Theorieles koude oorlog 2 (West- en Oost-Duitsland + Berlijn)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

PLANNING

Deze les maak je een keuze:

• Werk stil en zelfstandig in de klas aan PTA opdracht 2 (ww: invloedsfeer).
• Of volg de theorie paragraaf 5 t/m 7, Oost en West Duitsland.

Zelfstandig werken

• "PTA opdracht 2, containment en conflicten" afmaken (niet af --> puntenmindering).
• Studeren voor proefwerk koude oorlog (6 juni)

Begin van de Koude Oorlog (vanaf 1945)

• Geen gezamelijke vijand meer: Hitler is verslagen

• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa

• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU)
  

Verdeling van Duitsland

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig

• Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Amerika geeft geld aan (west)-Duitsland en West-Europese landen: Marshallhulp

Invloedssferen

Verdeling van Europa:

• Gebied dat jij hebt veroverd op de Duitsers, daar heb jij invloed.
• Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurt (economie, politiek)

• Vergeet dit ook niet: De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.
  

Gevolgen

• Er wordt niet meer gepraat
• Steeds minder vertrouwen tussen de landen
• Geen oplossing voor Duitsland en Berlijn
• Ontstaan van twee machtsblokken in Europa

• Vergeet dit ook niet: De grens van deze twee blokken loopt dwars door Duitsland (en Europa)
  

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie door president Truman (Trumanleer).

• de VS leent geld uit aan Europa voor wederopbouw en om te voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)

Blokkade van Berlijn (1949)

• Ruzie over Berlijn loopt hoog op

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
  

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

• Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
  

Mei 1949: Oprichting 

West-Duitsland (BRD) 

en Oost-Duitsland (DDR) 

Oprichting van de Navo

• Opgericht in april 1949

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme
• De NAVO bestaat nog steeds

Warschaupact, 1955

• Militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie
  

• Tegenhanger van de NAVO
  

• Opgericht als reactie op toetreding van West-Duitsland tot de NAVO
  

• Heeft bestaan tot 1991

Ostpolitik

West-Duitse leider: Willy Brandt

• Doel: Vrede proberen te bewaren
  

• Voorbeeld hiervan is de pasjesovereenkomst (1963)

• Hij probeert de vijandigheid tussen Oost- en West-Duitsland verminderen.

het IJzeren gordijn

50 meter breedte kale vlakte door heel Europa.

Berlijnse Muur

13 augustus 1961

Waarom een muur?

• Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.
  

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht
  

• De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open.
  

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

De grens tussen Oost- en West-Duitsland (het IJzeren Gordijn) is afgesloten: reizen tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oosten, is zonder de juiste papieren vrijwel onmogelijk...

...maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is nog gewoon open! Je kan dus van Oost- naar West-Berlijn lopen, daar de trein pakken en naar het vrije Westen afreizen!

Eigenlijk gek, want ook deze grens is het IJzeren Gordijn.

Waarom een muur?

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht

In de maanden voor de bouw van de Muur vluchtten ruim 3 miljoen, vaak hoogopgeleide, Oost-Duitsers via Berlijn naar het Westen.

Overigens zal de Oost-Duitse regering dit niet als reden voor de bouw van de Muur: volgens hen moet de Muur de inwoners van Oost-Duitsland beschermen tegen 'kapitalisme en fascisme'.

Gevolgen

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht
• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland
• Vluchtelingenstroom neemt sterk af
• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...
• Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.

Conrad Schumann hield als Vopo (Oost-Duitse politie) op 15 augustus 1961 toezicht bij de kruising van de Ruppiner en de Bernauer Straße. Schumann had al een aantal malen op de prikkeldraadversperringen gestapt om te controleren of ze goed lagen en waagde in een onbewaakt ogenblik de sprong over het prikkeldraad, waarbij hij zijn machinepistool liet vallen en hij zette het op een rennen naar een West-Berlijns politiebusje dat net over de grens stond.

Fotograaf Peter Leibing nam van hem een foto op het moment hij over het prikkeldraad sprong. Deze foto van Schumann werd wereldberoemd. Schumann werkte na zijn vlucht in Beieren bij het automerkbedrijf Audi als machinezetter. Hij pleegde zelfmoord op 20 juni 1998. De reden hiervoor is dat hij bang bleef voor wraak van de Stasi. Zelfs na de val van de muur bleef hij bang voor wraak van ex-Stasileden.

Propaganda DDR

Propaganda 1

Propaganda 2

Propaganda 3

Stasi

• Geheime politie
• Houden alles bij
• Verklikkers (bijv. buren)
• Angstcultuur

Stasi

Stasi

Over de muur

• In de jaren 80 is er een nummer gemaakt over de Berlijnse muur (Over de muur-Klein Orkest).
• In deze link is het lied te beluisteren met songtekst.
• In deze link is een uitleg hoe het lied tot stand kwam+ uitleg.
• Welke verschillen tussen West- en Oost-Berlijn worden er geschetst?

Zelfstandig werken

• "PTA opdracht 2, containment en conflicten" afmaken (niet af --> puntenmindering).
• Studeren voor proefwerk koude oorlog (6 juni)