1.4 Aangeboren of aangeleerd

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H1: Gedrag

Deze les:

- 1.4 aangeboren of aangeleerd gedrag

- mini D-toets: Leerprocessen

- PO Gedrag: maken opdr. 3 t/m 5 (bestudeer filmmateriaal dier in het wild, maak ethogram en beschrijf onderzoeksmethode)

Aangeboren en aangeleerd 

Doel en begrippen 1.4

Je leert welk gedrag dieren vanaf hun geboorte vertonen en hoe ze nieuw gedrag leren

aangeboren, aangeleerd, spelen, rangorde, dominant, associatoef leren, klassieke conditionering, trial- and-error, proefondervindelijk leren, operante conditionering, imitering, inprenting, gevoelige periode, gewenning.

Aangeboren gedrag

Gedrag dat niet geleerd hoeft te worden, zoals reflexen of erfelijk gedrag (responsen op sleutelprikkels)

Aangeleerd gedrag

Hoe leren dieren en mensen? 

1. Inprenten
2. Imiteren
3. Trail & Error
4. Conditioneren: klassiek en operant 
5. Inzichtelijk leren
6. Gewenning

Inprenten

Onbewust leren in een gevoelige periode waarbij het geleerde wordt niet meer vergeten. 

Voorbeeld bij mensen: een taal leer je het beste tussen je 2e en 10e levensjaar. Een vreemde taal leer je dus sneller in de kleutertijd, dan op de middelbare school!

Imiteren

Leren door het gedrag van andere soortgenoten na te doen

Trial & Error

Proefondervindelijk leren, dus leren door vallen en opstaan!

En door oefenen gaat het steeds beter :)

Conditioneren

Leren door een verband te leggen tussen gedrag en beloning

Klassiek of operant

Klassieke conditionering

Een prikkel veroorzaakt bepaald gedrag dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt 

Dit komt doordat een neutrale prikkel wordt gekoppeld aan een prikkel die een reflex oproept

Klassieke conditionering - verband tussen twee verschillende prikkels (associatief leren)

Operante conditionering

Leren door het effect/de gevolgen van bepaald gedrag

Het gewenste gedrag wordt bekrachtigd door beloning of het ongewenste gedrag wordt afgeleerd door straf

Overzicht conditionering

Inzicht

Leren door een oplossing te bedenken zonder dat dit is voorgedaan of zonder lukraak proberen.

Bijvoorbeeld wiskunde vraagstukken oplossen!

Gewenning

De respons op een prikkel neemt af bij herhaaldelijke toediening van een prikkel (drempelwaarde verhoogt). 

forms.gle

Doel en begrippen 1.4

Je hebt geleerd welk gedrag dieren vanaf hun geboorte vertonen en hoe ze nieuw gedrag leren

aangeboren, aangeleerd, spelen, rangorde, dominant, associatief leren, klassieke conditionering, trial- and-error, proefondervindelijk leren, operante conditionering, inprenting, gewenning.

PO Gedragsonderzoek

Maken opdr. 3 t/m 5 (bestudeer filmmateriaal dier in het wild, maak ethogram en beschrijf onderzoeksmethode)

Feedback opdr. 1 + 2