5.1 Overheid, burgers en bedrijven.

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

5.1 Overheid, bedrijven en burgers

Leerdoelen ........Je leert:

• Wat collectieve goederen zijn en wat collectieve sector is
  
• Over particuliere sector en de marktwerking in die sector
  
• Over voor-en nadelen van privatisering
  
• Hoe de overheid het (koop)gedrag van burgers kan beïnvloeden
  

Waar bestaat de Collectieve Sector uit?

Overheid

Instellingen voor Sociale zekerheid

(denk aan UWV)

Rijk

Lagere overheden:

- Provincies

- Gemeenten

- Waterschappen

Collectieve Sector

Collectieve goederen worden door de overheid gemaakt en zijn voor iedereen beschikbaar (= IN ALGEMEEN BELANG)

Voorbeelden:

• Politie                          
  
• Brandweer.
• Zorg.
• Infrastructuur.
• Onderwijs
• Leger.

Waarom worden deze collectieve goederen door de overheid gemaakt en zijn ze voor iedereen beschikbaar?? 

Omdat:

• ze voor iedereen van belang zijn (bijv. politie en leger)
  
• de overheid de kwaliteit wil bewaken (bijv. rechtspraak)
  
• Je de mensen niet apart voor kan laten betalen (bijv. straatverlichting/ dijken)
  
• het voor iedereen betaalbaar moet zijn/ blijven (bijv. onderwijs)
  

Concurrentie: 

door PRIJS en KWALITEIT (en andere p's van marketing..) zoveel mogelijk klanten "veroveren"

I. Waarom privatiseren?

Soms vindt de overheid dat bepaalde taken niet meer tot haar verantwoordelijkheid horen. 

Of ze verwacht dat een bedrijf deze taken beter of goedkoper kan uitvoeren. Dan verkoopt de overheid zo'n dienst of activiteit aan een bedrijf in de particuliere sector.

II. Waarom privatiseren?

De overheid denkt door privatisering dat door marktwerking er efficiënter (="zuiniger") gewerkt gaat worden. Door onderlinge concurrentie van bedrijven op de markt.  Bedrijven zullen willen "winnen" door betere producten tegen een lagere prijs te leveren. 

Dat is dus ook gunstig voor de consumenten.

Taak voor de overheid of beter niet?

Je kent nu de redenen voor de overheid om sommige taken echt te privatiseren (=afstoten naar de particuliere sector). 

Maar soms kiest de overheid ook voor een AANBESTEDING. Ze blijven dan wel zelf verantwoordelijk voor een taak, maar besluiten om die taak uit te besteden aan het bedrijf dat het beste bod doet (ipv door eigen overheids-personeel)

Voorbeelden: Straten maken, wegenbouw, bouw

Collectieve goederen

Particuliere goederen

1. Particuliere/private sector
2. Collectieve/publieke sector
3. Mengvorm

Werken bij defensie

1. Particuliere sector
2. Collectieve sector
3. Mengvorm

Een ander begrip voor de collectieve sector is

1. Particuliere sector
2. Publieke sector
3. Marktsector

In welke sector zitten de (meeste) leraren?

1. de publieke sector
2. de collectieve sector
3. geen bepaalde sector
4. de particuliere sector

Wat is een voordeel van privatiseren?

1. Er moet winst gemaakt worden dus het kan duurder worden
2. Het aanbod kan afnemen.
3. Niet meer voor iedereen beschikbaar.
4. Het kan goedkoper worden. De kwaliteit kan beter worden. De overheid bespaart geld

Door privatisering wordt de .... steeds kleiner.

1. Particuliere sector
2. Collectieve sector

Wat is het gevaar van privatiseren?

1. Concurrentie, waardoor de kosten dalen en het product goedkoper / beter wordt.
2. het overheidstoezicht vermindert (met alle gevolgen van dien), geprivatiseerde ondernemingen ontslaan vaak op grote schaal werknemers en voor de producten kan een veel hogere prijs worden berekend.

Privatisering

1. een gebied beschermen door plaatsing van een hek
2. afstoten van overheidstaken naar de particuliere sector
3. als een ontwikkeling goed verloopt
4. afstoten van particuliere sector naar overheid.

Wat gebeurt er als de subsidie voor bibliotheken omlaag gaat? Zet in de juiste volgorde.

Minder boeken geleend

Minder werk in bieb

Subsidie lager

Mensen moeten meer betalen voor lenen

Wat is een voorbeeld van een subsidie?

1. De huur die je moet betalen
2. Het krijgen van huurtoeslag
3. Het betalen van je belasting
4. Een lening voor je auto

Wat is subsidie?

Subsidie...

1. is een bijdrage van de overheid
2. is hetzelfde als accijns
3. moet je betalen aan de overheid
4. maken producten duurder

Theatervoorstellingen

Alcohol 

Zonnepanelen

Sigaretten

Subsidie

Accijns

Bij een subsidie ...

1. Krijg ik geld terug voor een product
2. Moet ik extra betalen voor een product

Wat zijn accijns?

1. extra kosten op voedsel
2. belasting voor kleding
3. Een financiële bijdrage vanuit de overheid
4. extra belasting op tabak, drank en benzine

Accijns gaat naar ...

1. de gemeente.
2. de provincie.
3. het Rijk.
4. alledrie.