Les 3, deel 2/3: Anders de weg vinden

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

Les 3: Anders de weg vinden

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

     Aan het eind van dit deel van de les:

          weet je meer over het nieuws;

          weet je meer over de windstreken en over verschillende

          manieren van navigeren;

          kun je de tekst samenvatten met behulp van een mindmap;       

          kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van één van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

Kunnen bomen de weg wijzen?

de tekst

terugblikken

het nieuws

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende dia's gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: ScoutWiki.org (datum en auteur onbekend) en Sterrenkids  (datum en auteur onbekend)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over 'bomen die de weg wijzen', denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

De weg vinden

Om te kunnen navigeren, is het belangrijk kennis te hebben over de windstreken noord, zuid, oost en west. Verder heb je allerlei hulpmiddelen om de goede richting te vinden. Bomen bijvoorbeeld... 

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

het hulpmiddel

Betekenis: iets wat helpt bij wat je doet 

navigeren

Betekenis: ergens heen gaan volgens een bepaalde route

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom is het belangrijk om kennis te hebben van de windrichtingen?

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Kennis van windrichtingen is belangrijk, omdat je die kunt gebruiken om te navigeren.

de eerste alinea

Oost, West, thuis best…maar hoe kom je thuis?  

Als je op de kaart ziet dat je naar het noorden moet, zijn er allerlei manieren om erachter te komen waar dat is. Eerst moet je begrijpen hoe het zit met de vier windstreken: noord, zuid, oost en west. Zodra je weet waar één windstreek is, kun je vrij eenvoudig ook de andere vinden. Als je bijvoorbeeld met je neus naar het noorden staat, dan wijst je linkerhand naar het westen, je rechterhand naar het oosten en is je rug naar het zuiden gekeerd.

zodra

Betekenis: meteen als

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waar is het oosten als je met je gezicht naar het noorden staat?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. aan de kant van je rechterhand
2. aan de kant van je linkerhand
3. aan de kant van je rug
4. boven je

Wat betekent de uitdrukking "Oost, West, thuis best" ?

Tip!

Maak je deze opdracht zelfstandig en weet je het even niet meer precies? Dan kun je altijd een paar dia's terug om de tekst  nog een keer te bekijken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Deze uitdrukking betekent dat er niets beter is dan je eigen gezellige huis. Je vindt het thuis het allerfijnst.

de tweede alinea

Navigeren met een kompas 

Tegenwoordig bestaan er digitale navigatiesystemen, zoals Google-maps of Tom-Tom. Maar nog niet zo lang geleden bestonden die nog niet. Toen was een landkaart onontbeerlijk om de weg te kunnen vinden. Ook was een kompas nodig, om de richting te bepalen. Op een kompas wijst het magnetische rode pijltje namelijk altijd naar de Noordpool, omdat die ook magnetisch is. Toch kun je ook zonder kompas of navigatiesysteem uitdokteren welke kant je op loopt! 

onontbeerlijk

Betekenis: als je er niet zonder kunt

bepalen

Betekenis: te weten komen

uitdokteren

Betekenis: uitzoeken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Lees de tweede alinea nog eens goed. 

Wat had je nodig om de weg te vinden vóórdat Google Maps en TomTom bestonden?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Voordat Google Maps en TomTom er waren had je een landkaart en een kompas nodig om de weg te vinden.

de derde alinea

Waar staat de zon?

Ook de zon kan je helpen. Die staat namelijk ’s morgens vroeg in het oosten. Hij draait gedurende de ochtend langzaam naar het zuiden. Om 12 uur staat hij precies in het zuiden. In de middag draait de zon naar het westen, waar hij tevens onder gaat. De zon is echter niet altijd zichtbaar. Wat kan je dan doen?

tevens

Betekenis: ook

gedurende

Betekenis: tijdens

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat denk jij dat je zou kunnen doen om te navigeren wanneer het bewolkt is?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de vierde alinea

Bewolkt? Kijk naar de bomen!

Zelfs bomen kunnen je helpen om vast te stellen waar het noorden is. Aangezien de zon nooit in het noorden staat, is de noordkant van bomen vaak vochtig. Mos houdt van vocht en groeit daarom vooral aan de noordkant van de boom. Als je met je rug naar de bemoste, groene kant van de boom gaat staan, wijst je neus dus naar het noorden. Maar let op, deze truc gaat niet op in een stad, omdat daar te veel schaduw is van gebouwen.

vaststellen

Betekenis: te weten komen

opgaan voor

Betekenis: zo zijn

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat hebben de zon en het mos op de bomen met elkaar te maken?

het nieuws

de tekst

terugblikken

De zon staat nooit in het Noorden waardoor er aan de noordkant van de boom mos groeit en mensen aan de boom kunnen zien waar het Noorden is.

de laatste alinea

Het noorden vinden aan de hand van de Poolster
’s Nachts is de Poolster een betrouwbare aanwijzer van het noorden. Als je de Poolster weet te vinden, dan weet je ook waar het noorden, oosten, zuiden en westen zijn. De Poolster is de voorste ster van het pannetje van de Kleine Beer. De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden. Zie ook figuur 2. Gebruik desnoods een sterrenkaart om de Grote Beer te vinden.

 

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 2

Bespreeksuggestie(s):

• Bekijk afbeelding 2 samen met je leerlingen en ga waar de Grote Beer is en hoe je van daaruit de Poolster kunt vinden.
  

Waarom is de Poolster overdag geen betrouwbare aanwijzer van het Noorden?

het nieuws

de tekst

terugblikken

De Poolster is overdag geen betrouwbare aanwijzer van het Noorden, want overdag is het niet donker en zie je dus geen sterren.

Wat kun je in de plaats van 'aan de hand van' in het kopje zetten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. door je handen te gebruiken
2. met (be)hulp van
3. naast
4. zonder

Welke van de in de tekst genoemde manieren van de weg vinden zou jij kiezen?

de tekst

terugblikken

het nieuws

de windrichtingen

kijken naar de stand van de zon

kijken naar de stand van de sterren

een kompas gebruiken

kijken naar de bomen

Licht je antwoord toe.

de ziektekiem

Betekenis: het virus of de bacterie waar je ziek van wordt

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Maak op een groot vel wit papier een mindmap van de tekst.

Maak een foto van je mindmap en upload die hier.

Een mindmap maken?

Vraag aan je leerkracht de handout 'Een mindmap maken'!`Daarin staat precies hoe je dat een beste kunt doen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Voor het maken van een mindmap in deze opdracht is een hand-out beschikbaar (zie lesplan). Print deze voor je leerlingen uit zodat ze hem bij deze opdracht kunnen gebruiken.

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.
Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik kan manieren noemen om te bepalen waar het noorden is.

Ik weet wat windstreken zijn.

Ik weet meer over verschillende manieren van navigeren.

Ik kan uitleggen hoe je de Poolster kan vinden.

Ik weet waar de zon opkomt en waar hij ondergaat.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp van een mindmap.

Je bent nu klaar met

deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken