Hofcultuur: barok algemeen & beeldende kunst

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

BAROK

1600 - 1750

INLEIDING BAROK (1600-1750)

Grijpt nog steeds terug op klassieke oudheid, maar niet meer met de strakke regels van de renaissance. 

Algemene kenmerken:

-beweging

-uitbundig

-rijk gedecoreerd

-emotie

Barok ontstaat in...

1. Florence
2. Parijs
3. Rome
4. Milaan

Barok zien we vooral terug bij...

1. kerken
2. adel
3. beide
4. beide niet

Kenmerk van barok is...

1. drama
2. sereniteit
3. idealisering
4. harmonie

Dit werk
hoort bij de

1. Oudheid
2. Middeleeuwen
3. Renaissance
4. Barok

Dit werk
hoort bij de

1. Oudheid
2. Middeleeuwen
3. Renaissance
4. Barok

De start van de barok wordt gemarkeerd door

1. de reformatie
2. de contrareformatie
3. het overlijden van Michelangelo
4. Lodewijk XIV

Reformatie en Contrareformatie

De bouw van de St. Pieterskerk in Rome leidde tot groot protest. Vooral de Duitse priester Luther uitte veel kritiek. Die protesten verspreidden zich snel over voornamelijk Noord- Europa. Dit leidde uiteindelijk tot de Reformatie: het protestantisme. De kerken moeten soberheid uitstralen en de kerk moet meer geld beschikbaar stellen om armoede te bestrijden. 

Er ontstaat vanuit de katholieke kerk een tegenbeweging om weerstand te bieden aan het opkomende protestantisme (Concilie van Trente, 1545 - 1563). Deze beweging wordt de Contrareformatie genoemd. De katholieke kerk wil misstanden in de kerk aanpakken en tegelijk de katholieke kerk weer aantrekkelijk maken voor de gelovigen. Dat doen ze door te imponeren met versieringen, drama, emotie, licht en beweging.

02:48

Hoe maakt Caravaggio de beeldtaal anders?

door emotie en beweging

05:03

Welke aspecten van de voorstelling doen denken aan horror?

afgehakte hoofd

druipende bloed

zichtbare wonden

de opengesperde mond van het hoofd

de koelbloedige houding van de dader

06:19

Bernini was een virtuoos beeldhouwer. Hij bewerkte het marmer zodanig dat zijn beelden lijken te leven.

PLASTICITEIT

Hij snijdt het marmer diep weg in holtes (mond) en plooien, waardoor donkere schaduwen ontstaan die de plasticiteit van het beeld versterken. 

STOFUITDRUKKING

bijvoorbeeld door (schuren en ) polijsten ontstaat een gladde huid en door schuren een 'ruwere’ textuur.

07:45

Hoe maakt dit beeld indruk op de beschouwer?

De barok streeft naar dramatiek en vertoon van sterke emotie: de wanhopige gezichtsuitdrukking.

00:12

Clair obscur / chiaroscuro

Sterk licht en donkercontrast = hiermee bereik je dramatische effecten.

Kenmerken Barok beeldend

- Emotie / drama

- Compositie: diagonaal,
beweeglijk

- clair obscur

- trompe l'oeuil -->

(= gezichtsbedrog)

Bekijk de vorige twee afbeeldingen nogmaals. Verklaar aan de hand van 3 elementen (compositie, licht en emotie) waarom het werk links uit de Renaissance komt en het werk rechts uit de barok.

Barok bouwkunst

BAROK

ALGEMENE KENMERKEN

• Klassieke vormgeving op vrijere manier toegepast 
• Overdadig, uitbundige versiering 
• Imponeren, vertoon van rijkdom
  
• Samensmelting van architectuur, schilder- en beeldhouwkunst: totaalkunst.
• Verschil in Noord- en Zuid-Europa door protestantisme / katholicisme.
• Kunst in de kerk is 'bijbel voor ongeletterden' 

barok: barocco: portugees voor onregelmatig gevormde parel

Centrum van het begin van de barok is Rome. Waarom juist daar?

San Biagio kerk, Montepulciano (periode?)

De kerk op de vorige slide is een Renaissancekerk. Waar zie je dat aan?

ARCHITECTUUR

BAROK

• Afwisseling hol - bol 
• Uitbundig versierde gevel
  


• Licht- donkereffecten, beweging
  
• Kolossale orde 
• Verticale richting, imponerend,
  macht uitstralen
  
• Ovale en vloeiende vormen

San Carlo alle Quattro Fontane, Rome

door Francesco Borromini

ARCHITECTUUR

BAROK

• Diepte/ beweging in gevel, 

     zorgt voor reliëf en schaduwwerking 

• Versiering (beeldhouwwerk)
• Onregelmatige plattegrond
• Complexe patronen / vormen 
• Golvende vormen / lijnen
• Omgeving wordt meer betrokken
  bij het ontwerp.

KENMERKEN

Plattegrond van San Carlo alle Quattro Fontane, Rome

Nadruk op het middenstuk van de gevel. Amper zijbeuken, deze veranderen in zijkapellen.

Eerste bouwwerk: Gesu, jezuietenkerk in Rome.

ARCHITECTUUR

BAROK

Rome, Sint Pieterskerk

Tussen 1656 en 1667 construeerde Bernini het Sint-Pietersplein in Rome, het plein voor de (al bestaande) Sint-Pietersbasiliek.

St. Pieterskerk

In opdracht van Paus Julius II. Vele architecten:

- Bramante: rond met kapellen

- Rafael: Latijns Kruis

- Michelangelo: Koepel

- Maderna: Gevel

- Bernini: St. Pietersplein

 Baldakijn graf van Petrus

Gian Lorenzo Bernini ( 1598-1680)

Architect / beeldhouwer, St Pieterskerk, Rome.

• Groots
  
• Uitbundig gedecoreerd
  
• Veel goud, zilver, brons

Versailles

• Lodewijk XIV, de Zonnekoning
• Frankrijk, 1680
  
• Naar voorbeeld Vaux-le-Vicomte
• Strengere, minder zwierige stijl dan Italiaanse barok


• Strakke tuinen met lange zichtlijnen (ook de natuur wordt onderworpen!)

Tuinen