H. 1, paragraaf 3. Het volk krijgt de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

§ 3 Het volk krijgt de macht

Vereeniging voor vrouwenkiesrecht

in 1919 vrouwenkiesrecht

Lesdoelen:

1: Welke gevolgen van de industrialisatie waren rond 1900 in Nederland zichtbaar?

2: Op welke manieren streden vrouwen voor hun rechten?

3: Wat veranderde er met de grondwetswijziging van 1917?

De industriële revolutie

Door de industriële revolutie veranderde de samenleving van een landbouw-stedelijke samenleving in een industriële samenleving.

Gevolgen van de industrialistatie

• Bevolkingsgroei 
  
  
• Groei van de steden

• Economische groei - Meer welvaart voor de rijken

• Verslechtering van de leef- en werkomstandigheden van de onderste bevolkingslagen (=sociale kwestie)

Wat is de sociale kwestie? 

Industrialisatie leidt tot urbanisatie. 

Er ontstaat een grote klasse van fabrieksarbeiders. 

Woon- en werkomstandigheden zijn erg slecht. 

Sociale kwestie = vraagstuk rondom deze omstandigheden. Moet overheid wel/niet ingrijpen? 

Slechte werkomstandigheden

• onveilig en ongezond, saai werk
• lange werkdagen (14 uur per dag; 6 dagen in de week)
• zeer lage lonen => amper gezin onderhouden
• Vrouwen en kinderen moesten ook werken
• Geen rechten!
  

Erbarmelijke woonomstandigheden

• slechte kleine huisjes (krotten)
• grauwe arbeiderswijken
• veel gezinsleden
• slecht eentonig voedsel (vlees was zeldzaam)
  
• hoge kindersterfte
• weinig hygiëne -> één toiletblok voor een hele wijk
  
• epidemieën zoals cholera

Cholera

Cholera wordt veroorzaakt door de bacterie Vibrio cholerae en wordt gekenmerkt door heftige, waterige diarree.

Mensen worden ziek van het eten of drinken van besmette voedingsmiddelen.

Discussies over de sociale kwestie

Er volgen maatschappelijke discussies over de sociale kwestie. 

• Lange tijd heerst overtuiging dat het probleem zichzelf wel zal oplossen
• Liberalen (in veel landen de macht in handen, vanaf midden  19e eeuw): overheid moet niet ingrijpen
• Socialisten willen wel dat overheid de positie van arbeiders verbetert.

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• Armenwet (1854)
  

En na de economische crisis van 1873:

• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  
• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),
• Ongevallenwet (1901)

Kinderwetje van Van Houten

Sociale wetgeving

Het kinderwetje van Van Houten (1874)

• De liberalen kregen schrik voor opstanden van arbeiders (socialistische revolutie).
  
• Samuel van Houten (een liberaal) ziet dat sociale wetgeving nodig is om dit te vermijden.
  
• In 1874 wordt het Kinderwetje van Van Houten goedgekeurd. 
• Alleen in fabrieken kwam er een verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar.

Feminisme

Vrouwen die opkomen voor 

de (gelijke) rechten van de vrouw

Eerste feministische golf

• In Nederland: 1870-1920
  

• Doel 1: Kiesrecht voor vrouwen
• Doel II: Toelating tot universiteiten

Vereeniging voor 

Vrouwenkiesrecht (VvVK)

Wilhelmina Drucker
Aletta Jacobs

Hoe keken de zuilen naar vrouwenkiesrecht?

Socialisten

Confessionelen

Liberalen

 MENINGEN OVER VROUWENKIESRECHT

• SOCIALISTEN: Loon (mannelijke) arbeiders omhoog -  Steunden vrouwenkiesrecht, maar algemeen kiesrecht voor mannen is belangrijker!
  

• CONFESSIONELEN: Politiek is alleen voor mannen - Vrouw thuis bij het gezin!

• LIBERALEN: Verdeeld - Grootste deel vóór vrouwenkiesrecht

3.3 De veranderingen in de grondwet van 1917

Rond 1900

''Zoveel zuilen, zoveel wensen''

Socialisten: algemeen mannen kiesrecht
Protestanten en katholieken: overheid moet ook bijzonder onderwijs financieren
Liberalen: alleen openbaar onderwijs financieren

Zuilen moeten samenwerken om doelen te bereiken

Grondwetswijziging 1917

•  Algemeen mannenkiesrecht (1917) en
•  Passief kiesrecht vrouwen

Schoolstrijd opgelost door:

•  Financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
•  Evenredige vertegenwoordiging (dus einde districtenstelsel)
  
  
  
  

  1815
  
  1848
  
  18
  
  venredige vertegenwoordiging

Schoolstrijd

Pacificatie

1917

• Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting
  
• Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

'Sinterklaasfeest van 1917'

Aletta Jacobs

Zij krijgt hier 'niks', omdat vrouwen slechts passief en geen actief kiesrecht kregen.

Pieter Jelles Troelstra

Hij was blij, omdat er algemeen kiesrecht voor mannen kwam.

Abraham Kuyper

Hij was blij, omdat er ook geld kwam voor bijzonder onderwijs.

Verhoudingen vóór en na de Pacificatie van 1917