5.3 De kerkhervorming (B)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

5.3 De kerkhervorming (B)

Leerdoelen terugkoppeling 

Je kunt de kritiek van Luther en Calvijn op de Kerk beschrijven en verklaren. 

Leerdoelen 

Je kunt beschrijven welke tegenmaatregelen de Kerk nam ten aanzien van de hervormers.

Je weet welke gevolgen de kerkhervorming had voor de maatschappelijke en politieke situatie in Europa. 

Het Heilig Roomse Rijk

Theorie 

Steeds meer steden en vorsten in het Heilig Roomse Rijk gingen over tot het Lutheranisme. Behalve het geloof speelden ook andere motieven een rol. Want eenmaal Luthers geworden, kon men de bezittingen van katholieken en kloosters afnemen. Er ontstond een godsdienstoorlog tussen lutherse vorsten en Karel V. 

In 1555 werd de Godsdienstvrede van Augsburg gesloten, waarbij een compromis werd gesloten: elke vorst in het Heilige Roomse Rijk mocht beslissen of zijn land katholiek of luthers zou worden. Karel V trad af als keizer. Zijn zoon Filips II werd zijn opvolger. 

In Frankrijk kregen de ideeen van de Frans-Zwitserse hervormer Johannes Calvijn veel aanhang. 

Theorie 

Johannes Calvijn (1509-1564) Oprichter van Calvinisme. 

Richtlijnen Calvinisme:

1. voor geboorte staat al vast of iemand na zijn dood in hemel komt.
2. in een kerkgebouw mocht niets zijn wat van het geloof kon afleiden: geen beelden, gouden voorwerpen of schilderijen.
3. bijbel in begrijpelijke taal.

Theorie 

Wat is dan het verschil met Lutheranisme? 

Volgens Calvijn mogen vorsten afgezet worden als deze hun macht misbruiken. Volgens Luther zijn vorsten door God gezonden en moesten altijd worden gehoorzaamd. 

Theorie 

In Frankrijk werden de aanhangers van Calvijn hugenoten genoemd. Ook zij kwamen in oorlog met katholieken. Perioden van oorlog en vrede wisselden elkaar af. 

Belangrijk:

In 1598 werd het Edict van Nantes uitgeroepen door de koning. In Frankrijk mocht nu iedereen zelf weten welk geloof hij aanhield. 

Edict van Nantes

Theorie 

De opkomst van de hervorming en de protestantse Kerken leidde tot een tweetal reacties van de katholieke kerk: de contrareformatie en de inquisitie. 

De contrareformatie is de reactie van de katholieke kerk op de reformatie. Priesters werden beter opgeleid, bisdommen verkleind. Maar ook: verdere tradities bleven wel bestaan. 

De inquisitie was een kerkelijke rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoorde en vernietigde.  

Verspreiding lutheranisme en calvinisme

Beeldmateriaal

Leerdoelen nabespreken

Je kunt beschrijven welke tegenmaatregelen de Kerk nam ten aanzien van de hervormers.

Je weet welke gevolgen de kerkhervorming had voor de maatschappelijke en politieke situatie in Europa.