Jagers en Boeren 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Kenmerkende aspecten

1: De levenswijze van jagers-verzamelaars

2: het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

3: Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Na deze les kun jij:

- Uitleggen hoe de nomadische levensstijl van jagers-verzamelaars eruitzag

- De prehistorie van de ‘historie’ onderscheiden en dit kunnen herkennen in bronnen.

- Uitleggen wat de agrarische revolutie betekende voor de levenswijze van mensen en waarom wij dit achteraf een revolutie noemen.

- Deze vaardigheden en informatie kunnen toepassen bij het formuleren van antwoorden in Lessonup op gestelde vragen.

Overzicht

13.8 miljard jaar geleden: Eerste energie verschijnt, eerste atomen en moleculen

4.5 miljard jaar geleden: de planeet Aarde ontstaat

3.8 miljard jaar geleden: eerste organismen ontstaan

2.5 miljoen jaar gleden: Evolutie van de menssoort in Afrika, eerste stenen tools.

2 miljoen jaar geleden: verspreiding naar Eurazië. Verschillende menssoorten ontwikkelen zich.

500,000 jaar geleden: Neanderthalers in Europa en het Midden-Oosten

13,000 jaar geleden: de Homo Sapiens overleven als enige menssoort.

12,000 jaar geleden: agriculturele revolutie, eerste mensen die een vaste leefplek hebben

5000 jaar geleden: eerste koninkrijken, uitvinding van het schrift en geld. 

57 jaar geleden: De eerste mens bevindt zich buiten de planeet Aarde.

over 2000? jaar: de laatste homo sapiens?

Homo Sapiens

''verstandige mens''

Ongeveer 140.000 jaar geleden ontstaan *

Tot +/- 10.000 jaar geleden leefden zij als jagers-verzamelaars: leven van wat er te vinden is, rondtrekken om te overleven

laatste ijstijd 120.000-10.000 v.C.)

Homo sapiens maakt gereedschappen en wapens met verschillende materialen. Heeft als eerste grotschilderingen achtergelaten. Maar nog geen schrift en dus:

prehistorie

* 140.000 staat in je boek, dat mag je aanhouden, maar recenter onderzoek wijst uit dat het langer geleden is, misschien wel 200.000 jaar geleden.

Eerste boeren

Onduidelijk waarom precies mensen overgingen op een sedentaire levensstijl. Waarschijnlijk speelt klimaatverandering een rol. Meer vruchtbare grond -> meer voedsel -> langer op één plek blijven -> als het voedsel op is niet meer weg willen -> zelf verbouwen.

Landbouw ontstond ook op andere plekken in de wereld, maar daar trokken ze na de oogst weer verder.

Jagers en boeren bleven nog lang bestaan, ook toen er landbouwgemeenschappen ontstonden.

Landbouw ontstond ook op andere plekken in de wereld.

Agrarische revolutie

Steeds meer mensen adopteren een sedentaire levensstijl waarbij zij overleven door landbouw. Mensen werden steeds handiger in het naar de eigen hand zetten van de natuur: akkers, graanvelden, dorpen. Deze revolutie had grote gevolgen:

1. Snelle bevolkingsgroei
2. Ontwikkeling veeteelt (begon rond 7500 v.C.) 
3. Uitvinding nieuwe technieken (want: landbouw = overschot voedsel = niet elke dag hoeven na te denken over overleven = tijd voor uitvindingen)

Toch niet alleen maar positief....

Aan de slag: bronnen bestuderen

Werk in tweetallen. Je hebt ongeveer 10 minuten de tijd.

Bestudeer de bronnen op het werkblad. 

 -> Geef aan bij elke bron aan welk Kenmerkend Aspect het beste bij de bron past en leg kort uit waarom.

Beargumenteer, aan de hand van de gevolgen ervan, waarom de agrarische revolutie daadwerkelijk een 'revolutie' te noemen is.

Kies één bron uit de bronnenopdracht. Bedenk een uitdagende vraag bij deze bron (= een vraag waar je niet meteen antwoord op kunt geven door wat je hebt geleerd, maar waar je even over na moet denken).