Afsluiting De Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Afsluiting: De Koude Oorlog

• Chronologisch door de gebeurtenissen heen P 1 & 2Personen
• Leerdoelen
• Begrippen leren

Ontstaan Sovjet-Unie

1917: 

• Russische Revolutie --> Aanhangers van het communisme verdreven o.l.v. Lenin de Tsaar en namen de macht over. 
• De communisten wilden het kapitalisme vernietigen. De staat werd eigenaar van alle grond, fabrieken, mijnen en banken. 
• Er ontstond een burgeroorlog tussen voor-  en tegenstanders van het communisme.

1922: 

• De communisten winnen de burgeroorlog --> Ontstaan Sovjet-Unie

Bondgenootschappen

1933:

• In Duitsland komt Hitler aan de macht.

1939:

• Stalin en Hitler sluiten een niet- aanvalsverdrag en nemen beiden een deel van Polen in. 

1941:

• Hitler valt toch de Sovjet-Unie binnen. Stalin werd daarom bondgenoot van de gallieerden in de strijd tegen Hitler. 

Eind van WOII

Februari 1945:

• Conferentie van Jalta: De Grote drie overlegden hoe de oorlog zo snel mogelijk beeindigd kon worden en de verdeling van Europa na WOII

Juli 1945:

• Conferentie van Potsdam: De Grote drie sprak af dat Duitsland verdeeld zou worden in vier bezettingszones en alle bezetters moesten zorgen dat Duistland weer democratisch zou worden, nazi's opgespoord en Duitsland ontwapend. In het Sovjet deel kwam geen democratie. Al snel groeiend wantrouwen tussen oost en west --> Start Koude Oorlog

De koude Oorlog

1947:

• Volgens de Trumanleer mocht de VS andere landen helpen als deze communistisch dreigden te worden, een belangrijk hulpmiddel was het Marshallplan.
• economische reden = afzetmarkt voor amerikaanse producten in Europa;
  
• Politieke reden = communisme tegengaan, bondgenoten
  
• Culturele reden = Amerikaanse gewoontes overbrengen

1948-1949:

• Blokkade van Berlijn: Stalin wilde dat het westelijke deel van Berlijn ook bij de Sovjet Unie zou horen. Hij besloot daarom West Berlijn te blokkeren, hij wilde de stad uithongeren. Zijn actie mislukte door een luchtbrug die door het Westblok werd opgezet. In 1949 geeft Stalin op.
  

De Koude Oorlog

Oost tegen west

1949:

• Na de Blokkade was de hoop op een verenigd Duitsland heel klein, het westen besloot daarom West Duitsland een eigen land te maken de BRD. In reactie daarop maakte Stalin van Oost Duitsland de DDR. 
• Oprichting NAVO (westers bondgenootschap tegen het communisme) & oprichting Warschaupact (militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie)

1961: 

• Bouw Berlijnse Muur: Steeds meer jonge hoog opgeleide Oost-Duitsers gingen na 1949 via Berlijn naar het Westen. De DDR regering besloot daarom een muur te bouwen om haar burgers binnen te houden. 

Westblok	Oostblok
Kapitalisme	Communisme
Democratie	Dictatuur
BRD	DDR
Trumanleer	Stasi
Vrijemarkteconomie	Planeconomie
Roosevelt, Truman, Kennedy	Stalin, Chroesjtsjov, Gorbatsjov
Navo	Warschaupact

De deling van Dtsl. op kaart.

In mei 1949 werden de 3 westelijke zones inclusief West-Berlijn samengevoegd tot West-Duitsland (BRD)

In oktober 1949 wordt de Duitse Democratische Republiek (DDR) gesticht. Een communistische staat. 

 

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

1961 De Berlijnse Muur

• In de jaren vijftig reisden DDR-burgers gewoon naar West-Berlijn als ze dat wilden. Zij zagen met eigen ogen het grote verschil in welvaart. 
• Steeds meer DDR burgers besloten naar West-Berlijn te verhuizen. Vooral jonge en hoogopgeleide DDR- burgers ontvluchtten het land.  
• Tussen het voorjaar van 1949 en augustus 1961 vertrokken bijna 3 miljoen Oost-Duitsers via Berlijn naar het Westen.
  

1961 De Berlijnse Muur 

De Sovjet-Unie gaf  DDR-regering toestemming om deze leegloop te stoppen.  Op 13 augustus 1961 begon de bouw van een afscheiding dwars door Berlijn.  

Binnen drie dagen werd er een muur gebouwd, die in de maanden erna verhoogd en versterkt werd.  Er kwamen zoeklichten, prikkeldraad en wachtposten.  De Berlijnse muur was een feit.

Let op: Verwar het IJzeren Gordijn niet met de Berlijnse Muur! 

0

De Koude Oorlog

3. Conflicten tijdens de Koude Oorlog

Korea oorlog: Oorzaken

Korea werd sinds 1910 bezet door Japan

Na de Tweede Wereldoorlog en het verlies van Japan werd het land gesplitst in: 

• Noord-Korea: communistisch, gesteund door de Sovjet-Unie

• Zuid-Korea: kapitalistisch, gesteund door de Verenigde Staten

De grens lag op de 38e breedtegraad

Gevolgen (1)

• Verenigde Staten zien een grote communistische dreiging.
  
• de Verenigde Naties sturen een troepenmacht (onder leiding van de VS).
  
• De Koreaanse Oorlog wordt ook wel gezien als de enige 'hete' oorlog van de Koude Oorlog
  
• Bij de wapenstilstand in juli 1953 liggen de grenzen nog hetzelfde als aan het begin van de oorlog: 38e breedtegraad

Officieel zijn Noord- en Zuid Korea nog steeds in oorlog.

De Cubaanse revolutie

Fidel Castro pleegt 

staatsgreep in Cuba

1 januari 1959

• Cubaanse Revolutie (tegen corruptie en grote ongelijkheid in Cuba)
  
• Cuba wordt communistisch
  
• Buitenlandse bedrijven, vaak Amerikaans, worden na de revoltutie  genationaliseerd.
  
• Het communisme kwam voor de Amerikanen nu wel heel dichtbij: Cuba ligt op ongeveer 150 kilometer van de VS 
  

0

Oorlog in Vietnam Oorzaken

• Vietnam was een kolonie van Frankrijk

• Vietnam werd tijdens WOII veroverd door Japan 

• De dekolonisatie  vindt plaats onder leiding van de communistische Vietminh 
  
• De Fransen willen Vietnam  niet onafhankelijk laten worden en weigerden te vertrekken.  

Dekolonisatie zag je overal in Azië plaatsvinden. Zo wilde India niet meer bij Engeland horen en Indonesië niet meer bij Nederland!

Gevolgen

Fransen worden verslagen (1954) door het Vietnamese leger

• Noord-Vietnam wordt  communistisch
• Zuid-Vietnam wordt kapitalistisch

De Verenigde Staten vreest dat de hele regio communistisch zal worden en steunt Zuid-Vietnam  = containmentpolitiek. 

De 

De Amerikaanse president Eisenhower beweerde, in 1954, dat de val van Indochina (tegenwoordig Vietnam), voor het communisme, als een rij dominostenen de val van Zuidoost-Azië zou meebrengen. Hij vond het zaak om in Vietnam alles op alles te zetten om een nederlaag te vermijden.

Als één land omvalt naar het communisme valt de volgende land ook om, is de angst van de Amerikanen. Als een rij dominostenen.

                                     De DOMINOTHEORIE

Als één land in de regio communistisch wordt zullen buurlanden volgen. 

0

4.  Eind van de Koude Oorlog

Crisis in de Sovjet-Unie

De planeconomie blijkt niet te werken

• Planeconomie: voor bepaald aantal jaar vastleggen wat er geproduceerd moet worden (5 jaar in het geval SU)
• Economisch gezien een rampzalig idee => Altijd tekorten, heel veel regeltjes en slechte kwaliteit producten=> Veel armoede onder bevolking SU 

Veel onvrede onder de bevolking

DE WAPENWEDLOOP 

De wapenwedloop met het Westen kostte enorm veel geld.

De SU kon deze kosten, gezien de falende planeconomie, moeilijk opbrengen

De VS dreven de wapenwedloop nog verder op met Reagans Star Wars Program (SDI)

De hervormingen van Gorbatsjov  

• PERESTROJKA ofwel economische hervormingen => De Staat gaat zich minder bemoeien met economie.
• Einde wapenwedloop (=>meer geld voor economie)
• GLASNOST ofwel meer openheid => een meer democratischer bestuur, en meer vrijheid voor burgers. 

De gevolgen van deze hervormingen.

Gorbatsjov wilde het communisme hervormen, niet afschaffen!  

Glasnost => meer openheid => mensen begonnen hun mening te geven=> overheid greep niet meer in. 

Perestrojka => men mocht weer eigen bedrijfjes stichten, het westen werd gevraagd deze ontwikkeling te steunen.

Ronald Wilson Reagan was de 40e president van de Verenigde Staten van 1981 tot 1989. Reagan ging, na een carrière als filmacteur, in de politiek. 

Michail Sergejevitsj Gorbatsjov is een voormalig secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie van 1985 tot 1991 en president van de Sovjet-Unie van 1990 tot 1991.

Het Oostblok valt uiteen

• Verzet tegen de communistische dictatuur >  roep om democratische vrijheden en het recht om in vrijheid te reizen.
• In het kader van glasnost nam de censuur af, burgers durfden meer te schrijven en wensen.

Vóór Gorbatsjov => hard militair optreden tegen anti-communistische opstanden (DDR in '53, Polen en Hongarije in '56, Praagse Lente '68) 

• Gorbatsjov: weigert militair in te grijpen in de DDR 

Gevolgen 

• Val van de Muur (1989)  
  
• Val van overige communistische regimes (oa Polen, Hongarije)
  
• Einde eenpartijstaat in SU > Sovjet-Unie wordt opgeheven (1991)  
• Burgeroorlog in voormalig Joegoslavië

HET NIEUWE GROTE DUITSLAND

1. De bevolking groeide naar 79 miljoen inwoners
2. De hereniging was een droom voor veel Oost-Duitsers
3. De kosten om het  communistische Oost-Duitsland om te zetten naar het kapltalismse waren erg hoog. 
4. De belasting werd flink verhoogd.
   
5. Prijzen van levensmiddelen en huren stijgen
6. Sluiting van Oost-Duitse fabrieken leidden tot werkloosheid. 

Einde van de Sovjet-Unie- 1991

• Veel verschillende volken willen niet meer bij de Sovjet-Unie horen. Nationalisme komt sterk op in Oost-Europa
• In 1991 houdt de Sovjet-Unie dan ook op te bestaan: grote delen van de Sovjet- Unie worden onafhankelijke landen, zoals Oekraïne, Wit-Rusland en Armenië, Estland, Letland, Lithouwen etc.
• Het deel dat nog overblijft gaat verder als Rusland o.l.v. Boris Jeltsin.

Gevolgen Oostblok 

• Communistische regimes komen ten val en worden democratisch. 
• Het Warschaupact wordt opgeheven 
• Oost Europese landen worden lid van de  NAVO
• 2004: Oost-Europese landen worden lid van de EU
• SCHEIDING OOST/WEST VOORBIJ
  

In 1991 breekt in Joegoslavië een bloedige burgeroorlog uit. 

                De burgeroorlog in voormalig Joegoslavië

Nederland raakt hierbij betrokken door de (mislukte) bescherming van de moslimenclave in Srebrenica. 

https:

leerdoelen P1

-Je kan uitleggen waarom de verhouding tussen de Sovjet Unie, de Verenigde Staten en Groot-Brittanië na de Tweede Wereldoorlog slechter werd.    

-Je uitleggen op welke wijze de twee supermachten, de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie het ontstaan van twee machtsblokken veroorzaakten.    

-Je kan uitleggen wat communisme is en minimaal drie kenmerken noemen.      

-Je kan uitleggen wat kapitalisme is en hier minimaal drie kenmerken bij noemen.  

-Je kan uitleggen welke invloed de wapenwedloop had op het verloop van de Koude Oorlog (positief of negatief)     

-Je kent de begrippen: IJzeren Gordijn, Grote Drie van Jalta, invloedsfeer, Koude Oorlog, Marshallplan, planeconomie, Oostblok, wapenwedloop, Trumanleer en Oost- en Westblok.  

Leerdoelen P2

-Je kan beschrijven hoe en waarom Duitsland een belangrijke rol speelde in de Koude Oorlog.    

-Je kan beschrijven hoe Duitsland en Berlijn verdeeld werden tussen de 'overwinnaars'    

-Je kan uitleggen hoe de BRD en de DDR zich ontwikkelden.    

-Je kan de rol van de NAVO en het Warschaupact uitleggen.    

-Je kan beschrijven hoe de Berlijnse muur tot stand is gekomen en welke gevolgen deze muur heeft gehad.      

-Je kent de begrippen BRD, DDR, luchtbrug, NAVO, Warschaupact, Wirtschaftswunder, Ostpolitiek en Stasi.  

Leerdoelen P3

-Je kunt de Koude-Oorlogsconflicten in Korea, Cuba en Vietnam beschrijven.

-Je kan uitleggen wat de rol van de Truman en containment-politiek is bij deze conflicten.  

-Je kan uitleggen wat de dominotheorie inhoudt.  

-Je kent de begrippen: Veiligheidsraad, VN, vetorecht, dekolonisatie en dominotheorie

-Je kent de historische personen: John F. Kennedy, Nikita Chroesjtsjov

Leerdoelen P4

-Je kan uitleggen hoe Gorbatsjov onbedoeld zorgde voor het einde van de Koude Oorlog.  

-Je kunt uitleggen waarom aan het einde van de jaren tachtig het politieke en economische systeem van het Oostblok in elkaar stortte.

-Je kent de begrippen Perestrojka en Glasnost, nationalisme

https: