1.2 De Grote Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.2 De Grote Oorlog

Lesdoelen

Je kunt:

-De belangen van Duitsland, Rusland, Oostenrijk, Engeland en Frankrijk vóór 1914 bespreken

-De vijf oorzaken van de Eerste Wereldoorlog benoemen

-Het verband tussen moderne wapens en loopgraven uitleggen

-De twee keerpunten in de Eerste Wereldoorlog bespreken

-De Dolkstootlegende uitleggen

Duitsland, Frankrijk & Engeland

• Duitsland pas één land sinds 1871
• Daarvoor Duitse Bond, samenwerking van staten
• Bismarck wil eenwording door middel van oorlog (bloed en ijzer)
• Frans-Duitse oorlog in 1870 --> winst voor Duitsland
• Frankrijk wil wraak
• Nieuwe Duitse staat is een bedreiging voor de Engelse vloot

 Oostenrijk-Hongarije & Rusland

• Keizer Franz Jozef van Oostenrijk is ook koning van Hongarije (1867) 
• Gevolg: ontstaan van de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije 
• Probleem: de volken in Oostenrijk-Hongarije worden steeds nationalistischer —> Hongaren, Kroaten, Serven, Tsjechen…  
• Rusland ziet de Balkan als zijn achtertuin en wil hier meer macht krijgen 
• Groeiende invloed Oostenrijk-Hongarije baart Rusland zorgen 

Wat is het verschil tussen een oorzaak en een aanleiding?

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 1. Bondgenootschappen 
  Triple Alliantie (Centralen): Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië
  Triple Entente (Geallieerden): Frankrijk, Engeland, Rusland 
  
• 2. Groeiende internationale spanningen
  a. Engeland - Duitsland: Duitse vlootopbouw zorgt voor gevaar Britse overheersing op zee
  b. Frankrijk -Duitsland: Frankrijk wil wraak voor de verloren oorlog  1870
  c. Balkanoorlogen (1912): spanningen tussen Rusland en OH groeien over invloed op de Balkan  

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

• 3. Nationalisme
  Europese landen willen laten zien dat ze de beste zijn 
• 4. Modern imperialisme
  Landen willen hun macht uitbreiden in Azië en Afrika
• 5. Militarisme en wapenwedloop
  Regering en bevolking staan te popelen om ten strijde te trekken  

Waarom voelde vooral de Triple Alliantie zich bedreigd? Gebruik de bron

Aanleiding oorlog

• 28 juni 1914: kroonprins Franz Ferdinand van OH wordt vermoord in Sarajevo door Servische nationalisten  
• OH verklaart oorlog aan Servië, door bondgenootschap met Rusland is binnen korte tijd heel Europa in oorlog

Oorlog

• Duitsland was ingesloten tussen twee vijanden: Frankrijk en Rusland
• Von Schlieffenplan: tweefrontenoorlog voorkomen
• Duitsland moet eerst snel Frankrijk uitschakelen, om daarna Rusland te kunnen verslaan

Nieuwe technieken

• Om de loopgravenoorlog te doorbreken worden uitvindingen gedaan die zorgen voor nieuwe wapens.
• Naast generaals bepalen ook steeds meer wetenschap en techniek het verloop van de oorlog.

Loopgraven

• Verdediging is sterker geworden dan de aanval door nieuwe wapens als machinegeweer
• Loopgraven zorgen voor meer beschutting
  

Keerpunt 1

• Duitsland voert een onbeperkte duikbotenoorlog: ieder schip zal tot zinken worden gebracht --> ook Amerikaanse schepen
• 7 mei 1915: passagiersschip Lusitania wordt tot zinken gebracht —> VS woedend
• Januari 1917: Zimmermann telegram: Duitsland verzoekt Mexico om mee te vechten in de oorlog aan hun kant
• Gevolg: VS verklaren Duitsland de oorlog 

Keerpunt 2

• Na Russische Revolutie in 1917 trekt Rusland zich terug uit de oorlog
• Gevolg: alle Duitse soldaten kunnen naar het westerse front
• Door de Amerikanen trekken de Duitsers zich vanaf zomer 1918 steeds meer terug
  
• November 1918: wapenstilstand
• Ontstaan Dolkstootlegende in Duitsland: leger heeft de oorlog niet verloren maar is verraden door de regering die de wapenstilstand sloot