3. De Sociale Kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

De industriële samenleving 

van Nederland

De Sociale Kwestie

Noem 1 voorbeeld waaruit blijkt dat de woonomstandigheden van de arbeiders vaak zeer slecht waren.

Noem 1 voorbeeld waaruit blijkt dat de werkomstandigheden van de arbeiders vaak zeer slecht waren.

Welke bewering over de afbeelding is juist?

1. De bron is kenmerkend voor de tijd rond 1850, want toen waren er nog geen fabrieken die het werk van de molens overnamen.
2. De bron is kenmerkend voor de tijd rond 1850, want toen werd de windmolen uitgevonden en rond de steden neergezet.
3. De bron is kenmerkend voor de tijd rond 1900, want toen begon de industrialisatie van Nederland met het gebruik van de windmolen.
4. De bron is kenmerkend voor de tijd rond 1900, want toen stapten de fabrikanten over op goedkope en milieuvriendelijke aandrijfkracht.

Met welke bedoeling is deze ansichtkaart waarschijnlijk gemaakt?

1. De directie was trots op de fotografische techniek.
2. De directie was trots op de moderne fabriek.
3. De directie wilde protesteren tegen de onveilige werksituatie.

Welke vormen van energie kende men vóór de Industriële Revolutie?

1. windkracht, stoomkracht, spierkracht
2. windkracht, waterkracht, spierkracht
3. waterkracht, stoomkracht, spierkracht
4. windkracht, stoomkracht, waterkracht

In 1999 zei een Nederlandse minister:
"Ruim 300 jaar geleden had Nederland de modernste en snelst groeiende economie van de wereld. Zo was rond het jaar 1700 het inkomen 50% hoger dan bij de belangrijkste concurrent, Groot-Brittannië."

Was de situatie omstreeks 1800 nog zo?

1. Ja, Nederland was een modern land waar veel geld in de industrie werd verdiend.
2. Ja, Nederland was nog steeds het land waar de meeste mensen in fabrieken werkten.
3. Nee, de economie van Groot-Brittannië was moderner geworden dan de Nederlandse.
4. Nee, Groot-Brittannië en Nederland waren allebei een moderne industriële samenleving.

Een uitspraak:

In Twente werden weefscholen opgericht zodat de huiswevers sneller konden werken.

Hoort deze uitspraak bij de periode vóór of na de Industriële Revolutie?

1. Voor
2. Na

Een uitspraak:

In Twentse steden werden grote wijken gebouwd met eenvoudige huizen voor de
textielarbeiders.

Hoort deze uitspraak bij de periode vóór of na de Industriële Revolutie?

1. Voor
2. Na

De industriële samenleving 

van Nederland

De Sociale Kwestie

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Vorige les(sen)

• Je hebt geleerd wat de woon- en werkomstandigheden van deze arbeiders waren

• Je hebt geleerd wat de Sociale Kwestie is

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Rechts in de politiek

Confessionelen

• Confessie=geloof (Protestant/Rooms-katholiek)

• Ongelijkheid omdat God het zo wil

• Goede christenen helpen elkaar

• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

• Links in de politiek

Langzaam verbetering

• Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten
  

• Leerplichtwet (1900), Woningwet (1901)

• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen

• 1919: Algemeen kiesrecht voor vrouwen

Vóór de Woningwet...

...na de Woningwet

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen