1.8 en 1.9 Zinsdelen, persoonsvorm

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Zinsdelen

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen.

Alles voor  de pv = één zinsdeel

Hussel zinsdelen: past het voor de pv? = zinsdeel

Jan | heeft | vorige week | een film | gekeken.

zinsdelen

zinsdelen

Hoe maak je zelf zinnen?

Stel je voor dat je deze opdracht krijgt: Maak een zin die bestaat uit 3 zinsdelen.

Hoe pak je dit aan? 

Bedenk eerst welke zinsdelen je kent.

Welke zinsdelen ken je?

1. werkwoordelijk gezegde
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. meewerkend voorwerp
5. (bijwoordelijke bepaling)
   

Vandaag:

Na deze les kun je onderstaande zinsdelen benoemen:

-Persoonsvorm

- Werkwoordelijk gezegde
- Onderwerp

- Lijdend voorwerp

- Meewerkend voorwerp

- Bijwoordelijke bepaling

Welke zinsdelen ken je allemaal?

Persoonsvorm

De persoonsvorm kun je op drie manieren vinden in een zin:

1. De zin vragend maken

 

2. De tijd in de zin veranderen

3. Het aantal in de zin veranderen

Ik loop naar school. 

Loop ik naar school?

Ik liep naar school.

Wij liepen naar school. 

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin:

Elke vrijdagavond hang ik lekker op de bank

1. ik
2. hang
3. op de bank
4. elke vrijdagavond

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin:

Sturen jullie ook altijd kerstkaarten?

1. jullie
2. kerstkaarten
3. Sturen

Zinsdelen

1. werkwoordelijk gezegde (wg)

2. onderwerp (ow)

3. lijdend voorwerp (lv)

4. meewerkend voorwerp (mv)

5. bijwoordelijke bepaling (bwb)

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden in de zin?

Het onderwerp

Het onderwerp is altijd een persoon, een dier of een zaak. Het is datgene waar het in de zin om gaat.

Je vindt het onderwerp door te vragen: 

Wie/wat + persoonsvorm.

Voorbeeld: Ik loop naar school.

De persoonsvorm is "loop". 

Wie loopt? Ik. "Ik" is dus het onderwerp. 

Congruentie

Persoonsvorm en onderwerp horen bij elkaar: pv geeft aan wat O doet.

Beiden enkelvoud óf meervoud (congruentie)

De zwerm bijen vliegt wild in het rond.

De bijen vliegen wild in het rond.

Wat is het onderwerp in de volgende zin?
Jan en Henk fietsen naar huis.

1. Jan
2. Henk
3. Jan en Henk
4. huis

Wat is het onderwerp in de volgende zin.

Gisteren heeft hij een spelletje gespeeld.

1. Gisteren
2. een spelletje
3. heeft
4. hij

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden?

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp vind je door de vraag te stellen: Wie/wat + persoonsvorm/werkw.gez + onderwerp?

Voorbeeld

Mark gaf mij gisteren een cadeautje. 

- Persoonsvorm: Gaf Mark mij gisteren een cadeautje?

- Onderwerp:  Wie gaf? Mark

- Lijdend voorwerp: Wat +gaf+ Mark? een cadeautje

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Marjan heeft vandaag appels gekocht.

1. vandaag
2. appels
3. Marjan
4. heeft gekocht

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Morgen krijg ik een nieuwe fiets.

1. Morgen
2. krijg
3. ik
4. een nieuwe fiets

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp herken je doordat er "aan" voor staat of ervoor gezet kan worden.

Je vindt het door te vragen: 

Aan wie(voor wie) +werkwoordelijk gezegde +onderwerp +lijdend voorwerp 

Zo vind je het meewerkend voorwerp

1. Zoek eerst de persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp.
2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Marjan

had

een mooi gedicht

voor haar opa 

geschreven. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

Gisteren

bracht

ze

een goed boek

voor mij

mee.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vw

ww gezegde

meewerkend vw

Zin:

De ober 

heeft 

de jas

aan de klant 

gegeven. 

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

VWO moet de verschillende soorten bwb's kunnen herkennen. 

bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er kunnen ook meerdere bijwoordelijke bepalingen (bwb) in een zin staan.

Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb. Bijwoordelijke bepalingen zijn vaak plaatsen of tijden, maar het kan van alles zijn.

Terugblik : zinsdelen

Bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan wel meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Evaluatie

Ik weet wat zinsdelen zijn

Ik herken de zinsdelen in de zin

Ik weet hoeveel zinsdelen er zijn

1.8 Spelling

Maak 1.7 Grammatica 

en 1.8 Spelling