Verwijdering van afvalstoffen

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 1

Verwijderen van afvalstoffen

Hoofdstuk 7 anatomie/ fysiologie

Defecatie

Defecatie

Alle onverteerbare en onverteerde voedingsstoffen verlaten het lichaam in de vorm van feces (ontlasting)

Behalve feces worden nog enkele andere afvalstoffen verwijderd:

• urine --> door de nieren en urinewegen
• zweet --> door de huid
• koolstofdioxide en waterdamp --> door de longen

Endeldarm (rectum)

• Zorgt voor de stoelgang/  uitdrijven van de feces.
• Is 15 tot 20 cm lang.
• Wordt bij de anus afgesloten door twee sluitspieren (sfincters), de inwendige en uitwendige sluitspier.

Inwendige sluitspier

Is opgebouwd uit glad spierweefsel.

Niet te beïnvloeden door onze wil.

Blijft gesloten wanneer de endeldarm niet of nauwelijks is gevuld.

Uitwendige sluitspier

Is een dwarsgestreepte spier.

Te beïnvloeden door onze wil.

Is ontspannen wanneer de endeldarm niet of nauwelijks is gevuld.

Aandrang en defecatie

Wand van rectum wordt uitgerekt na binnenkomst feces.

Er komt een reflex op gang:

• Via zintuigjes in de wand van het rectum wordt het uitrekken van de wand via gevoelszenuwen (sensibele zenuwen) doorgeseind naar het ruggenmerg.
• In het ruggenmerg worden de berichten overgebracht op bewegingszenuwen (motorische zenuwen)
• Deze staan in verbinding met de spieren in de wand van de endeldarm.
• Deze spieren gaan samentrekken.
• Binnenste sluitspier ontspant zich en gaat open.
• Op een gewenst moment ontspannen we de buitenste sluitspier en vindt er defecatie plaats.
  

Hoelang is de endeldarm?

1. 10 - 15 cm
2. 20 - 25 cm
3. 15 - 20 cm
4. 5 - 10 cm

1. Een ander woord voor endeldarm is rectum.
2. Een ander woord voor rectum is anus.

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. 1 en 2 zijn juist
4. 1 en 2 zijn onjuist

De binnenste sluitspier is opgebouwd uit:

1. Glad spierweefsel
2. Hartspierweefsel
3. Dwarsgestreept spierweefsel
4. Vetweefsel

De buitenste sluitspier is opgebouwd uit:

1. Glas spierweefsel
2. Dwarsgestreept spierweefsel
3. Vetweefsel
4. Hartspierweefsel

Wanneer de endeldarm niet of nauwelijks gevuld is, blijft de binnenste sluitspier....

1. Open
2. Gesloten
3. Half open
4. Half gesloten

Leg in eigen woorden het reflex uit wat op gang komt na aandrang.

Nieren

Urinewegen

Nieren en urinewegen

Nieren zijn belangrijkste uitscheidingsorganen.

Nieren zijn filters die dag en nacht bezig zijn het bloed te zuiveren van stoffen die er niet in thuis horen.

Het product wat nieren maken heet urine.

Urine wordt door urineleiders (ureters) naar blaas vervoerd.

Blaas dient als tijdelijke opslagplaats.

Vanuit de blaas kan de urine naar buiten vervoerd worden via urinebuis (urethra)

Ligging van de nieren

Nieren liggen in de lendestreek aan weerszijden van de wervelkolom achterin de buikholte.

De holle zijde is naar de wervelkolom gekeerd.

Per etmaal stroomt er 1500 tot 2000 liter vloed door de nieren en wordt er 1.5 liter urine geproduceerd.

Bouw van de nieren

Iedere nier bestaat van buiten naar binnen uit de volgende onderdelen:

• Nierschors
• Niermerg
• Nierbekken

Iedere nier is opgebouwd uit ongeveer 1 miljoen nefronen.

Een nefron is de functionele eenheid van de nier.

Een nefron bestaat uit vijf onderdelen:

• Nierkapseltje (kapsel van Bowman)
• Eerste gekronkelde buisje
• Lis van Henle
• Tweede gekronkelde buisje
• Verzamelbuis

Wat is de functie van de nieren?

Waar in ons lichaam liggen de nieren?

Van buiten naar binnen bestaat de nier uit....

1. Nierschors, niermerg, nierbekken
2. Niermerg, nierbekken, nierschors
3. Nierbekken, niermerg, nierschors
4. Nierschors, nierbekken, niermerg

Uit welke vijf onderdelen bestaat een nefron?

Werking van de nieren

In iedere nefron vinden twee processen plaats:

• Filtratie
• Terugresorptie
  

Filtratie

De haarvatenkluwen (de glomerulus) in het nierkapseltje ontvangt bloed van de nierslagader.

Het bloedplasma wordt vanuit de glomerulus naar het nierkapseltje geperst.

De vloeistof die in de nierkapseltjes komt heet voorurine.

Per etmaal wordt er ongeveer 180 liter voorurine gemaakt.

De hoeveelheid urine die wordt uitgescheiden bedraagt 1.5 liter.

Er moet dus 178.5 liter voorurine worden teruggeresorbeerd.

Dit gebeurt door de andere onderdelen van een nefron. Met name door het eerste gekronkelde buisje.

Terugresorptie

De voorurine gaat van het nierkapseltje naar het eerste gekronkelde buisje.

Vervolgens naar de lis van Henle en naar het tweede gekronkelde buisje.

Ten slotte naar de verzamelbuis.

In deze onderdelen wordt geleidelijk van de voorurine de uiteindelijke urine gemaakt.

In de voorurine zitten veel nuttige stoffen:

• Glucose
• Aminozuren
• Water met daarin opgeloste zouten

Deze stoffen worden vanuit het nefron teruggebracht naar het bloed. Dit heet terugresorptie.

De stoffen die niet terug gaan naar het bloed zijn:

• Afvalstoffen zoals ureum
• Teveel aan zouten

Via de verzamelbuizen komen deze stoffen met een beetje water in het nierbekken terecht. Dit is urine.

Glucosurie:

Teveel aan glucose in het bloed zoals bij suikerpatienten kunnen de nieren niet aan.

De nefronen kunnen niet alle glucose terugpakken waardoor er toch glucose in de urine blijft zitten en wordt uitgeplast.

Doordat er veel suiker in de urine zit, zuigt dit extra water aan.

Een suikerpatient moet dus veel plassen (polyurie) en zal veel dorst hebben.

De nieren krijgen veel hulp van hormonen om de terugresorptie en de uitscheidingsprocessen goed te kunnen laten verlopen.

Aldosteron:

Helpt bij de terugresorptie van natrium.

Dit hormoon komt uit de bijnierschors.

Antidiuretisch hormoon:

Helpt bij de terugresorptie van water.

Gaat de diurese (vorming van urine) tegen door in het nefron altijd de juiste hoeveelheid water terug te pakken.

Heb je te weinig van dit hormoon dan zal er teveel urineproductie (polyurie) plaatsvinden.

biologiepagina.nl

Urinewegen

De urinewegen zorgen voor de afvoer van de urine vanuit de beide nierbekkens.

Ze bestaan uit de volgende onderdelen:

- urineleiders (ureters)

- urineblaas

- urinebuis of plasbuis (urethra)

Het epitheel aan de binnenkant van de urineleiders (ureters) bezit een beschermend laagje tegen de inwerking van zuren.

De urineleiders bevatten veel glad spierweefsel.

De urine wordt door peristaltische bewegingen voortbewogen naar de blaas.

Het onderste deel van de urineleiders loopt door de wand van de urineblaas schuin naar beneden.

Bij een gevulde blaas wordt de urineleider afgesloten door een verhoogde druk in de blaas zelf.

Er is sprake van een ventielwerking.

Terugstroming van urine wordt voorkomen.

Ligging van de blaas:

- Onder het buikvlies in het kleine bekken, achter beide schaambeenderen. (lege blaas)

- Bij een gevulde blaas kan de top boven de schaambeenderen uitkomen.

Bij de blaasuitgang hebben we te maken met twee sluitspieren:

- Inwendige sluitspier

- Uitwendige sluitspier

Functie urineblaas:

- Dient als opslagplaats voor de gevormde urine.

Mictiedrang:

Als de blaas ongeveer gevuld is met 350 ml urine, ontstaat er drang om te plassen, dit heet mictiedrang.

Urinebuis of plasbuis (urethra) vormt de verbinding van de blaas met de buitenwereld.

Verschillen man/ vrouw:

- Urinebuis bij de man is 20 cm lang

- urinebuis bij de vrouw is 2.5 tot 4 cm

Samenstelling van urine

Als normale bestanddelen treffen we in de urine aan:

- water

- zouten

- ureum

- vitaminen

- galkleurstoffen

- afgesloten epitheelcellen

- medicijnen

- onbruikbare stoffen

www.npo.nl