8.4 t/m 8.6 gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

Vormen van sociaal gedrag

• Voortplantingsgedrag
• Territoriumgedrag
• Imponeergedrag
• Conflictgedrag
• Rangorde
• Rolpatronen
• Groepsgedrag

Voortplantingsgedrag

Vaak probeert het mannetje indruk te maken op het vrouwtje

Dit is een voorbeeld van

1. dreiggedrag
2. overspronggedrag
3. baltsgedrag
4. sociaal gedrag

Territoriumgedrag

Het territorium is het gebied waarin het dier leeft. 

Het territorium wordt verdedigd 

tegen soortgenoren

laten weten dat het je territorium is door middel van geluid

territorium verdedigen met geweld

territorium verdedigen met geweld

Territorium afbakenen door middel van geur.

Het jachtluipaard plast tegen voorwerpen.

De geur wordt herkent door andere jachtluipaarden

Het territorium afbakenen met geuren.

De kat heeft een geurklier achter de oren

Door ergens tegenaan te wrijven, komt de geur daaraan te zitten.

Andere katten herkennen de geur

Ruzie zonder vechten = imponeergedrag

Dreigen is het gedrag dat dieren vertonen als ze agressief en bang tegelijk zijn.

Bij dreigen bepaal je wie de sterkste is, zonder te vechten.

Dreigen kan leiden tot overspronggedrag.

Een dier vertoont dan gedrag dat op dat moment niet past.

Leven in groepen

Groepsdieren werken samen.

Samenwerken gaat volgens een taakverdeling:
"wie doet wat".  

Rangorde

Rangorde komt voor bij sociale organismen.

Dominant dier = de baas van die groep

Onderdanig dier = niet de baas in die groep

Er is een verdeling over alle dieren, waarbij er 1 het allerdominanst is, en 1 het aller onderdanigst

Wat voor gedrag zie je?

Overspronggedrag

Niet logisch gedrag, dat een dier laat zien als hij twee soorten gedrag tegelijk wil laten zien.

Voorbeeld: een hond weet niet of hij moet vechten of vluchten. 

Daarom gaat hij gapen. 

Gapen is in dit geval overspronggedrag

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. verzoeningsgedrag
4. sociaal gedrag

De baas in de groep

Het dominante dier is de baas over de onderdanige dieren in de groep.

Rangorde: een groep met dominante en onderdanige dieren, waar iedereen zijn plek kent.

Een rangorde brengt rust in de groep, de regels zijn duidelijk. 

Bij hennen heet de rangorde: pikorde.

Dominant

Dominant

Onderdanig gedrag

Groepsgedrag

Gedrag dat typisch is voor binnen de groep

Zij vinden dit normaal

Niet alle andere groepen vinden dit normaal

Door groepsgedrag kan groepsdruk ontstaan:

De druk om iets te doen wat je eigenlijk niet wilt

(zoals bijvoorbeeld gaan roken of stelen)

Bij ... is sprake van het gedrag dat van soortgenoten wordt gekopieerd.

1. Inzicht
2. Overspronggedrag
3. Imiteren
4. Aangeboren

Een kat die wordt aangevallen,
zet zijn haren overeind.

Wat voor gedrag vertoont de kat?

1. Baltsgedrag.
2. Imponeergedrag.
3. Onderdanigheidsgedrag.
4. Overspronggedrag.

Mannetjeshonden plassen veel vaker
dan vrouwtjeshonden.
Bij welk type gedrag hoort dit gedrag
van de hond?

1. Imponeergedrag
2. Baltsgedrag
3. Overspronggedrag
4. Territoriumgedrag

Een pad die een vijand ziet, maakt zich dik en gaat omhoog op de poten staan.

Hoe noemen we dit gedrag?

1. baltsgedrag
2. imponeergedrag
3. overspronggedrag
4. territoriumgedrag

Wie is het meest dominant?

Kijk goed naar welk dier alle keren wint => die is het meest dominant

Kijk dan wie 1 keer verliest => die zit daar net onder

En zo verder

Het dier dat altijd verliest, is het meest onderdanig en komt dus achteraan

Hoe heet een lijst met afkortingen en uitleg van gedrag zoals je hiernaast ziet?

1. ethogram
2. protocol