3.9

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

1.1 §3.9 Klimaatverandering in        Nederland en Spanje

Lesplanning

Opstarten	10 min
Herhaling vorige les	10 min
Uitleg 3.9 Broeikaseffect	10 min
Maken 3.9 opdracht 1 t/m	10 min
Bespreken opdrachten	10 min
Uitleg 3.9 Effecten klimaatverandering	10 min
Afmaken paragraaf 3.9	10 min

Planning tot aan toetsweek:

Maandag 10 februari:     Paragraaf 3.9 + Paragraaf 3.11

Dinsdag 11 februari:        Paragraaf 3.12

Maandag 17 februari:      PO Weerstation  2x 70 minuten 
Dinsdag 18 februari:        PO Weerstation inleveren aan eind van de les

                                                                                                 VAKANTIE

Maandag 3 maart:            Paragraaf 3.13 + Paragraaf 3.14

Dinsdag 4 maart:              Paragraaf 3.15 

Maandag 10 maart:          Paragraaf 3.16 + Paragraaf 3.17 (eventueel ook 3.10)

Dinsdag 11 maart:             Paragraaf 3.18 Examentrainer

Maandag 17 maart t/m vrijdag 22 maart:            TOETSWEEK    (SE5 H3 Weer en Klimaat)

In welk land zal de nuttige neerslag groter zijn?

1. Nederland
2. Spanje

Welk land heeft een negatieve waterbalans?

1. Nederland
2. Spanje

De piekafvoer is....

1. een sterk verhoogde afvoer van water in een rivier op een bepaald moment.
2. een verhoogde hoeveelheid smeltwater.
3. een piek in het neerslagregiem.

Wat is irrigeren?

1. Kunstmatige bevloeiing of beregening van land.
2. Water dat wegzakt in de grond
3. Ondergrondse waterlaag (op = op)
4. Afvoeren van water via buizen

Wat is nuttige neerslag?

1. Neerslag die in water valt.
2. Neerslag die te weinig is.
3. Hoeveelheid neerslag die door planten en gewassen gebruikt kan worden.
4. Water dat in de bodem zakt.

De waterbalans =

1. Hoeveel water een gebied binnenkomt.
2. De neerslag die overblijft na verdamping.
3. Hoeveel water een gebied binnenkomt en weer verlaat.
4. De balans tussen zoet en zout water in een gebied.

Wat is de kracht waarmee de luchtlaag op het aardoppervlak drukt?

1. Luchtvochtigheid
2. Temperatuur
3. Luchtdruk
4. Windkracht

Wat is draineren?

1. Afvoeren van overtollig (grond)water door een buizensysteem.
2. Zorgen dat alle planten genoeg water hebben
3. Wegspoelen van vruchtbare bodemlaag
4. Omhakken van veel bomen

Wat is de neerslagintensiteit?

1. De hoeveelheid neerslag per vierkante meter
2. Hoeveelheid neerslag in millimeters per uur.
3. De hoeveelheid neerslag per week
4. De hoeveelheid neerslag per gebied

Welke afbeelding laat
het ontstaan van
stijgingsneerslag zien?

1. afbeelding A
2. afbeelding B
3. Afbeelding C
4. geen van de 3 afbeeldingen laat het ontstaan van stuwingsregens zien.

Wat is landdegradatie?

1. Het onbruikbaar worden van land.
2. De kwaliteitsvermindering van land.
3. Het uitbreiden van de woestijn.
4. Slechte landbouw.

Hoofdstuk 3: 

Weer en klimaat

§3.9 Klimaatverandering in NL en Spanje

Lesdoelen van deze les

1. Je kunt beschrijven hoe het versterkt broeikaseffect het klimaat beïnvloedt.
2. Je kunt gevolgen van klimaatverandering in Nederland en Spanje beschrijven en verklaren.
3. Je kunt beoordelen welke maatregelen Nederland en Spanje kunnen nemen om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan.

Kijkvragen:

Beantwoord de kijkvragen tijdens het kijken van het filmpje

0

Natuurlijk/versterkt broeikaseffect

De aarde produceert zelf

veel broeikasgassen.

Bekendste broeikasgas:

• koolstofdioxide (CO2)
• methaangas (CH4)
• waterdruppels (H2O)

Broeikasgassen houden warmte vast.

Wij produceren meer broeikasgassen  w/d het broeikaseffect versterkt wordt.

Zeespiegelstijging

Oorzaken:

1. Water warmt op en zet uit
2. Landijs smelt en stroomt de zee in

Aan de slag

• Wat? Maak paragraaf 3.9 opdracht 1 t/m 2-2
• Hoe? Zelfstandig, overleggen mag
• Hulp? Buur, docent
• Klaar? Lees de rest van 3.9

Opdr. 1A

Leg uit hoe het komt dat de atmosfeer in het rechter deel van de bron warmer is dan in het linker deel.

Antwoord:

In het rechter deel bevinden zich meer broeikasgassen in de atmosfeer. Deze gassen houden warmte vast. Hierdoor wordt de atmosfeer warmer dan in het linker deel, waar alleen het natuurlijk broeikaseffect een rol speelt.

Opdr. 2-2:

Beschrijf waarom de zeespiegelstijging een serieus probleem is. Maak gebruik van de woorden: economische centra – kust – veel inwoners.

Opdr. 2-2:

Beschrijf waarom de zeespiegelstijging een serieus probleem is. Maak gebruik van de woorden: economische centra – kust – veel inwoners.

De zeespiegelstijging bedreigt vooral gebieden aan de kust. Deze gebieden hebben over het algemeen veel inwoners. Er liggen economische centra die belangrijk zijn voor de inkomsten van een gebied. Als die overstromen, kan de welvaart achteruitgaan. 

Gevolgen klimaatverandering NL

• De zomers worden warmer en droge
• Bepaalde planten- en diersoorten verdwijnen.
• Nieuwe soorten komen naar Nederland (effect voor de voedselpiramide)
• Andere ziektes
• Zeespiegelstijging
• Zwaardere regenbuien 
• Meer stormen

Gevolgen klimaatsverandering Spanje

• Temperatuurstijging
• Negatieve waterbalans
• Verwoestijning van grote delen van het land
• Toename van uv-straling (door hoge luchtdruk)

        - Gevaren voor de gezondheid

• Afname van het toerisme

       - Afname van de werkgelegenheid

Door opwarming verschuiven klimaatgebieden op naar het noorden.

0

Maatregelen nemen

Aanpassingen in landbouw en visserij

• Meer en beter irrigeren
• Voedselgewassen worden duurder
• Groeiseizoen wordt langer
• Meer kans op ziekten en insecten
• Kans om nieuwe handelsgewassen te verbouwen
• Visstand neemt af

Aanpassingen in Nederland

• Aanpassingen aan dijken en duinen
• Overloopgebieden
• Zonnepanelen
• WindmolenWoonwijken zonder aardgas

Aanpassingen in Spanje

• Stuwdammen
• Opslag van water
• Hydro-elektriciteit
• Ontziltingsinstallaties

Aan de slag

• Wat? Maak paragraaf 3.9 verder af
• Hoe? Zelfstandig, overleggen mag
• Hulp? Buur, docent
• Klaar? Laat resetten en verbeteren

Opdr. 4-1

Leg uit waarom in Zuid-Europa veel plantensoorten verdwijnen.

Opdr. 4-1

Leg uit waarom in Zuid-Europa veel plantensoorten verdwijnen.

Plantensoorten die heel speciale eisen stellen aan de temperatuur en de neerslag krijgen het moeilijk. In Zuid-Europa wordt het warmer en gaat er flink minder neerslag vallen. Dit is ongunstig voor veel plantensoorten die daar voorkomen.

Opdr. 5

Klimaatverandering kan leiden tot bodemerosie. Leg uit dat ontbossing dit proces versterkt.

Als er bomen op een helling staan, kunnen hun wortels de bodem vasthouden en vindt er minder snel erosie plaats door neerslag. Maar als deze bomen verdwijnen, spoelt de bodem veel gemakkelijker weg. Dit wordt dan versterkt door klimaatverandering, omdat klimaatverandering kan leiden tot meer en zwaardere buien.