KT1 - 2.1.10 Oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Boek Inleiding Medische Kennis H9

Vorige les

Geneesmiddelen, wat weten we nog?

- Noem een huidmiddel (klasse 2) wat gebruikt wordt bij eczeem. 

- Voor schimmelinfecties zijn verschillende ...beschikbaar. 

-Corticosteroïden zijn in te delen van klasse 1 tot en met klasse?

- Wat wordt er bedoeld met indifferente crème?

- Betekenis VTE? 

Lesprogramma

Les 1

Theorie celdeling en oncologie

Opdracht benigne gezwellen maken

Les 2

Theorie maligne tumoren + lymfe

Opdracht maligne tumoren maken 

Les 1

De cel

De cel is op de volgende manieren in te delen:
- een celmembraan

- een celkern (nucleus)

- het vloeibare bestanddeel van de cel (cytoplasma)

Celdeling kanker

- het begint in alle gevallen in één cel

- in het erfelijke materiaal van deze cel verandert er iets: mutatie

- de meeste kwaadaardige tumoren hebben een vaste verdubbelingstijd

Benigne tumor

- benigne betekent goedaardig

- tumor betekent gezwel

Onder een microscoop zien de cellen van een goedaardig gezwel er gewoon uit. Het zijn rustige cellen en hebben bijna altijd een gladde, regelmatige begrenzing. 

Maligne tumor

- benigne betekent kwaadaardig

- tumor betekent gezwel

De groei verloopt explosief. Onder de microscoop zien kankercellen er vreemd uit. Ze lijken weinig of niet op de cellen die ze eerst waren. Infiltratie: kankercellen groeien agressief door in de omgeving. 

Het verschil

Lymfogene metastase

-Metastase betekent uitzaaiing

Kankercellen kunnen infiltreren in een lymfevaatje en stromen dan mee, waarbij ze in een lymfeklier terechtkomen. Dan is de kanker uitgezaaid. Als dat via de lymfe gebeurt, heet dat lymfogeen. Hier delen de kankercellen zich, worden groter en dan kan de lymfeklier gaan opzwellen.

Hematogene metastase

-Metastase betekent uitzaaiing

Kankercellen kunnen ook dwars door een klein bloedvat groeien. Als zij dan mee stromen met het bloed, komen de kwaadaardige cellen elders in het lichaam terecht: dit noemt men hematogene metastase. 

Concreet: uitzaaiing via het bloed

Seven signals of danger

Secundaire preventie: 

Zoek uit op welke zeven alarmsignalen een doktersassistent altijd alert moet zijn.

Boek Inleiding Medische Kennis H9

Goedaardige tumoren 

- Poliep (slijmvliesgezwel)

- Lipoom (vetgezwel)

- Fibroom (bindweefselgezwel)

- Papilloom (huid of slijmvliesgezwel)

- Myoom (spiergezwel bijv. baarmoeder) 

Benigne gezwellen

Fibroom: vaak bij volwassene

Oorzaak: onbekend

Locatie: gezicht of hals

Benigne gezwellen

Lipoom: vetbult, vetweefseltumor

Locatie: subcutaan

Oorzaak: onbekend

Operatief verwijderen

Benigne gezwellen

Verruca Vulgaris (wrat)

Bloemkoolachtig, HPV virus

Verdwijnt vaak vanzelf na 2 jaar anders stikstof

Benigne gezwellen

Mollusca contagiosa/ waterwratjes: bolvormig met een putje met witte brei. Besmettelijk, verdwijnen vanzelf na maanden of jaren> ontsteking betekent verdwijnen. 

Benigne gezwellen

Myoom: spierweefseltumor in baarmoeder. Oorzaak onbekend maar groeit onder oestrogeen. Bloedverlies en buikpijn. IUD is behandeling of OK. Na overgang klachten voorbij.

IUD = Spiraaltje

Vroeger heette dit een 'vleesboom'

Benigne gezwellen

Fibroadenoom: 

fibro = bind, 

adenoom = klier. 

Oestrogeen spelt een rol, jonge vrouwen, OK

Benigne gezwellen

Hemangioom: 

bloedvatentumor, baby/kind. Aardbeien of frambozenvlek tot 5 jr. 

Benigne gezwellen

Naevus: moedervlek, 

tumor van pigmentcellen. Geboorte tot 30 jaar ontstaan deze. 

Wat zijn de risicofactoren?

Benigne gezwellen

Naevus flammeus (wijnvlek):

Aangeboren vaatafwijking in de huid die vanaf de geboorte aanwezig is. 

Benigne gezwellen

Naevus van Unna (ooievaarsbeet)

Benigne gezwellen

Zwelling van slijmvlies - binnenbekleding organen

Darm= adenomateuze poliep

Blaas = papiloom

Altijd operatie! Omdat??

Opdracht benigne gezwellen

1. Lees uit je boek 'Inleiding medische kennis' hoofdstuk 9 en 10

2. Leer de stof uit de LessonUp

3. (Af)maken opdracht benigne gezwellen (Cumlaude)

Les 2

Eventueel herhalen slide 6, 7, 8 en 9. 

Maligne gezwellen

Kanker begint altijd met één verkeerde cel. In het erfelijk materiaal van de cel verandert iets. Vaak geen oorzaak, maar vb is roken. Gezonde cel wordt een kankercel. Lichaam kan kanker cellen opruimen.

Begin stadium: patiënt heeft geen klachten en geen veranderde waardes in bloedbeeld. Als kanker aan het licht komt is het vaak al (ver) gevorderd.

Verdubbelingstijd is constant – 5 dagen van 1 naar 2 cellen. Ook 5 dagen van 2 naar 4 naar 8 naar 16 cm 

Solide en niet- solide kanker

• Solide kanker = vast = in een orgaan
• Niet-solide kanker = los = in weefsels of cellen

Voorbeelden:

Darmkanker is ?

Borstkanker is ?

Lymfeklierkanker is ?

Leukemie is ?

Kanker die ontstaat in een orgaan of weefsel heet solide kanker. Solide betekent: vast, hecht en stevig. Door ongecontroleerde celdeling ontstaat er een gezwel. Een ander woord voor gezwel is tumor.

Niet-solide betekent: vloeibaar of los.

Deze kankercellen zitten dus niet in een orgaan. Ze ontstaan in het bloed, het lymfestelsel of het vloeibare deel van het beenmerg.

Metastasen

• Primaire tumor > Hematogene metastasen
  

Maar kan ook via lymfevaten

• Belangrijk verschil tussen
  

maligne en benigne tumoren:

benigne tumoren verspreiden

zich niet door het lichaam.

Verschijnselen en diagnose

Afhankelijk van tumor verschillende symptomen (kortademig, moe, alg. malaise, hoofdpijn).

Afhankelijk van symptomen verschillende diagnostiek:

- Bloedonderzoek

- Biopt

- Beeldvormend onderzoek:

 (röntgen, MRI-scan, PET-scan, CT-scan)

Onder aan deze Lessonup staan 3 filmpjes over deze onderzoeken. Deze kun je zelfstandig bekijken.

Behandeling van kanker

Iedere kankersoort een geheel eigen behandeling gericht op het type tumor en de patiënt:

- Chirurgie

- Radiotherapie (bijwerkingen: irritatie/ontsteking op plek, diarree, schade aan gezond DNA)

- Oncolytica 

Oncolytica

• Medicijnen die tumorgroei remmen
• Cytostatica
• (Anti)Hormonen
• Immunotherapie

Cytostatica

• Chemotherapie
• Remmen iedere celdeling!
• Misselijk, braken, haaruitval, beïnvloedt de vruchtbaarheid, infecties, geheugenverlies, concentratieproblemen, vermoeidheid
• Intermitterende behandeling 

Bijwerkingen chemotherapie

• Problemen spijsvertering: misselijkheid/braken/diarree/obstipatie/stomatitis
• Dun of uitvallend haar
• Vermoeidheid
• Beenmergsupressie (tekort bloedcellen en bloedplaatjes)
• Invloed op vruchtbaarheid
• Huidveranderingen

(Anti)hormonen

• Bij hormoonafhankelijke tumoren
• Corticosteroïden (prednison, dexamethason) helpen tegen misselijkheid en braken of behandeling Leukemie
• Prostaatkanker, borstkanker, baarmoeder(hals)kanker 

Immunotherapie

1. Afweer stimuleren die door cytostatica is aangetast

2. Eigen afweer van de patiënt helpen bij het bestrijden van auto-immuunziekte of kanker 

3. Vaccineren met antigenen of antistoffen

Voorbeeld: interferon uit de groep immunomodulantia

Maligne tumoren

Maak opdracht maligne tumoren op Cumlaude, hiervoor krijg je 20 minuten daarna klassikaal bespreken.

Kanker in lymfatisch stelsel

Rol bij afweer - lymfeklieren, lymfevaten en lymfoïde organen

Lymfe bevat afvalstoffen en vocht uit weefsels

Kanker in lymfatisch stelsel

Lymfomen: kwaadaardige ziekte van lymfocyten

Lymfeklieren, milt, lever, beenmerg, darmwand of amandelen 

Lymfomen

Ziekte van Hodgkin: lymfklierkanker

Jongvolwassenen en ouderen

Vergrote lymfeklier en algemene ziekteverschijnselen (moe, koorts, nachtzweten, jeuk, afvallen)

Goede prognose

Non-Hodgkin lymfomen

Verzamelbegrip voor alle lymfomen die niet de ziekte van Hodgkin zijn

Klachten afhankelijk van plaats

Prognose slechter 

Lymfangitis

• Wondje > bacteriën in lymfevaten > lymfevat ontsteekt
• Onschuldig, geen behandeling nodig
• Bacteriën worden door je lichaam in lymfeklieren onschadelijk gemaakt

Lymfadenitis

• Na een lymfangitis een ontsteking in lymfeklier? > lymfadenitis
• Gezwollen lymfeklieren
• Bij ziek of koorts, roodheid of zwelling antibiotica

www.mst.nl

Afronding & huiswerk

1. Lees uit je boek 'Inleiding medische kennis' hoofdstuk 9 en 10

2. Leer de stof uit de LessonUp

3. (Af)maken opdracht maligne tumoren (Cumlaude)

Filmpjes - extra info