Humor in teksten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Leerdoelen

• Je weet dat in teksten ironie, sarcasme en cynisme gebruikt wordt.
• Je weet waarom schrijvers ironie, sarcasme en cynisme gebruiken.
• Je kunt ironie, sarcasme en cynisme herkennen in teksten.

Humor omdat... 

Samen kunnen lachen, een band creëren.

&

Het onbespreekbare bespreekbaar maken.

. 

De spot drijven -> 

belachelijk maken

- in de literatuur

- in het dagelijks leven

- in de politiek

3 vormen van spot, 

deze verschillen in karakter en in sterkte:

ironie

cynisme

sarcasme

ironie= fijne, milde spot

De schrijver zegt iets op een grappige of een wat spottende manier, waardoor de lezer weet dat het niet serieus bedoeld is. Vaak zegt hij dan het tegenovergestelde van wat hij eigenlijk bedoelt. 

– "Geweldig hoor, die drie voor je toets!"

– "Fijn, al die moddersporen op de schone vloer!"

Zelf gebruik je vast ook weleens ironie. Als je wilt dat de ander weet dat je het niet serieus bedoelt, zet je er vaak een emoticon achter.

Sarcasme= bijtende, scherpe spot

Sarcasme is een stijlfiguur dat heel dicht bij ironie ligt.

Er is een verschil tussen sarcasme en ironie. Sarcasme is harde, bijtende spot, bedoeld om te kwetsen en om iemand dom te laten lijken en ironie is milde spot.
Wie het heeft over een sarcastische uitlating, spreekt in de eerste plaats over een uiting van grove, bijtende spot, van bitter woordgeweld, van agressie. Het effect van sarcasme is intenser en directer dan dat van ironie.

Sarcasme

Harde, bijtende spot die veel verder gaat dan ironie.

Verschil ironie en sarcasme

Ironie: pijnlijke humor, die niet kwetsend bedoeld is.

Sarcasme: pijnlijke humor, die juist wél kwetsend bedoeld is!

Geen duidelijke grens te trekken tussen ironie en sarcasme.
Ook is dit vaak persoonlijk, maar het gaat om
de bedoeling van de spreker!

Cynisme= wrede, bittere spot

Wrede, bittere spot; zwartgallig

– "Ach, een hond is tenminste goedkoper dan een kind."

Cynisme komt vaak voort uit een (pijnlijk...) ongeloof in het goede van de mens, uit teleurstelling, of uit een gevoel van machteloosheid vermengd met woede.

Sarcasme

Ironie

A: Wat een heerlijk weer (het regent)

B: Handig van jou om geen sleutel mee te nemen.

C: De vorige keer had je een betere smoes toen je te laat kwam.

D: Jij stond zeker achteraan toen de intelligentie werd uitgedeeld.

E: "Je vindt het toch niet erg dat we al begonnen zijn?"

F: 'Wat fijn om jou hier weer te zien!'

G: ' Ik heb medelijden (feel sorry) met jouw ouders' 

Cynisme is harder dan sarcasme. Waar of niet waar?

1. Niet waar
2. Waar

Wat is een voorbeeld van ironie?

1. Een brandweerkazerne die afbrandt.
2. Een volle maan op een heldere nacht
3. Een lachende baby
4. Een regenachtige dag

1. ironie
2. geen ironie

Is dit ironie, sarcasme of cynisme?

1. ironie
2. sarcasme
3. cynisme

Welk stijlfiguur herken je?

Voor de radio heb jij wel een mooi gezicht.

1. sarcasme
2. ironie
3. cynisme

Jij stond zeker achteraan toen de intelligentie werd uitgedeeld

1. Ironie
2. Sarcasme
3. Overdrijving

Even oefenen: Welke vorm van spot?

Handig van jou om geen sleutel mee te nemen. …

Even oefenen: Welke vorm van spot?

Ach, niemand gaat deze tekst lezen. Iedereen lijdt tegenwoordig toch aan een infofarct.

Oefenen: Beelden lezen

Je krijgt zes vragen met beelden waarin een vorm van humor wordt gebruikt.

Beantwoord in groepjes de vragen.

Opdracht

Zoek afbeeldingen met (Nederlandse) tekst van ironie, sarcarme en cynisme en zet deze in Classroom. Je kunt het zoekwoord spotprent goed gebruiken.

Aan de slag!

Maak oefening 3 t/m 8 op blz. 88.