Oorlog in Oekraïne

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2-4

De oorlog in Oekraïne

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• Wat de geschiedenis is van Rusland en Oekraïne.
  
• Wat de NAVO en het Warschaupact betekenen.
  
• Hoe het zit met de persvrijheid in Rusland.
• Wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn.

Wat weet jij over het conflict tussen Rusland en Oekraïne?

Waarom geschiedenis belangrijk is?

www.npostart.nl

Rijk van Kiev 1054

Rijk van Moskou 1462

Rusland 1900

Rusland 1991

Oekraïne onafhankelijk in 1991 na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie

90% stemt voor onafhankelijkheid.
ook de meeste Russen.

Achtergronden van het conflict in Oekraïne

1945- 1991 

Koude oorlog

•  Europa is verdeeld in twee blokken
•  Oekraïne is nog deel van de Sovjet-Unie.
•  West - Europa werkt militair samen > NAVO
•  Artikel 5 > Een aanval op 1 is een aanval op allen. 

ontstaan van Oekraïne

De grenzen waren nogal willekeurig getrokken. Er was geen rekening gehouden met etnische scheidsleinen.

Oekraïne nog nooit een onafhankelijk land geweest.

De Krim

Een twist tussen Rusland en Oekraïne was de Krim met zijn Russische meerderheid.

Het Russische parlement zag de overdracht van de Krim in 1954 zelfs als 'onconstitutioneel'. (Ongrondwettelijk)

Sebastopol was een belangrijke militaire plaats voor Rusland waar de Zwarte-Zeevloot was gestationeerd. Rusland was bang om deze havenplaats te verliezen en daarmee ook hun vloot. Er werd afgesproken dat de Russen de militaire basis in Sebastopol mochten houden.

Korte opstand van Russische seperatisten in 1992 krijg onvoldoende steun vanuit Moskou.

Het leger en nucleair kernarsenaal

Een ander probleem tussen Oekraïne en Rusland was de toekomst van het leger en het kernarsenaal op

Oekraïens grondgebied.

Tijdens de Koude Oorlog waren er in Oekraïne rond de vijfduizend kernwapens gestationeerd. Oekraïne was na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie ineens de derde kernmacht ter wereld.

Het leger en nucleair kernarsenaal

Onder grote druk van Amerika ging Oekraïne in 1994 akkoord om de kernkoppen in Rusland te laten ontmantelen.

In ruil voor energie voor de Oekraïense kerncentrales en de verzekering dat Rusland de grenzen en veiligheid van Oekraïne zou respecteren.

Geopolitiek (de wetenschap van de invloed van de aardrijkskundige gesteldheid op staatkundige vraagstukken)

Amerika zag onafhankelijk Oekraïne als garantie tegen een herstel van de Sovjet-Unie en expansie van Russische invloed op Oost-Europa.

Zonder Oekraïne was Rusland geen Euraziatisch rijk meer.

Oekraïne werd na Israël en Egypte, de grootste ontvanger van Amerikaanse buitenlandse steun.

Amerikaanse belangen:

Rusland uit de Europese invloedssfeer.

Westen- NAVO 

Oosten- Warschau pact

1989 - 1991

Koude oorlog eindigt met de val van het ijzeren gordijn en de Berlijnse muur

Sovjet-Unie valt uit elkaar. > Nationalisme

Ook de NAVO breidt uit

Rusland:

• De NAVO is toch niet meer nodig?
  
• Oekraïne is eigenlijk geen land. Het is een deel van het oude Russische rijk. (Broedervolk)
  
• Poetin wil geen NAVO en EU aan zijn grens.
  

Oekraïne: 

• Meerderheid van het volk wil meer samenwerken met de EU.
  


• Poetin wil eigenlijk de oude Sovjet-Unie grenzen zoveel mogelijk herstellen.
  
• Nu >  Maak ons lid van de NAVO.

De Europese Unie

weinig belangstelling voor Oekraïne.

Ook geen uitzicht gegeven op lidmaatschap in de toekomst. reden: zwakke economie en wil Rusland niet provoceren

2004 Polen meende dat een onafhankelijk Oekraïne een nuttige buffer kon zijn tegenover een mogelijke Russische dreiging.

(politieke en economische) samenwerking tussen Polen en Oekraïne.

De erfenis van een onafhankelijk Oekraïne

Grote problemen:

De grenzen tussen Rusland waren in het verleden getrokken voor de verdeling van de jurisdictie (gemeenten, provincies)

Er was geen rekening gehouden met de etnicitiet. (verschillende volken) Russen, Oekrainers

Ethno-Linguïstische verschillen.

twee landen onder een vlag

De erfenis van een onafhankelijk Oekraïne

In het westen keek men naar Europa

In de Oostelijke provncies, Donetsk en Loehanks en in de Donbas keek men naar Rusland.

Dit gegeven speelt sinds het uitroepen van de onafhankelijkeid een leidende rol in het conflict.

De economie

optimistische verwachtingen kwamen niet uit.

1991. economie stort in.

Industrie in Oekraïne was gericht op het produceren van wapens.

In EU en Rusland geen vraag naar raketten, tanks, schepen, vliegtuigen, of tractors.

Rusland verhoogde ook de prijs voor olie en gas in de richting van het wereldmarktniveau.

De economie

Oekraïne vruchtbare grond. ''graanschuur van Europa''

potentie om een rijk land te worden.

grote voorraden aan mineralen, grootste titaniumvoorraad ter wereld. twee na grootste ijzererstvoorraad en 30% van de wereldvoorraad mangaanerts.

voorraden uranium, kwik, nikkel, kalk, zout, zwavel, grafiet en goud.

Presidentsverkiezingen 2004 & de Oranje Revolutie

De verkiezingen werden een confrontatie tussen de autoritaire, Russisch-gezinde Janoekovytsj tegen de democratisch, Westers- georiënteerde Joesjtsjenko.

Presidentsverkiezingen 2004 & de Oranje Revolutie

De kiescommissie riep Janoekovytsj met 49,9 procent van de stemmen tot winnaar uit, Joesjtsjenko zou op 46,6 procent zijn blijven steken.

Van Oranje Revolutie naar Euromaidan.

In september 2007 waren er weer vervroegde parlementsverkiezingen.  Coalitie liep stuk.

Joelia Tymosjenko

Joesjtsjenko

Euromaidan

Door de onenigheid kon Janoekovytsj zich herstellen van zijn politieke nederlaag.

In 2010 wint hij de verkiezingen.
Oranje Revolutie was voltooid verleden tijd

Pakt de oppositie hard aan onder het mom van corruptiebestrijding.

Euromaidan

Janoekovytsj zocht aansluiting bij Rusland.

Putin stelt voor de gasbedrijven van Rusland en Oekraïne te fuseren. --> Dat zou  Oekraïne ook compleet afhankelijk maken van Moskou.

Europese Unie: bood hierop een vrijhandel associatieovereenkomst aan.   --> Putin is hier op tegen.

Janoekovytsj  is voor het Vrijhandselvergrad met de EU. Maar bezwijkt onder druk van Poetin.   

Opstand: Euromaidan

Weken van gevechten in de Hoofdstad.

Uitkomst: Nieuwe regering treed aan.

Op 13 april 2014 nemen pro-Russische gewapende eenheden bezit van overheidsgebouwen in een reeks steden in de oostelijke provincies van Oekraïne en richten de 'volksrepublieken Donetsk en Loehansk op.

Begin 2014 werd het Oekraïense schiereiland de Krim geannexeerd.

17 juli 2014 (MH-17)

17 juli 2014 gaat het mis. Nadat al verschillende militaire vliegtuigen boven Oekraïne zijn neergeschoten wordt het vliegtuig van Malaysia Airlines MH17 neergeschoten boven Oost- Oekraïne.

283 doden. 193 Nederlanders.

Ook een informatiestrijd. 

"NAVO is de agressor in plaats van Rusland."

"Oekraïne is geen echte staat."

"In Oekraïne is sprake van genocide door de regering op Russen."

Hoe kijkt de Russische bevolking tegen de oorlog aan?  > 

Russische media mogen alleen officiële Russische bronnen gebruiken,  zo lijkt het alsof iedereen vóór de oorlog is.

Belang van vrije pers

• Persvrijheid zorgt ervoor dat journalisten zonder angst hun werk kunnen doen.
• Vrije pers is belangrijk voor een democratie.
• De pers controleert de macht  (bijvoorbeeld politieke bestuur, die bijvoorbeeld dingen geheim wil houden).  

staakt het vuren:

Minsk I  op 5 september 2014

Onmiddellijke staakt het vuren werd na het Minsk akkoord niet nageleefd en het maakte ook geen einde aan het conflict.

Minsk II 11 februari 2015
Separatisten gingen door met hun zware aanval op Delbaltseve. Beide kanten gaven hun zware wapens niet op zolang er nog werd gevochten

2022 Russische invasie in Oekraïne

Na maanden van troepen opbouw aan de grenzen van Oekraïne

valt het Russische leger binnen.

Doel: Oekraïne militair te neutralizeren, de regering af te zetten en een pro-Russische regering aan te stellen.

Reden: Putin ziet Oekraïne als een onlosmakelijk deel van Rusland, grijpt terug op de Sovjet periode en het Tsaristische Rusland.

 Oekraïens politicus, komiek, acteur en auteur.

Sinds 20 mei 2019 is hij de president van Oekraïne.

Doel: einde maken aan corruptie in Oekraïne

Einde maken aan conflict met Rusland

Economie moderniseren

Politiek: aansluiting zoeken met de Europese Unie / Navo lidmaatschap

Militair gezien

Rusland valt Oekraïne aan. 

• 24 februari
  
• Demilitariseren Oekraïne
• Vervangen regering

Gevolgen

• Oekraïners vluchten
  
• Mannen van 18 - 60 mogen het land niet meer uit
•  Wereldwijde protesten
• Regeringen proberen Rusland financieel te straffen. 
•  Gas- en olieprijzen nemen toe. 

Waarom doet Poetin dit?