GS4 Straffen in de middeleeuwen

• Geschiedenis
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 3

De Middeleeuwen

GS4 Baas boven baas

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier een Middeleeuwse stad werd bestuurd en kan je een aantal middeleeuwse straffen noemen.

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die gebieden was een heer, edelman, (bijv. graaf of hertog) de baas

• Hij maakte de wetten

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Blij met de stad!

• Alle inwoners van een graafschap moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn

• De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Stadsrechten

• Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen
• De stad mag zelf rechtspreken, maar een ambtenaar (de schout) van de heer moet wel aanwezig zijn en een deel van de boetes is voor de heer

• De inwoners van een stad waren vrije poorters (geen bezit van de heer)

• In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen

Wie is de baas?

• De schout is de plaatsvervanger van de heer in de stad bij de rechtspraak
• Samen met de schepenen bepaalde hij de straf.
• Ze kregen advies van een raad.
• De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.
• Schout, schepenen en burgemeester(s) heten ook wel: magistraten

Video

Histoclips: Stad in de Middeleeuwen

Middeleeuwse straffen

schooltv.nl

Welke straffen waren er in de middeleeuwen?

1. Lijfstraffen (martelingen)
2. Schandstraffen (vernedering)
3. Doodstraf
4. Verbanning (straatverbod)
5. Geldboete

Waarom kwamen gevangenisstraffen zelden voor?

Gevangenisstraffen kosten de samenleving veel geld. 
1. De bewakers moesten betaald worden
2. De gevangene moest van eten voorzien worden
3. De gevangenis moest onderhouden worden

Boeven werden vaak voor korte tijd in kerkers gehouden. Tot dat hun straf werd bepaald. 

Lijfstraffen

- Geselen (zweepslagen)

- Pijnbank

Schandpaal

 Schandpaal
Gezegde: Voor paal staan
Betekenis: Je staat voor gek

Doodstraf

- Onthoofding
- Ophanging

- Verbranding
- Radbraken

(iemand breken op een rad)

straf: radbraken

Op de brandstapel

Wie eindigen op de brandstapel?

Klik op de hotspots en sleep de straffen naar de juiste plek in de afbeelding.

Hand afhakken

Geselen

Ogen uitsteken

In het water gooien

Ophangen

Op de brandstapel

Onthoofden

Verbanning = uit de samenleving gezet worden (straatverbod)

Verbanning in het heden

Kwamen deze gewelddadige straffen vaak voor?

- Veel straffen werden omgezet naar een geldboete. 
- Straffen verschilden per stad 
- De gewelddadige straffen hadden een bangmakend effect

Het galgenveld in Amsterdam

Begrippen uit deze les

• stadsrechten
• stadsmuur
• poorter
• schout
• schepenen
• burgemeester
• magistraten