5V BS 4.5 Genexpressie en 4.7 biotechnologie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

BS 5: genexpressie

In de cellen zit AL het DNA. Toch wordt niet al het DNA gebruikt. Het aan of uit zetten van DNA noemen we genregulatie.

Leerdoelen

1. Je kunt verschillende manieren van genregulatie beschrijven bij eukaryoten.
2. Je kunt beschrijven wat het belang is van genexpressie voor zelfregulatie en zelforganisatie van een organisme.
3. Je kunt verschillende manieren van genregulatie beschrijven bij prokaryoten.

Prokaryoten

Eukaryoten

Bacteriën

Archaea

Schimmels

Planten

Dieren

Genexpressie bij PROkaryoten

Deel 1 BS. 5

structuurgenen

Regulatorgen

Lactose

Transcriptie

Translatie

Repressor

Lactase

Het aan- en uitzetten van een gen noemen we

1. genexpressie
2. genregulatie

Wat zijn regulatorgenen?

Wat zijn structuurgenen?

Planning vandaag 

• Korte uitleg PO 
• BS 4.5 afronden
• Opstarten BS 4.7 biotechnologie
• Aan de slag met: Ontwerp je eigen primer!

Genexpressie in eukaryoten

Thema 4 DNA BS. 5

Welk type stamcel wordt gebruikt in de techniek in het filmpje?

1. Omnipotent: kan ontwikkelen tot ieder weefseltype
2. Pluripotent: kan ontwikkelen tot de meeste weefseltypen
3. Multipotent: kan zich ontwikkelen tot een beperkt aantal weefseltypen

Door dit enzym kunnen stamcellen blijven delen

1. ligase
2. telomerase
3. primase

Genregulatie bij volwassen organismen kan op de volgende manieren.

• Regulatie van transcriptie (transcriptiefactoren, activators/repressors)
• Compacter maken van DNA, waardoor het niet meer kan worden afgelezen.
• DNA-methylering, zodat het DNA niet meer kan worden afgelezen.
• Regulatie van RNA-transport naar cytoplasma (alternatieve splicing)
• Regulatie van translatie (afbreken of blokkeren van mRNA moleculen = RNA-interferentie)

Sleep de juiste definitie naar de juiste uitleg....

Aan- of uitzetten van genen in een cel

DNA - RNA - eiwit

Cellen die zich kunnen ontwikkelen tot elk celtype

Geprogrammeerde celdood

Bestudeert omkeerbare veranderingen in DNA  zonder verandering in  nucleotiodevolgorde

Genregulatie

Genexpressie

Apoptose

Stamcellen

Epigenetica

Wanneer een gen aan staat, kan door transcriptie RNA ontstaan en door translatie een eiwit

1. juist
2. onjuist

BS 4.7 Biotechnologie 

Biotechnologie maakt gebruik van organismen voor de ontwikkeling van medicijnen, voedsel,  nieuwe stoffen etc.

Genetische modificatie =

eigenschappen van organismen veranderen 

(transgeen/ggo)

BIjv. Recombinant-DNA-techniek

= 

nucleotidevolgorde DNA van organisme wijzigen door DNA in te brengen afkomstig van een ander individu

Expert presentaties

1. Bestudeer de techniek uit het artikel 

2. Maak een poster op 1 powerpoint slide

Beantwoord hierbij de volgende vragen:

- Wat houdt de techniek in?

- Hoe werkt de techniek?

- Wat is het doel van de techniek?

- Welke context heb je gelezen in het artikel? En wat is de stand van zaken nu?

- Ethische bezwaren? Wat is jullie mening over het gebruik van deze techniek?

- Bedenk nog een andere mogelijke toepassing voor de techniek

Leg dit tijdens het speeddaten uit m.b.v. één ppt slide

Speeddaten 

Aan de slag

Proef: ontwerp je eigen primer! (GFP-gen opdracht)

*Opdracht staat op SomToday Jaarbijlagen

EINDE van de lesson-up