Workshop Ervaar het eens (activiteiten)

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

Ervaar het eens....

Een opdracht waarin je zelf gaat voelen.

Luister mij af

Als de les klassikaal gegeven wordt krijg je uitleg van de docent. 

Je hebt gespeeld met een materiaal. Welk materiaal heb je gebruikt en hoe heb je dit ervaren?

Als de les klassikaal gegeven wordt bespreek je dit samen. Heb je de activiteit alleen uitgevoerd dan vul je deze vraag in. 

Ondersteuningsmethodieken

1. Ontwikkelingsstimuleringsmethodieken
2. Vaardigheidstraining
3. Gedrag veranderende methodieken
4. Therapeutische methodieken 

Basale stimulatie

(Fröhlich 1995)

Zeer geschikt voor cliënten met ernstige verstandelijke of meervoudige beperking. 

Lichaamsgebonden ervaren 

Tegenwoordig ook: ouderen met dementie en comapatiënten in vegetatieve toestand 

Basale stimulatie als oorsprong

De basale houding vindt zijn oorsprong in de basale stimulatie, die in de jaren ’80 ontwikkeld werd door Frölich.

Achtergrond en doel

Achtergrond: cliënten leven geïsoleerd , want beperking op drie basale gebieden ; bewegen, waarnemen en communiceren 

Daardoor: nauwelijks in staat om lichaamsbeeld te ontwikkelen

Doel: cliënt informatie geven over eigen lichaam 

Basale stimulatie is het geconcentreerd werken met aanraking, beweging en trilling en ademhaling als middel om de persoon met een ernstig meervoudige beperking te helpen om zijn of haar lichaam te voelen op een veilige en warme manier

Praktische uitvoering

• Bewegingservaring 
• Zintuigelijke prikkels (muziek/ trillingen/ geur/ warmte/ kou)
• Gerichte individuele communicatie 

Voorbeelden:

Snoezelen

Massage geven

Schommelen

Voorlezen 

Muziek activiteiten 

Bubbelbad

Prikkelen van reukvermogen 

Wat is sensopatisch spel? 

Senso betekend zintuigen.

Pathisch betekend beleven. 

Sensopatisch spel draait dus om het spelen en ervaren met zintuigen. 

Wanneer we met onze zintuigen iets zien, voelen, ruiken, proeven of horen, noemen we dat waarnemen.

Vaak is zo’n waarneming aanleiding voor ons om iets te doen of juist niet te doen. Maar ook bij dagelijkse activiteiten zoals eten en aankleden, maken we gebruik van de informatie van deze waarnemingen. De samenwerking tussen waarnemen en de activiteit die daarvan het gevolg is, wordt sensomotorische integratie genoemd.

Bij sensomotorische intergratie neemt het voelen van aangeraakt worden, bewogen worden en het voelen in welke houding je je bevindt en welke bewegingen je maakt, een belangrijke plaats in.  

De verschillende manieren van voelen werken hierbij nauw samen, maar hebben in dit proces een andere functie.

Tactiele informatie

Het tastzintuig bevindt zich vooral in onze huid. Hierdoor kunnen we voelen wanneer we aangeraakt worden en voelen of iets warm of koud is en hard of zacht. Ook of het prettig is om door iemand te worden aangeraakt, maar ook of de grond stevig genoeg is op te staan.

Vestibulaire informatie

De informatie van het evenwichtsorgaan, dat zich vlakbij de oren in ons hoofd bevindt, noemen we het evenwichtsgevoel. Dit orgaan informeert ons over de stand en de bewegingen van het hoofd. Hierdoor waarschuwt het evenwichtsorgaan als we dreigen te vallen. Bijvoorbeeld bij het struikelen over een losse stoeptegel

Proprioceptieve informatie

Deze informatie is afkomstig uit zintuigcellen in onze spieren en gewrichten. Hierdoor krijgen we vooral informatie over de houding van ons lichaam en de manier waarop wij zelf bewegen. 

waarneming (positiezin) verschaft informatie over het eigen lichaam (stand, beweging, spierspanning, zwaarte etc).

Tactiele informatie is de informatie die we via de tastzintuigen waarnemen; het tastgevoel

Vestibulaire informatie is de informatie die we via het evenwichtsorgaan waarnemen; het evenwichtsgevoel. 

Dit zijn de verschillende manieren van voelen. 

Wat doet sensomotorische intergratie?

Sensomotorische integratie speelt een belangrijke rol bij het waarschuwen voor gevaar, het richten van de aandacht en het opnemen van informatie.

Sensomotorische integratie problemen bij ouderen en dementerenden.

Ouderen en dementerende kunnen last hebben van problemen met de sensorische integratie of sensorische informatie verwerking.

Van de drie verschillende manieren waarop ze op zintuig informatie kunnen reageren, neemt het gebruiken van informatie en het leren van nieuwe dingen af.

Er wordt anders gereageerd op informatie van de zintuigen. De informatie wordt minder goed begrepen. Hierdoor worden er meer prikkels als vervelend ervaren en laten deze ouderen meer prikkels langs zich heen gaan. Hierdoor ontstaat een tekort aan prikkels die adequaat gebruikt kunnen worden. Dit heeft invloed op hun alertheid. 

Daarnaast verarmt bij deze doelgroep de omgeving en zijn ze minder in staat om zelf hun alertheid te reguleren.

We kunnen de alertheid in vijf niveaus indelen.

1. Slapen.
   
2. Lage alertheid. Men is ongericht passief of actief
   
3. Optimale alertheid. Men is gericht actief.
   
4. Hoge alertheid. Men is gespannen actief of passief.
   
5. Emotionele ontlading. Boos worden, huilen en lachen.

Bij een lage alertheid (toestand 2) laten deze ouderen veel prikkels langs zich heen gaan en bij een hoge alertheid (toestand 4) zijn de prikkels gauw bedreigend of worden als vervelend ervaren. 

Bij dementerende ouderen blijkt het aanbieden van zintuigprikkels die geen betekenis meer voor hen hebben, te leiden tot een lage of hoge alertheid. Dit veroorzaakt respectievelijk passiviteit of extra spanning en onrust -wat zich uit in afweer, agressie en roepgedrag. Het is ook mogelijk een afwisseling te zien tussen onrust en passiviteit (hoge en lage alertheid). In beide gevallen wordt het opdoen van informatie ernstig belemmerd.

Als je ouder wordt reageer je anders op de informatie die je krijgt van je zintuigen.

1. juist
2. onjuist

De informatie wordt minder goed begrepen waardoor prikkels als vervelend worden ervaren. 

Bij een hoge alertheid laten ouderen de prikkels langs hen heen gaan.

1. juist
2. onjuist

Wat kunnen we doen? 

Hoewel het proces van dementie over het algemeen niet is te stoppen, is het zinvol om zoveel mogelijk prikkels aan te bieden die als prettig en betekenisvol worden ervaren.

Zinvolle activiteiten helpen op hun beurt weer om in een zo optimaal mogelijke toestand van alertheid te blijven.

Uit ervaring blijkt, dingen en activiteiten die als prettig worden beleefd en een optimale alertheid tot gevolg hebben gedurende tenminste gedurende een deel van de dag, een positief effect hebben op de nachtrust en het gedrag van deze doelgroep. 

Lichaamsgevoel

Massage en andere manieren van aanraken met verschillende materialen - wellness - kunnen mensen helpen om hun lichaamsgevoel te versterken. 

Het helpt om zichzelf letterlijk en figuurlijk beter te voelen. Om in contact te komen en te blijven met zichzelf. 

 Voorbeelden daarvan zijn: een voetmassagebad, een schuimbad, een douche en een massage met bodylotion of met een ander materiaal, zoals met een zachte bal over iemands schouders, armen en handen rollen. 

Deze behandelingen vergroten  het lichaamsgevoel van cliënten en geeft meer rust, maakt minder angstig  en de loopdrang of automutilatie vermindert. "

Spelen met rijst

Een leuke activiteit is het spelen met rijst. Het beste kunt u de rijst in een grote bak of krat doen en er een laken onderleggen, zodat de rijst die na het spel naast de bak is gevallen, er gemakkelijk weer in kan worden gedaan. Sommige mensen moeten even aan het gevoel van rijst aan hun handen wennen, maar daarna vinden ze het meestal heel prettig. Het is leuk om met  handen door de rijst te roeren. Rijst helpt een mens om zijn handen beter te voelen en zijn aandacht te richten op wat hij aan het doen is

Massage met lotion

Een massage met lotion helpt om het lichaam beter te voelen. Wrijf of masseer uw vrij stevig. Doe het alleen als de client het prettig vindt. Laat de client zelf een lotion uitkiezen als dat mogelijk is. 

Voorbeelden 

Spelen met rijst:

• verstop spullen in de rijst die gezocht moeten worden. 
• Leg een doek over de bak of stop de rijst in een kussensloop. Zo zie je je handen niet. Dit bevordert juist het voelen. 

Andere voorbeelden voor bevorderen van lichaamsgevoel:

• Masseren met materialen.Denk aan een massagebal of handschoen.
• Gebruik een voetenbad. Hier kun je een lekker ruikende olie bijvoegen.

Alertheid reguleren

Alertheid is de mate waarin onze aandacht gericht is op de dingen die we aan het doen zijn. 

De zintuigen die informatie over ons eigen lichaam geven, spelen daarbij een belangrijke rol. Dat is het evenwichtsgevoel, het tastgevoel en de informatie uit spieren en gewrichten over houding en beweging (propriocepsis). Bewegen is de activiteit bij uitstek om de alertheid te reguleren. Dat geldt ook voor vestibulaire prikkels, prikkels van het evenwichtsorgaan. Deze prikkels kunnen de alertheid verhogen en verlagen. 

 

Schommelstoel

Bij actief bewegen, gebruiken we de grond als steun om ons af te zetten. Hiermee schakelen we onze spieren en daarmee ook de proprioceprtieve informatie in. Bij ouderen kan het steun nemen verminderd zijn, waardoor ze angstiger worden om te bewegen. Mogelijk kunnen verzwaarde materialen helpen om minder angstig te zijn.

Verzwaringsdeken

verzwaringsdekens worden gebruikt om beter te slapen of om overdag tot rust te komen.

Voorbeelden

 Schommelstoel:

Bij motorisch hele fitte mensen bieden we tijdens het schommelen nog iets extra's aan. Bijvoorbeeld een vang- of voetbalspel. Cliënten worden zo uitgedaagd hun balans te houden. 

Verzwaringsmaterialen:

Je kan ook gebruik maken van verzwaringskussens of knuffels. Deze zijn ook makkelijk zelf te maken met zand, spliterwten of kastanjes. Zorg wel voor toezicht bij gebruik van verzwaringsmaterialen. 

Zinvolle activiteiten

Zinvolle activiteiten zijn bezigheden die betekenis hebben en helpen op die manier om gericht actief te blijven, om wat langer in een zo optimaal mogelijke alertheid te blijven. Activiteiten waar iets aan te ruiken, proeven, voelen, horen of te zien is en teruggrijpen op vroegere ervaringen. Ook kan gebruik worden gemaakt van favoriete muziek, liedjes, fotoalbums, werkervaring en vroegere hobby's. 

Huishoudelijke activiteiten

Veel huishoudelijk werk biedt de mogelijkheid om  spierkracht en de handen te gebruiken. Hierdoor wordt de client  gedwongen om zijn handen te gebruiken. Het kunnen heel simpele bezigheden zijn, zoals boodschappen uitpakken en in de kast zetten, groente wassen of een deur open doenandacht te houden bij wat hij aan het doen is. 

Activiteiten om te voelen

Voelen kan je met je handen, voeten en met je mond. 

Denk aan voelen/ spelen met verf, knijpen in balletjes en proeven van verschillende smaken. 

Voorbeelden

Tijdens bv het snijden van etenswaar kan er ook geproefd worden. 

0

Kijk naar deze film en beantwoord de vraag aan het einde van de film. 

Wat weet je van snoezelen?

Vragen om het woordweb mee in te kunnen vullen of het gesprek mee aan te gaan.

Wat is snoezelen?

Voor wie is snoezelen?

actief en passief snoezelen

Wat is het doel van snoezelen? 

Heb je zelf wel eens gesnoezeld en wat vond je hiervan? 

Dit is een video die gaat over snoezelen. 

Hierin wordt kort uitgelegd voor wie snoezelen is en wat de meerwaarde van snoezelen kan zijn. 

Deze film gaat over de belevenis.

De belevenis was een reizende manifestatie. In 2011 stond deze bij Siza op 'sKooningsjaght. 

Hierna is de belevenis gestopt met reizen.  Aan 's Kooningsjaght zijn diverse attributen geschonken en op het park is toen de mini belevenis gemaakt. 

Later (datum niet bekend) zijn de belvenis theaters op het park gekomen. Deze kan je bezoeken met cliënten. 

In de video een indruk van de belevenis en het snoezelen

https://www.ikgaemb.nl/ 

Belevingsgerichte activiteiten voor (Z)EMB (zeer) ernstig meervoudig beperkte cliënten

Sensopatische activiteiten gericht op licht, geluid, tast, smaak en geur. Informatie komt binnen via onze zintuigen. Sensopatisch spel betekent dan ook zintuiglijk beleven of zintuiglijk spelen. Met sensopatisch spel activeer je de zintuigen van je cliënt: zien, ruiken, voelen, proeven en horen. Met sensory play gaat de cliënt van zelf op ontdekking, experimenteren en doet nieuwe ervaringen op.

Sensomotorisch

Sensomotoriek is een samentrekking van sensoriek en motoriek. Sensoriek wil zeggen: het opdoen van prikkels met de zintuigen, horen, ruiken, voelen, proeven en zien. Motoriek wil zeggen: het vermogen te kunnen bewegen. De interactie tussen je zintuigen (sensoriek) en bewegen (motoriek). ... Wanneer je bijvoorbeeld aan het tennissen bent, is het belangrijk dat je sensoriek en motoriek samenwerken.

Sensomotorische activiteiten

Het gebruik van ‘trilmateriaal’

Zitten op een bal aanraken met knuffels

Zittend op een bal bewegen op muziek

Over verschillende materialen rollen, kruipen en op knieën lopen

Aanraken en bewegen op schoot

Verstoppen onder knuffels

Verstoppen in een speelhuisje of onder een doek

Spelen in een doos

Spelen met rijst

Spelen met kastanjes

Insmeren met bodylotion

Masseren met verschillende materialen

Het gebruik van een voetmassagebad