Les 5, deel 2/3: Ruimtevaarttechnologieën

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 8

Les 5: Ruimtevaarttechnologieën

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

           weet je meer over het nieuws;

           weet je meer over ruimtevaarttechnologieën en de eerste 

           maanlanding;

           kun je de tekst samenvatten met behulp van de vraagwoorden
           wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe;

           kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies zelf één nieuwsartikel van een van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

de tekst

Kruimeldief en zonnebril:

wat jij aan de maanlanding hebt gehad

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende slides gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: RTL Nieuws (19 juli 2019, door Joris van Egmond)

Bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over wat jij aan de maanlanding hebt gehad, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

KRUIMELDIEF EN ZONNEBRIL: WAT JIJ AAN DE MAANLANDING HEBT GEHAD

Vraag: als je alles wegdenkt wat door de ruimtevaart is uitgevonden, hoe zou het leven er dan uitzien? Antwoord: het leven dat we nu leiden, is ondenkbaar. "We hebben ontzettend veel aan de ruimtevaart te danken", zegt Rob van den Berg. Van den Berg is directeur van de permanente ruimtevaarttentoonstelling Space Expo. "Veel dingen die we nu vanzelfsprekend vinden, komen uit de ruimtevaart." Een kleine opsomming: er zou geen smartphone zijn, geen Nike Air Max, geen kruimeldief – en klittenband was waarschijnlijk veel minder bekend geweest. 

het nieuws

de tekst

terugblikken

vanzelfsprekend

Betekenis: wat iedereen zo begrijpt

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

Bespreeksuggestie(s):

• Bespreek met je leerlingen wat een kruimeldief is.
• Bespreek het woord 'permanent'.
• Uit je verbazing over het feit dat deze 'simpele' voorwerpen blijkbaar uitgevonden zijn voor de ruimtevaart.
  

Stel, er zouden geen smartphones zijn. Zou jij die missen?

Leg uit waarom wel/niet.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Elke dag profijt

Het is morgen vijftig jaar geleden dat Neil Armstrong als eerste mens ooit een stap op de maan zette. Het was het resultaat van jaren heel hard werken en miljoenen dollars beschikbaar stellen. “Maar profijt hebben we er nog iedere dag van”, zegt Van den Berg. "De maanlanding is meer dan een prestigeproject gebleken." Het is precies 50 jaar geleden dat de Apollo 11 op de maan landde en Neil Armstrong deze beroemde woorden uitsprak: 'One small step for a man, one giant leap for mankind'. Uniek in die tijd was dat de maanlanding live op tv te volgen was. 

het prestige

Betekenis: de goede naam die iets/iemand heeft omdat hij/het goede dingen gedaan heeft

profijt hebben van

Betekenis: voordeel hebben van

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welk profijt hebben we nog elke dag van de eerste maanlanding?

Tip!

Maak je deze opdracht zelfstandig en weet je het even niet meer precies? Dan kun je altijd een paar dia's terug om de tekst  nog een keer te bekijken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

In de vorige alinea staan voorbeelden van uitvindingen die we aan de ruimtevaart te danken hebben. Dat is het profijt dat hier bedoeld wordt.

'One small step for a man, one giant leap for mankind' betekent ‘een kleine stap voor een mens,

een enorme sprong voor de mensheid'. Wat denk je dat hiermee bedoeld wordt?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Met deze uitspraak wordt bedoeld dat het voor Neil Armstrong maar één stap was om op de maan te komen vanuit het ruimtevaartuig, maar dat er heel veel grote ontwikkelingen zijn voortgekomen uit die maanlanding.

de tweede alinea

Alles uitgedacht

Die missie werd begin jaren zestig aangekondigd door toenmalig president Kennedy. De knapste koppen werden bij de NASA bij elkaar gezet. En dat was niet voor niets: alles moest worden uitgedacht tot in detail. Van den Berg: "Hoe hou je de lucht zuiver in de capsule? Hoe ontwikkel je een goede luier waarin astronauten hun behoefte kunnen doen? Hoe zorg je dat de astronauten voldoende voedsel binnenkrijgen?" Volgens sterrenkundige Anna Gimbrère moest de NASA van ver komen. “Niemand had thuis een computer toen Kennedy zijn ambitie uitsprak”, legt ze uit bij techwebsite Bright. "De allersnelste computer stond bij de NASA en was een villa vol met servers met een rekenkracht van een Tamagotchi." Een ogenschijnlijk onmogelijke opgave. Maar in de tien jaar is de ontwikkeling van de computer zo snel gegaan waardoor een maanlanding wel kon.

het detail

Betekenis: het kleine (bijzondere) onderdeel

de ambitie

Betekenis: dat wat iemand wil bereiken

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

van ver komen

Betekenis: al veel moeite hebben gedaan om iets te bereiken

de server

Betekenis: de centrale netwerkcomputer

ogenschijnlijk

Betekenis: zoals het lijkt

Tamagotchi?

Bedenk nog een aantal andere details die uitgedacht

moesten worden voor die eerste maanmissie.

het nieuws

de tekst

terugblikken

            Wat wordt bedoeld met ‘..... met een rekenkracht van een Tamagotchi’?          

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. de servers hadden de vorm van een Tamagotchi
2. de servers konden heel goed rekenen
3. de servers konden niet zo goed en snel rekenen
4. de servers waren maar heel klein

de derde alinea

Deze technologieën danken we aan de ruimtevaart

En dat was niet het enige: volgens Gimbrère heeft NASA inmiddels 7000 patenten op uitvindingen op zak (zie ook het informatiekader op de volgende bladzijde) en 1800 daarvan zijn spin-offtechnologieën die we dagelijks kunnen gebruiken. De uitvinding van traagschuim bijvoorbeeld: schuim dat, wanneer het wordt ingedrukt, langzaam weer naar de oorspronkelijke vorm terugkeert. Handig voor ruimtepakken, maar het wordt nu vooral veel gebruikt in matrassen. De krasbestendige lenzen zijn nog een voorbeeld: op de maan moesten de astronauten immers kunnen zien waar ze lopen zonder dat de helm beschadigd raakte. Het soort glas wordt nu gebruikt in zonnebrillen. En zonder de ruimtevaart was er geen Nike Air Max. De schoen werd bedacht door een man die eerder bij NASA werkte aan schoenen met een speciale veerkrachtige zool voor astronauten.

de spin-off

Betekenis: het product of het bedrijf dat ontstaan is uit een ander product of bedrijf

de technologie

Betekenis: het uitvinden en toepassen van nieuwe technieken met behulp van de wetenschap

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke van de uitvindingen die in deze alinea genoemd worden

gebruik jij wel eens?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de laatste alinea

Tien NASA-uitvindingen:

• Waterzuiveringssyteem: zodat astronauten water konden drinken. Nu veel gebruikt in zwembaden.
  
• Kruimeldief: om monsters te nemen op de maan.
  
• Oorthermometer: om de druk op het oor te meten.
  
• Isolatiemateriaal: voor de extreme temperatuurverschillen in de ruimte, nu veel gebruikt in woningen.
  
• Draadloze koptelefoon: zodat astronauten kunnen communiceren zonder handen en geen last hebben van draden.
  
• Hydraulisch gereedschap: uitgevonden voor de Space Shuttle, maar nu gebruikt om mensen te bevrijden in zwaar beschadigde voertuigen.
  
• Anti-kraslens: zodat de helm van astronauten niet beschadigd kon raken, nu gebruikt in zonnebrillen.
  
• Computermuis: om de NASA-computers interactiever te maken.
  
• Babyvoeding: om genoeg voedsel binnen te krijgen voor langere tijd in de ruimte
  
• CT-scan: uitgevonden nadat NASA technologie ontwikkelde om extreem gedetailleerde foto's te kunnen maken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke van deze uitvindingen zouden we nog kunnen missen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Deze tekst gaat vooral over de vele dingen die we aan de ruimtevaart te danken hebben. Maar welke nadelen heeft de ruimtevaart ook? Denk ook terug aan de teksten uit de vorige lessen van dit blok.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Maak een samenvatting van de tekst met behulp van de vraagwoorden 

wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.

terugblikken

de tekst

terugblikken

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.
Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Nee, aan dit doel moet ik nog werken.

Ja, dit doel heb ik behaald.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp van de vraagwoorden wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.

Ik weet meer over ruimtevaarttechnologieën en de eerste maanlanding.

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken