Werk op de juiste hoogte. Zorg dat je niet hoeft te bukken of te reiken.

Welke zorgprofessionals werken vanuit een goede houding?
Meerdere antwoorden mogelijk

1. Pieter houdt steeds een armlengte afstand van zijn werk.
2. Dorien stapt steeds mee als de zorgvrager beweegt.
3. Fatima houdt haar knieën recht als zij laag bij de grond moet zijn.
4. Riet staat met haar voeten in loopstand.

Voorkom vallen

In de badkamer is de kans op vallen groot. Het water maakt de vloer glad. Zorgvragers die minder mobiel zijn of snel duizelig worden lopen meer risico op vallen. Ook zorgvragers die bepaalde aandoeningen hebben vallen vaker. Denk aan dementie, epilepsie of een lage bloeddruk.

Hulpmiddelen om vallen te voorkomen:

• antislipmateriaal: bijvoorbeeld een antislipmat of antisliptegels voor in de douche of in bad
  
• steunen, beugels of handgrepen: bieden houvast bij opstaan of gaan zitten
  
• douchekruk- of stoel: om zittend te douchen
  
• tillift: helpt met overeind komen, verplaatsen of weer gaan zitten of liggen als de zorgvrager dit niet zelfstandig kan

Niet doen

Wel doen

Wat doe je wel en wat doe je niet om hygiënisch te werken? Sleep de handelingen naar de juiste box.

Je wast de schaamstreek van achter naar voren, richting de buik

Je begint met wassen bij het onderlichaam

Je gebruikt alleen zorgvrager gebonden zeep

Je draagt bij douchen of baden een schort als je kleding nat kan worden

Hygiënisch werken bij lichamelijke verzorging

1. Toiletartikelen

Gebruik zorgvragergebonden toiletartikelen om verspreiding van ziekteverwekkers te voorkomen. Zorg dat de naam van de zorgvrager op de artikelen staat.

Als je een stuk zeep gebruikt, spoel je na elke wasbeurt de zeep en zeepdoos af. Bewaar de zeep zo droog mogelijk om groei van bacteriën te beperken.

2. Beschermingsmiddelen

Als je helpt bij douchen of baden, kan je kleding nat worden. Draag een schort om je kleding te beschermen. Meestal is een halterschort voldoende. Alleen als de zorgvrager bepaalde ziekteverwekkers bij zich draagt is een jasschort met lange mouw nodig.

Hygiënisch werken bij lichamelijke verzorging

3. Volgorde  en richting van wassen

Was de zorgvrager van boven naar onderen. Begin bij het gezicht en het bovenlichaam en was de schaamstreek en billen als laatst. Zo voorkom je dat je bacteriën uit de schaamstreek en anus over het hele lichaam verspreidt. Was bij vrouwen de geslachtsdelen van voren naar achteren, richting de anus. Dit voorkomt dat bacteriën vanuit de anus in de urinewegen komen.

Aandachtspunten

• Zorg dat de ruimte een aangename temperatuur heeft.
  
• Houd de zorgvrager zoveel mogelijk bedekt om afkoelen te voorkomen.
  
• Gebruik water op de temperatuur die de zorgvrager prettig vindt.
  
• Begin steeds met wassen bij het ledemaat dat het verst van je af is. Was de kant die het dichtst bij je is als laatst.
  
• Motiveer de zorgvrager om zoveel mogelijk zelf te doen. Laat de zorgvrager bijvoorbeeld zelf het gezicht en de voorkant wassen. Controleer wel altijd of alles goed schoon is.
  
• Spoel zeepresten goed af.

Verzorgend wassen

Verzorgend wassen is wassen zonder water. Bij verzorgend wassen gebruik je speciale vochtige washandjes of -doekjes. Deze washandjes bevatten lotion waarmee je de huid van de zorgvrager reinigt en verzorgt. De lotion droogt vanzelf op waardoor je niet hoeft af te spoelen of te drogen.

Je wast, verzorgt en droogt dus in 1 handeling. Deze manier van wassen is daardoor minder belastend voor de zorgvrager en kost minder tijd. Ook is het beter voor de huid omdat water en zeep de huid kunnen uitdrogen.

Verzorgend wassen is vooral geschikt voor mensen die niet meer kunnen douchen, veel pijnklachten hebben of snel vermoeid zijn. Verzorgend wassen is geen vervanging voor douchen bij een zorgvrager die dit nog kan. De meeste zorgvragers vinden douchen prettiger.

Aandachtspunten bij verzorgend wassen:

• Warm de washandjes op in de magnetron. Gebruik de temperatuur die de zorgvrager wenst en controleer altijd zelf de temperatuur.
  
• Gebruik zorgvragergebonden washandjes en gebruik bij iedere wasbeurt een nieuw pakje.
  
• Gebruik per lichaamsdeel een schoon washandje.
  
• Controleer na het wassen of de lotion goed is ingetrokken en of de huid droog is. Dep de huid zo nodig droog.
  
• Gooi washandjes na gebruik in de afvalbak. Bewaar geopende pakjes niet langer dan een dag.

Jasper helpt meneer Aziz bij het wassen. Jasper maakt voor het eerst gebruik van verzorgend wassen. Als Jasper uitlegt wat hij gaat doen vraagt meneer: 'Word ik dan wel net zo schoon als met gewoon wassen?'
Wat denk jij?

1. Ja, de zorgvrager wordt met verzorgend wassen net zo schoon
2. Ja, maar met verzorgend wassen moet je wel meer schrobben
3. Nee, de huid is na verzorgend wassen minder schoon.