V6A Nederlands literatuurgeschiedenis 1914-1940

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literatuurgeschiedenis

1900 - 1940

Leerdoel

Je leert wat de ideeën tijdens de eerste decennia van de twintigste eeuw zijn en over het wereld- en mensbeeld in de periode 1900-1940 en hoe deze in de literatuur vorm krijgen.

Modernisme

- avantgardisten

- interbellum (de tijd tussen de twee wereldoorlogen)

- nieuwe manieren om de werkelijkheid te beschrijven

- discussie tussen (nadruk op de) vorm en vent (de mens achter het kunstwerk)

Antikunst

- het nihilisme: de wereld is chaotisch en zonder fundament, maar 'omarm het leven en schep zelf nieuwe waarden'

- dada, dadaïsten

Vrije vers

- expressionisme: geen impressie van de werkelijkheid, maar een persoonlijke ervaring van de werkelijkheid

- expressionisten laten de vaste vormen los

Krachtig levensgevoel

- optimisme door economische bloei in de jaren '20

- dynamiek van de stad

- persoonlijke ervaring (als de romantiek)

- vitalisme: Hendrik Marsman

Op het gevaarlijke af

- futurisme: Italië

verheerlijking van energie, gevaar, techniek, snelheid, heroïek van daad en strijd

- verwant aan fascisme

Nietzsche: bestaande waarden omver werpen

übermensch: bevrijd van illusies en uitstijgend boven zichzelf door zuivere innerlijke kracht

Denken aan Holland

- Marsman vindt geen vitalistische levenshouding in Nederland. wel in Europa

- overmoed

- beurskrach (1929)

- Marsman verlaat het vitalisme en schrijft 'Herinnering aan Holland' (gedicht van de eeuw)

https:

Vorm of vent

- Tegengeluid: Menno ter Braak en Edgar du Perron

- Verzet tegen de 'vergoding van de vorm' door de avantgardisten

- aandacht voor mens achter het werk (de vent)

- de vorm-of-ventdiscussie

De nieuwe zakelijkheid

Poëzie:

- functionele vormgeving

- gedichten over gewone gebeurtenissen

- alledaagse taal

- pratende wijze van dichten

Proza:

- geen uitgebreide sfeerbeschrijving, maar korte zinnen en snel wisselende beelden (reportagestijl): Ferdinand Bordewijk en Willem Elsschot

Traditie

- neoromantiek

- gevoelsuitingen als afzet tegen een steeds lelijkere wereld vol machines en van dreiging

- reactie op koele, externe observaties van de naturalisten

https:

Een aantal dichters en schrijvers

Paul van Ostaijen - expressionisme/dada

Hendrik Marsman - vitalisme

Jan Slauerhoff - escapisme

Menno ter Braak en Edgar de Perron- ventist

Nieuwe zakelijkheid:

Ferdinand Bordewijk, Willem Elsschot, Simon Vestdijk

Neoromantiek:

Nescio, J.C. Bloem, Arthur van Schendel