Middeleeuwen introductieles 2023

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

KUA kwartaal 2: Middeleeuwen

Les 1: 

Introductie Middeleeuwen

Les 2: 

Janskerk en Domkerk bezoeken

Les 3 t/m 6: 

Werken aan PO (filmpje over Middeleeuwse Bouwkunst in Utrecht)

3 beschouwingsniveaus

Voorstelling: WAT zie je of wat hoor je?​

Vormgeving: 

 HOE is het gemaakt? (elementen vd vormgeving)​

 WELKE materialen en technieken zijn gebruikt?

Betekenis: WAAR gaat het over? 

Middeleeuwen: +/- 500 - 1400

Waar denk je aan bij de Middeleeuwen?

In die tijd

WO 1

Tijdlijn

De middeleeuwen worden opgedeeld in vroege en late. na 1000 is de late ME. Zoals zichtbaar is ben je dan al op de helft van onze geschiedenis...

Periodes in de kunstgeschiedenis

          Klassieke oudheid (750 v.C. - 500)

Middeleeuwen  (500  - 1400)

Renaissance      (1400 - 1600)

Barok                      (1600 - 1750)

Classicisme         (1750 - 1800)

Romantiek            (1800 - 1900)

   Modernen             (1900 - heden)

Standenmaatschappij

Wereldse macht en kerkelijke macht

Beeldende kunst

• Religieus/kerkelijk
• Functie was educatief ('Bijbel voor ongeletterden')
• Geen perspectief, niet realistisch
• Kunstenaar had geen status (in dienst van God)
• Fresco's, tapijten, beelden, glas-in-lood, rijk gedecoreerde boeken

Theater

• Wereldlijk toneel: abele spelen en kluchten in de volkstaal
• Kerkelijk toneel: steeds meer in de volkstaal: mysteriespelen, mirakelspelen, passiespelen 

Muziek: wat valt op?

Kerkelijke muziek

• Gregoriaans (naar paus Gregorius)
• Gezongen door monniken (gezongen gebed)
• Eénstemmig (1 partij tegelijk)
• In het Latijn
• A capella (zonder instrumentale begeleiding)
• Syllabisch (een noot per lettergreep) of melismatisch (meerdere noten op één lettergreep)
• Ontstaan notenschrift

Wereldlijke muziek

• Troubadours, reizende 'singer-songwiters' (aan het hof)
• In de volkstaal
• Hoofse liefde, ridderverhalen
• Troubadours vaak zelf van adel

• Daarnaast: volksliedjes en dansmuziek 

(eenvoudige melodie, veel herhaling) 

• Instrumenten: luit, harp, vedel, doedelzak, blokfluit, trommel.

Muziekinstrumenten

Luit                                                            Harp 

Doedelzak, Blokfluit, Trom 

Bouwkunst: Romaans

Bouwkunst: Gotisch

Gotisch:

Gotische bouwkunst

Beauvais

Notre Dame  Parijs

De Gotische bouwkunst

• Vooral in West-Europa
• Hoge gebouwen: "dichter bij God"


• Steunberen en luchtbogen
• Spitsbogen (sterk!)
• Kruis-ribgewelf
• Waterspuwers (gargouilles) en pinakels
• Licht: grote ramen, glas in lood, roosvensters, 'God is licht'
• Hoge gebouwen: "dichter bij God"

De Gotische bouwkunst

Quizzzz

Van wanneer tot wanneer waren de middeleeuwen ongeveer?

1. 500 voor Christus - 500 na Christus
2. 0 - 1000 na Christus
3. 500 - 1400 na Christus
4. 1200 - 1700 na Christus

Wat zorgde voor eenheid in Middeleeuws Europa?

1. De adel
2. Geld
3. Het geloof
4. Kunst

'In dit schilderij is niet gewerkt met perspectief'
heeft te maken met de...

1. Vormgeving
2. Betekenis
3. Voorstelling

'In dit fresco zie je Maria met Jezus' heeft te maken met de...

1. Voorstelling
2. Vormgeving
3. Betekenis

'In de Middeleeuwen had beeldende kunst een educatieve functie'
heeft te maken met de:

1. Voorstelling
2. Vormgeving
3. Betekenis

De Oudheid

De middeleeuwen

Wie was de belangrijkste opdrachtgever voor kunst in de Middeleeuwen?

1. De adel
2. De kerk
3. De burgerij
4. De arbeiders

Welke 2 bouwstijlen kenmerken de Middeleeuwen?

01:51

Wie komen er tot leven in deze scène?

1. Timon en Pumba
2. Waterspuwers
3. Pinakels
4. Steunberen

Welke muziek hoor je hier?

1. Romaans
2. Gotisch
3. Gregoriaans
4. Vaticaans

Waar zong een troubadour over?

1. Het eeuwige leven
2. Ridders
3. Heiligen
4. Hoofse liefde

De beeldende kunst in de Middeleeuwen was:

1. Educatief
2. Frivool
3. Realistisch
4. Idealistisch

De adel was de eerste stand

1. Waar
2. Niet waar

Een klucht was een kerkelijk toneelstuk

1. Waar
2. Niet waar

Dit zijn middeleeuwse instrumenten

1. Gitaar
2. Harp
3. Doedelzak
4. Piano

Dit zijn kenmerken van de Romaanse bouwstijl

1. Rondbogen
2. Spitsbogen
3. Grote ramen
4. Dikke muren

Dit zijn kenmerken van de Gotische bouwstijl:

1. Luchtbogen
2. Pinakels
3. Kleine ramen
4. Tongewelven

Rozetvenster

Luchtboog

Pinakel

Hoge ramen

Spitsboog

Noem 2 dingen die je in deze les hebt geleerd:

Volgende les: Domkerk en Janskerk bezoeken

• Zelfstandig op de fiets (vertrek in de pauze)
• Telefoon meenemen!
• Foto's/filmpjes maken om te gebruiken in PO
• Informeer je vooraf zodat je je tijd effectief kunt gebruiken
• Je hebt maar weinig tijd, gebruik die goed!

    Zorg dat de foto's/filmpjes voor volgende les op je laptop of (one)drive staan!!!