Herhaling voor tentamen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Welkom 

Pak je boeken en laptop erbij

TBT

Hoe gaat het met jullie?

Hoe was jullie vakantie?

Programma

1. Herhaling voor het tentamen
2. Vragen en extra uitleg 
3. Zelfstandig werken
4. Afsluiting  

Het gezin

• Het leven van de meeste mensen speelde zich af in het gezin.
• De rollen waren duidelijk: vader, moeder en (veel) kinderen
• Vader was de baas, moeder de huisvrouw, kinderen gehoorzaam
• Echtscheidingen kwamen maar weinig voor (vrouwen hadden vaak geen eigen inkomen)
• Het leven was zuinig en vrije tijd werd thuis doorgebracht

Verzuiling

• De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen): protestanten, katholieken, liberalen, socialisten
• Eigenlijk werd het van je verwacht dat je alleen omging met mensen binnen je eigen zuil
• Er was veel sociale controle: familie, vrienden en de buurt controleerden of je je wel aan de 'regels' van de zuil hield.

Seks? Bah!

• Tot ver in de jaren 60 werd er bijna niet over seksualiteit gesproken (taboe)
• Seks was bedoeld om kinderen te krijgen en 'bestond' niet buiten het huwelijk
• Er was weinig kennis over geboortebeperking 
• Voorbehoedsmiddelen waren bijna niet te koop  
• Homoseksualiteit was taboe: het 'mocht niet', dus je trouwde maar gewoon met iemand van het andere geslacht.

De vrouw wordt door een agent aangesproken omdat zij 'te bloot' over straat loopt. Deze foto is uit 1960.

De welvaart stijgt

• Geleide loonpolitiek wordt vastgehouden (eerst deels, daarna volledig in 1963)
• Er komt een loongolf: een daling van lonen, soms wel met 10%
• Uitkeringen zijn gekoppeld aan lonen, dus ook deze stijgen mee.
• Door de ontdekking gasveld in Slochteren (1959) kunnen de hogere lonen makkelijker worden gefinancierd: het gas wordt aan het buitenland verkocht.
• Nederland wordt een consumptiemaatschappij

Met z'n allen voor de buis

• Televisies bestaan al voor de oorlog, maar pas na de oorlog worden ze betaalbaar en komen ze ook steeds vaker voor in Nederland
• Met de televisie kunnen mensen zien wat er in andere delen van de wereld gebeuren.
• Uiteraard mocht je alleen kijken naar de programma's die bij de omroep van je eigen zuil hoorde....

De eerste televisie-uitzendingen waren in zwartwit. Ook werd er maar een paar uur per dag uitgezonden, en niet zoals nu, 24 per dag.

Als je de programma's van toen bekijkt zal je vooral merken dat alles veel minder flitsend en snel was. Vermoedelijk zou je het zelfs vreselijk traag vinden!

In de achtergrond van deze slide zie je het jeugdprogramma Dappere Dodo (1955-1964). Dit was de eerste kinderserie op de Nederlandse televisie en werd uitgezonden door de KRO.

Mobiliteit en vrije tijd

• Door de toenemende welvaart krijgen steeds meer gezinnen in de jaren 50 en 60 een auto
• Hierdoor neemt de mobiliteit af
• Mensen trekken er vaker op uit en kunnen op vakantie gaan.
• Meestal is dat kamperen in het eigen land, maar ook steeds meer mensen gaan met het vliegtuig op vakantie.

Lege kerken

• Doordat mensen mobieler werden gingen ze hun vrije tijd anders besteden: op zondag kon je ook andere dingen doen dan naar de kerk gaan.
  
• Door de televisie hoorden en zagen mensen ook andere denkbeelden die in de wereld speelden. Ze werden hierdoor ook kritischer op wat bijvoorbeeld de kerk zei.
• Meer mensen gaan in de stad wonen, waar ze minder naar de kerk gaan.

Amerikanisering

• De invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe: na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. 
• Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.
• Dit heeft amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Gastarbeiders

• Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 
• Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. 
• Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

Jongeren gaan zich afzetten...

Veel jongeren vonden dat er ook eens naar hen geluisterd moest worden. Waarom moesten zij alles zonder kritiek accepteren?

Ze gingen zich dus verzetten tegen hun ouders, politie en andere gezagsdragers.

De oorzaken:

• Jongeren volgden vaak een hogere opleiding dan hun ouders.
• Jongeren kwamen meer in contact met andere mensen (en dus andere ideeën).
• Door stijgende welvaart hadden jongeren meer geld te besteden en meer vrije tijd.

Laat via de site (https://npofocus.nl/artikel/7974/van-nozems-tot-hipsters-is-de-jeugdcultuur-dood) het filmpje 'geld besteden' zien. 

Jongerencultuur

Jongeren gingen zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jongerencultuur. 

jongerencultuur

Levensstijl van jongeren (12-21 jaar) waarmee zij zich onderscheiden van andere groepen, bijvoorbeeld door kun klekding, kapsel (hun haar) en muziekkeuze.

onderscheiden

Er anders uitzien en jezelf anders voelen dan anderen. 

Nozems

• Eind jaren '50 ontstaan. 
• Stonden graag in groepjes bij elkaar te hangen.
• Luisterden naar Rock-'n-roll muziek.

Provo

• Hadden kritiek op de consumptiemaatschappij.
• Provo komt van het woord 'provoceren', dat uitdagen of uitlokken betekend.
• Met 'grappige' (ludieke) acties wilden zij ouderen aan het denken zetten. 

Hippies

• Als protest op de oorlog in Vietnam ontstond de hippie en flowerpower cultuur. 
• Vonden de samenleving te geweldadig en liefdeloos.
• Zorgde voor de festivalcultuur.

Laat de hippies zien van het tabblad dat open staat.

Seks? Heel gewoon!

Jongeren gaan makkelijker praten over seks. 

• Seks buiten het huwelijk is prima.
• Homoseksualiteit en abortus zijn niet langer taboe.
• Voorbehoedsmiddelen (komen op de markt) zijn ok!
• Homoseksualiteit en abortus zijn niet langer taboe.

Deze veranderende opvattingen noemen we de seksuele revolutie. 

Democratisering

Jongeren komen in de jaren ‘60 in opstand voor meer inspraak in de politiek, op school en de universiteit. Dit noemen we democratisering. 

Gevolgen democratisering

• Bij bedrijven en op scholen kwamen raden waarin personeel, leerlingen en studenten mee kunnen praten. 
• Stemgerechtigde leeftijd verlaagd (van 23 naar 18 jaar).

Gelijke kansen voor vrouwen

Huwelijk: werd een keuze, echtscheidingen namen toe door komst van bijstand.

Gezin: minder kinderen door de pil, oudere moeders, ongehuwd moeder.

Werk: meer  werken, er werd neergekeken op werkende moeders.

Opleiding: hogere opleiding, geen geslachtscheiding in onderwijs, meiden doen het beter.

Emancipatie is nog niet klaar.

Emancipatie van homoseksuelen

Kerk: ziekte en onnatuurlijk.

Ouders: verstoten homokind.

Door seksuele revolutie minder taboes.

Nederlandse Vereniging voor Homofielen.

2001: eerste homohuwelijk in Amsterdam.