Week 1.2

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Burgerschap

Het politiek-juridisch domein

Vandaag

• Verdieping parlementaire democratie
  
• De grondwet
• Trias politica

Aan het einde van de les kan je uitleggen wat trias politica is.

Aan het einde van de les kan je verschillende grondrechten benoemen.

Aan het einde van de les kan je uitleggen wat welke vorm  van democratie Amerika heeft.

Parlementaire democratie

• Een vorm van democratie waarbij burgers kunnen stemmen op volksvertegenwoordigers in het parlement (eerste en tweede kamer) die het land besturen.
• Een vorm van indirecte democratie
• Burgers hebben via volksvertegenwoordigers in het parlement invloed  op politieke kwesties.
  
• De belangrijkste politieke keuzes worden in het parlement gemaakt.
  

Indirecte Democratie

Raadgevend en raadplegend referendum

Raadgevend referendum op initiatief van burgers

( volksstemming over een bepaalde politieke kwestie)

in Nederland mogelijk tussen 2015 – 2018

Referendum over de aftapwet

Raadplegend referendum op initiatief van de overheid

momenteel enige referendumvorm in Nederland

vindt meestal op gemeentelijk niveau plaats

Parlementaire democratie

Kenmerken:

1. Volksvertegenwoordigers

Er is een volksvertegenwoordiging

Burgers die het volk vertegenwoordigen in het parlement en politieke macht hebben..

2. Er is een grondwet

De macht van volksvertegenwoordigers burgers etc. staat vastgelegd in de grondwet 

3.  Democratische besluitvorming

Politieke besluiten worden genomen op basis van stemmen

4. Grondrechten

Burgers hebben recht op privacy, vrijheid van meningsuiting, godsdienst etc.. 

5. Vrije verkiezingen 

Burgers stemmen anoniem en op de volksvertegenwoordigers wie ze willen

6. Iedereen is gelijk

Alle burgers zijn voor de wet gelijk; er is respect voor minderheden.   

7. Trias Politica

Scheiding der Machten  

1. Volksvertegenwoordigingen in Nederland

Gemeenteraad

Volksvertegenwoordigers van een gemeente beslissen over gemeentelijke kwesties.

Provinciale Staten

Volksvertegenwoordigers van een provincie beslissen over provinciale kwesties

Parlement

Volksvertegenwoordigers van het land beslissen over landelijke kwesties.

Laatste belangrijke wijziging

1983

• Amsterdam wordt officieel de hoofdstad
• Niet-Nederlanders mogen stemmen voor de Gemeenteraden
• Leeftijd actief kiesrecht naar 18 jaar
• Verbod op opleggen doodstraf
• Invoering van een Nationale Ombudsman
• Invoering Sociale grondrechten

Wat is een Grondwet?

1. Een wet waarin staat op grond waarvan een rechter iemand kan veroordelen
2. Een wet waar de grondrechten van de Nederlanders in staan
3. Een wet waarin staat hoe de overheid met de grond moet omgaan

Wat gebeurt er als twee artikelen in de Grondwet met elkaar botsen?

1. Het grondrecht met het laagste nummer is belangrijker
2. Het grondrecht met het hoogste nummer is belangrijker
3. De rechter beslist dit per geval

4. Grondrechten

• klassieke grondrechten

Atrikel 1 tm 13, bijv. kiesrecht en briefgeheim

• sociale grondrechten

Recht op onderwijs, veilig bijstaan, woning, werk gezondheidszorg, rechtsbijstand en bewoonbaar gebied.

7. Trias Politica    

Wetgevende macht: mensen die de wetten maken

Uitvoerende macht: mensen die de wetten uitvoeren

Rechterlijke macht: mensen bepalen wie zich wel en niet aan de wet houdt

Trias Politica

Democratie in de VS

Presidentieel systeem

De belangrijkste beslissingen worden genomen door de president.

De president van de Verenigde Staten:

- is verantwoordelijk voor het buitenlandse beleid;

- is opperbevelhebber van het leger;

- wordt direct gekozen door het volk;

- heeft vetorecht.

Wie is de huidige president
van Amerika?

1. Obama
2. Trump
3. Bush
4. Biden

Opdracht: Trias politica en Amerika

Deel 1: Zoek uit wie welke macht is volgens de Amerikaanse trias politica en welke macht zij hebben, of er een grondwet is en of deze wetten in alle staten gelden

Deel 2: Naast de drie machten in de trias politica, zijn er ook nog twee andere machten eigenlijk -> de vierde en de vijfde macht.

Zoek  minimaal drie concrete voorbeelden van deze machten, beargumenteer of dit soort andere machten wenselijk zijn en noem minimaal twee voor- en nadelen van de vierde en vijfde macht.

Welke persoon of instantie heeft de uitvoerende macht in de VS?

Welke persoon of instantie heeft de wetgevende macht in de VS?

Welke persoon of instantie heeft de rechtsprekende macht in de VS?

Wat is geregeld in de Grondwet?

Gelden in alle staten dezelfde wetten?

Wat is democratie?

1. Dat het volk regeert
2. Dat 1 persoon de macht heeft

Hoe noem je een regeringsvorm waarbij de bevolking de vertegenwoordigers kiest die vervolgens het bestuur uitvoeren?

1. directe democratie
2. dictatuur
3. Presidentieel systeem
4. indirecte democratie