grammatica bedrijvend/lijdend, vzv, bwb en bijstelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Herhaling

bedrijvende en lijdende vorm

Jara /laat/ de hond /uit.

Wat is het onderwerp? Jara

Jara doet iets-> ze laat de hond uit

Als het ONDERWERP de handeling verricht van het WG noem je de zin BEDRIJVEND of ACTIEF.

Omzetten bedrijvend ->lijdend

• Het lijdend voorwerp wordt onderwerp.
• Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die begint met door ( een door-bepaling , je zet BWB boven dit zinsdeel)
• In het gezegde komt een vorm van het hulpwerkwoord worden te staan.
• https://youtu.be/F0FAV4Cq85w  Filmpje over omzetten van zinnen

De hond/ wordt/ door Jara/ uitgelaten.

Het onderwerp ondergaat de handeling (het uitlaten).

Als het ONDERWERP de handeling ondergaat, noemen we de zin LIJDEND of PASSIEF.

Let op!

Als een bedrijvende zin in de onvoltooide tijd staat, moet je in de lijdende zin het hulpwerkwoord worden gebruiken.

Als je een bedrijvende zin in de voltooide tijd omzet in een lijdende zin, moet je het hulpwerkwoord zijn gebruiken.

De tijd  van de zin moet hetzelfde blijven!

oefenen...van bedrijvend naar lijdend

De man heeft eindelijk een rode auto gekocht. (v.t.t.)

De man zal de computer kopen. (o.t.t.t.)

De man zou de computer gekocht hebben. (v.v.t.t.) 

Wat denk jij?

De man heeft eindelijk een rode auto gekocht.

De man zal de computer kopen. (o.t.t.t.)

De man zou de computer gekocht hebben. (v.v.t.t.)

Omzetten lijdend->bedrijvend

• De doorbepaling wordt het onderwerp.
• Het onderwerp wordt LV.
• Haal uit het gezegde de vorm van 'worden' weg.

Inna ontvangt een prijs.

1. lijdend/passief
2. bedrijvend/actief

Het jurkje wordt door Simone gekocht.

1. Bedrijvend/actief
2. Lijdend/passief

Het dressuuronderdeel wordt door Inez goed uitgevoerd.

1. bedrijvend/actief
2. lijdend/passief

Mijn moeder prijst mijn oom uitbundig.

1. Mijn oom prijst mijn moeder uitbundig.
2. Mijn oom wordt uitbundig door mijn moeder geprezen.
3. Mijn oom zal uitbundig geprezen worden door mijn moeder
4. Mijn oom werd uitbundig geprezen door mijn moeder

Volgens mij word ik niet serieus genomen door die docent.

1. Volgens mij zal die docent mij niet serieus nemen.
2. Volgens mij nam die docent mij niet serieus.
3. Volgens mij is die docent niet serieus tegen mij.
4. Volgens mij neemt die docent mij niet serieus

Snap je hoe je een zin van bedrijvend naar lijdend kunt omzetten?

1. ja
2. nee

bijwoordelijke bepaling

Herhaling

voorzetselvoorwerp

zorgen ...

vertrouwen ...

verlangen ...

houden ...

klagen ...

over

naar

van

voor

op

Voorzetselvoorwerp ( ná MV )

1. Begint altijd met een voorzetsel ​

                                   +​ 

2. Is altijd verbonden met het belangrijkste werkwoord van de zin.​

Voorzetselvoorwerp

verlangen naar           Zij verlangt naar een warme zomer.

vertrouwen op           De blinde man vertrouwt op zijn hond.

zorgen voor                 De jongen zorgt voor zijn oma.

klagen over                  De klas heeft over de moeilijke toets    

                                           geklaagd.

Het zinsdeel dat begint met het vaste voorzetsel is het voorzetselvoorwerp.

Voorzetselvoorwerp en naamwoordelijk deel

Het komt ook voor dat een voorzetselvoorwerp verbonden is een een koppelwerkwoord en naamwoordelijk deel ( BN ).

dol zijn op      Hij is dol op zijn nichtje.

blij zijn met   Wij waren blij met het cijfer voor natuurkunde.

Het zinsdeel dat begint met het vaste voorzetsel is het voorzetselvoorwerp.

Even oefenen

In de volgende zinnen moet je het voorzetselvoorwerp benoemen.

De gele bordjes verwijzen naar de nooduitgang van de bioscoop.

Noud probeert te profiteren van de onwetendheid van zijn ouders.

Nanda informeert naar de vertrektijd van de bus.

Mijn oom Dirk is bezeten van de films van Lord of the Rings.

Bijwoordelijke bepaling (ná VZV)

Zinsdelen die ná het ontleden overblijven. Geven antwoord op vragen als:

Wanneer? ( tijd )

Waar? ( plaats )

Hoe? ( hoedanigheid )

Hoeveel? ( hoeveelheid )

Waarom? ( reden )

Waarheen? ( richting )

Waardoor? ( oorzaak )

Waarmee? ( middel )

Even oefenen

In de volgende zinnen moet je de bijwoordelijke bepalingen aangeven/ benoemen.

Cilke en Lieke zitten op JenaXL in dezelfde niveaugroep.
HOEVEEL bijwoordelijke bepalingen bevat deze zin?

Cilke en Lieke zitten op JenaXL in dezelfde niveaugroep.
WELKE bijwoordelijke bepalingen bevat deze zin?

Gelukkig kunnen we oefenen tijdens de les Nederlands.
HOEVEEL bijwoordelijk bepalingen bevat deze zin?

Gelukkig kunnen we oefenen tijdens de les Nederlands.
Noteer de bijwoordelijk bepalingen van deze zin.

Midden in een zin staat een bijstelling altijd tussen komma's

1. ja
2. nee
3. soms
4. hangt er vanaf

Een bijstelling is zeker géén ....?

1. zinsdeel
2. bijvoeglijke bepaling
3. deel van een zinsdeel
4. herhaling

Een bijstelling herhaalt wat al eerder in de zin staat. Wat herhaalt de bijstelling?

Een bijstelling kan voorkomen in een werkw.gez. en in een naamw.gez.

1. ja
2. nee
4. ik twijfel

volgorde van ontleden van een zin met een wwg.

1

2

3

4

5

meewerkend voorwerp

gezegde

lijdend voorwerp

onderwerp

bijwoordelijke bepaling

Morgen wordt, gelukkig, de prijs voor het beste boek uitgereikt.
Gelukkig is een bijstelling?

1. ja
2. nee
3. misschien
4. ik twijfel

Morgen gaat Simon Schaafsma, schrijver van het beste geschiedenisboek voor jongeren, naar het boekenbal.

Schrijver van het beste geschiedenisboek voor jongeren is een bijstelling

1. ja
2. nee
3. misschien
4. ik twijfel

Simon Schaafsma, die het beste geschiedenisboek voor jongeren schreef, gaat morgen naar het boekenbal.

die het beste geschiedenisboek voor jongeren schreef is een bijstelling.

1. ja
2. nee
3. misschien
4. ik twijfel

Aan de slag:

H5.7 Maak opdr. 1, 3, 4 en 7