MTH, leerjaar 1, blok 3, les 5

• Medisch technisch handelen
• MBO
• Studiejaar 1

Verwijderen corpus aliënum

Corpus alienum

Een corpus alienum of vreemd lichaam is een voorwerp dat zich in het lichaam bevindt, maar niet in het lichaam hoort te zitten. 

Corpora aliena bevinden zich vaak in het oog of de neus.

Ook kunnen corpora aliena ingeslikt of ingeademd worden. In het lichaam kan een corpus alienum irritatie of een
ontsteking veroorzaken.

Corpus alienum in de neus

Een vreemd voorwerp in de neus wordt het meest gezien bij kleine kinderen of mensen met een psychische stoornis. 

Dit komt doordat zij soms een klein voorwerp in de neus stoppen. 

Ook bij een val op het gezicht kan, vaak 
ongemerkt, iets in de neus terecht komen.

Corpus alienum in de neus

Het is gevaarlijk als kleine batterijtjes in de neus zijn gestopt, omdat deze al binnen enkele dagen flinke schade kunnen veroorzaken aan het neusslijmvlies. 

Daarom moeten deze zo snel mogelijk verwijderd worden.

Corpus alienum in de neus

De enige symptomen van een corpus alienum in de neus kunnen zijn: neusverstopping, pijn aan de neus en pussig, bloederig en stinkend vocht uit de neus. 

Het is belangrijk om te vragen aan een kind of het iets in de neus heeft gestopt.

Corpus alienum in de neus

Ouders kunnen thuis proberen om het voorwerp te verwijderen door het kind de neus te laten snuiten. 

Daarbij moet de kant van de neus waar het voorwerp zit niet dichtgehouden worden. 

Indien dit niet lukt zal het voorwerp
verwijderd moeten worden.

Voordat men het corpus alienum uit de neus verwijdert, moeten de volgende stappen doorlopen worden:

• Inspecteer de neus om te kijken of het voorwerp zichtbaar is en of er tekenen van ontsteking zijn. Het voorwerp bevindt zich meestal in het onderste deel van de neus. Als het corpus alienum al langere tijd in de neus zit, kan zwelling, roodheid, bloeding en pus ontstaan.
• Maak de neus schoon met een zuigertje

• Verdoving en decongestie van het neusslijmvlies: dit doet men door een watje met xylocaïne 10% (verdoving) + xylometazoline 0,1% (ontzwelling) in te brengen.
  
• Laat het watje 10 minuten zitten.

Decongestie houdt in dat de zwelling van het neusslijmvlies afneemt. 

Dit komt doordat de bloedvaatjes in het slijmvlies samenknijpen onder invloed van xylometazoline. Hierdoor ontstaat meer ruimte in de neusholte. 

Dit maakt de procedure een stuk gemakkelijker, zeker bij kinderen. 

Bij het inbrengen van het watje is het belangrijk dat je het voorwerp niet verder naar achteren duwt. 

Dan bestaat namelijk het gevaar dat het voorwerp in de luchtpijp van de patiënt terechtkomt.

Verwijdering van een Corpus alienum uit de neus

Het is belangrijk dat de patiënt zijn hoofd in de juiste positie houdt. 

Daarbij zit de patiënt rechtop en steekt zijn hoofd wat naar voren, alsof hij over een muurtje wil kijken.

Het kan handig zijn om de patiënt te helpen bij het stil houden van het hoofd in deze positie.

Dan brengt men een neusspeculum (een neusspreider) of grote oortrechter in zodat de binnenkant van de neus goed zichtbaar is.

Afhankelijk van het soort corpus alienum kunnen verschillende instrumenten gebruikt worden om het voorwerp te verwijderen:

• Papier, katoen of andere stoffen worden het makkelijkst met een bajonetpincet (een pincet met gebogen poten) verwijderd. Dit komt doordat deze geribbelde punten heeft waarmee het materiaal goed kan worden vastgepakt. 

Gladde en harde voorwerpen zoals steentjes, bonen, kralen en knopen worden het beste verwijderd met een cerumenhaakje (een dun haakje met een recht gebogen uiteinde). Hierbij verwijder je het corpus alienum door het cerumenhaakje voorzichtig onder het voorwerp langs te brengen. 

Vervolgens draai je het haakje 90 graden en trek je het langzaam weer terug. Voor het laatste stukje gebruik je een pincet of paktang om het voorwerp makkelijk naar buiten te brengen. 

Als de neus gaat bloeden na het verwijderen van het corpus alienum kan een watje met xylometazoline 0,1% worden ingebracht. 

Door het vaatvernauwende effect van deze stof, stopt het bloeden. 

Als laatste bekijkt men de neus nogmaals aan beide kanten om zeker te zijn dat zich geen andere corpora aliena in de neus bevinden.

MTH, les 5, corpus alienum in het oog

Corpus alienum in het oog

Corpora aliena die vaak vóórkomen in het oog zijn:

• metaaldeeltjes
• zandkorrels die in het oog zijn gewaaid
• houtsnippers
• glassplinters
• loszittende haren/wimpers 
• verf

Als het corpus alienum op het hoornvlies of onder het

ooglid blijft zitten, veroorzaakt dit een oppervlakkige beschadiging van het hoornvlies. 

Zo’n corpus alienum op het hoornvlies of onder het ooglid wordt ook wel een vuiltje genoemd. 

Het is dus belangrijk dat het vuiltje wordt verwijderd.

Verdoving van het oog.

Om ervoor te zorgen dat de 

patiënt niet te veel pijn heeft tijdens 

het verwijderen van een corpus 

alienum, wordt het oog van tevoren

verdoofd.

Verdoof het oog door een druppel 

verdovingsmiddel (anestheticum) 

in het aangedane oog te druppelen.

Inspectie van het oog

Nadat het oog is verdoofd, moet de plaats van het vuiltje worden bepaald. Hierbij is het belangrijk om goed zicht te hebben. Je kan gebruik maken van een loep of een hoofdlamp.

Een vuiltje in het oog kan op drie plekken zitten:

Aan de binnenzijde van het onderooglid.

Bekijk de onderste ooglidplooi door de patiënt naar boven te laten kijken. 

Een vuiltje aan de binnenzijde van het onderooglid gaat meestal vanzelf weg door het tranen van het oog. 

Als dit niet vanzelf gebeurt, kan je het wegvegen met een nat wattenstokje. 

Trek dan tegelijkertijd het onderooglid naar beneden.

Onder het bovenooglid. 

Bekijk de bovenste ooglidplooi door 

de patiënt naar beneden te laten kijken. 

Klap tegelijkertijd het 

bovenooglid met behulp van 

een wattenstokje om.

Een corpus alienum onder het bovenooglid is moeilijker te verwijderen. 

Als het vuiltje zich onder het bovenooglid bevindt, geeft dat vaak veel pijnklachten. Dit komt doordat het bij elke knipperbeweging krast over het hoornvlies.

De patiënt kan zelf proberen om het vuiltje te verwijderen door te knipperen, te spoelen met water of aan het ooglid te trekken. 

Als dit niet lukt, zul je het vuiltje weg moeten vegen met behulp van een wattenstokje. 

Klap dan tegelijkertijd het bovenooglid om met behulp van een wattenstokje.

Op het hoornvlies. 

Een vuiltje op het hoornvlies kun je zien door de patiënt in alle richtingen te laten kijken, totdat het voorwerp is gevonden.

Als het vuiltje zich in het hoornvlies bevindt, moet het door een huis-, spoed- of oogarts worden verwijderd. 

Vaak gaat het in zo’n geval om een metaaldeeltje dat tijdens het slijpen of andere werkzaamheden in het oog terecht is

gekomen. 

Het metaaldeeltje wordt met een gutsje, een soort spateltje, of een naald uit het oog gewipt door de arts. 

Als een roestringetje achterblijft, moet deze eruit gefreesd worden met behulp van een handboortje. 

Op de plek van het boren kan later een klein, wittig littekentje ontstaan.

Nazorg

Na het verwijderen van een vuiltje uit het oog, moet het oog goed verzorgd worden:

• Breng oogzalf aan in het oog. Dit helpt bij de genezing.

• Verbind het oog met een eye-pad of gaas en 3 pleisters.

• Hierbij plaatst men het gaas over het oog en plakt men het aan drie zijdes af met een stuk pleister en blijft dus één zijde vrij.

Na het verwijderen van een vuiltje uit het oog, moet het oog goed verzorgd worden:

• Breng oogzalf aan in het oog. 

     Dit helpt bij de genezing.

• Verbind het oog met een eye-pad 

      of gaas en 3 pleisters.

• Hierbij plaatst men het gaas over het oog en plakt men het aan drie zijdes af met een stuk pleister en blijft dus één zijde vrij.