HC Nederland na 1945: 2. Nederland en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

3.2 Nederland en de wereld

Kenmerkende aspecten

45 De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.

47 De eenwording van Europa.

48 De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.

49 De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Hoofdvraag:

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland tussen 1978-2008?

De Verenigde Naties (1)

• Om een nieuwe oorlog te voorkomen zouden landen meer moeten samenwerken.
  

• De Verenigde Naties (1945) werd de organisatie die ervoor zou moeten zorgen dat landen conflicten zouden uitpraten en niet meteen gingen vechten.
  

De Verenigde Naties (2)

• De belangrijkste instelling van de VN is de Veiligheidsraad, een vergadering van vijftien lidstaten: vijf landen zijn vaste leden, tien landen wisselen elke twee jaar.

• Alleen de vaste leden China, Rusland, de Verenigde Staten, Frankrijk en Engeland hebben vetorecht: zij mogen elke beslissing tegenhouden, ook al zijn alle andere landen vóór.

Macht van de VN

• De VN neemt een resolutie (besluit) aan waarmee de daden van die regering worden afgekeurd.
  

• De VN legt sancties op. Er mag bijvoorbeeld niet meer met het land worden gehandeld of de regering van dat land is in geen enkel ander land meer welkom.
  

• De VN stuurt militairen naar het land. De VN heeft een eigen leger van soldaten uit de lidstaten.
  

Onderdelen VN

Behalve het voorkomen van oorlogen wil de VN ook het leven van mensen verbeteren: 

• Vrede en veiligheid.
  
• Internationaal recht.
  
• Behoud van de mensenrechten.
  
• Economische en sociale ontwikkeling.
  
• Uitwisseling van cultuur en wetenschap

  
Om dit te bereiken heeft de VN organisaties opgericht: de bekendste is de organisatie voor het welzijn van kinderen: UNICEF. 

Kolen en staal

Na Tweede Wereldoorlog wederopbouw nodig

Brandstoffen en grondstoffen nodig

Zes Europese landen werken samen om steenkool en staal te produceren (1952)

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) wordt opgericht:

• Italië, West-Duitsland, Frankrijk, Nederland, België en Luxemburg
  

Samenwerking

EGKS is groot succes, behoefte aan meer handelgemeenschappen

Steeds meer samenwerking op gebieden als handel en kernenergie.

Vanaf 1967 alle Europese organisaties samengevoegd: Europese Gemeenschappen (EG)

Aan het einde van de Koude Oorlog waren twaalf landen lid van de EG.

Europese Unie

Steeds meer landen bij de EG

1992: Verdrag van Maastricht: lidstaten werken samen op alle gebieden die meer dan één land aangaan

Samenwerking heet voortaan: Europese Unie

Welvarend Nederland

• Jaren '60 en '70 economisch goed met Nederland
  

• Zorgt voor uitbreiding van de bestaande verzorgingsstaat
  

• Kon je niet werken? Kreeg je een uitkering van de staat

Economische achteruitgang

vanaf 1980

• Vanaf de jaren '80  gaat het niet goed met Nederland: er is veel werkloosheid en mensen die wél werken, hebben het gevoel dat zij alles moeten betalen. 
• Voor elkaar zorgen wordt ook steeds minder vanzelfsprekend: waar het eerst 'wij' was, wordt het steeds sneller 'ik'. Dit heet individualisering.

Het Amsterdam in de jaren 1970 kende woningnood tegelijk met langdurige leegstand. Jonge mensen zonder woonruimte kraakten leegstaande panden. De renovatie voor de kroningsceremonie van de koninklijke paleizen door het ministerie, maakte krakers boos omdat er volgens hen beter geld in nieuwe betaalbare woonruimte gestoken kon worden. Ook de snel stijgende (jeugd)werkloosheid speelde mee.

Toen Beatrix in 1980 werd gekroond als koningin gebruikte deze groep de kroning om aandacht te vragen voor hun problemen. Dit liep als snel uit in grote rellen.

Deze spotprent over de problemen in de verzorgingsstaat is in 1981 gemaakt door de tekenaar Jos Collignon.

Er zijn teveel mensen die van der verzorgingsstaat gebruik maken, waardoor het evenwicht weg is. Hiermee wordt het evenwicht tussen mensen die betalen voor de verzorgingsstaat en mensen die gebruik maken van de verzorgingsstaat bedoeld.

Beeldelement: de donkere wolk geven aan dat er storm op komst is. Er komen nog moeilijkere tijden aan (bijvoorbeeld: de vergrijzing), terwijl het schip nu al schade heeft en dreigt om te slaan.

Beeldelement: het schip, de verzorgingsstaat, dreigt om te slaan.

Beeldelement: het roer ligt in het water waardoor het schip onbestuurbaar is geworden. Met andere woorden: er moet iets gebeuren, maar het lijkt erop dat het al te laat is.

Poldermodel vanaf 1982

• Om de economische problemen op te lossen, gaan de overheid, werkgevers en vakbonden vanaf 1982 samenwerken. Dit heet het poldermodel. 

• Dit werkt als snel, en vanaf 1985 groeit de economie weer en vanaf 1995 groeit de economie zelfs enorm en daalt de werkloosheid snel.

Die drie groepen hadden verschillende belangen, maar ze wilden wél alle drie dat het goed gaat met de economie. Om dat te bereiken, besloten ze dat de lonen niet meer stijgen. Werkgevers hebben daardoor minder kosten en kunnen dan lagere prijzen vragen voor hun producten. Als Nederlandse producten goedkoop zijn, kan er meer worden verkocht aan het buitenland, en dat is goed voor de economie. Het poldermodel bestaat nog steeds.

Multiculturele samenleving?

• Vanaf de jaren '80 blijkt het beeld van de multiculturele samenleving waarin groepen mensen van verschillende culturen gelijkwaardig met elkaar samenleven, steeds vaker niet te kloppen.

• Verschillende groepen leven eerder náást elkaar dan mét elkaar.
• Tegenwoordig wordt daarom liever gesproken van de pluriforme samenleving.
  

Tot aan het eind van 20e eeuw stond het kritisch zijn op de multiculturele samenleving gelijk aan racisme. Hoewel sommige groepen allochtonen zorgden voor problemen, deed de overheid daar weinig aan. De meeste politici ontkenden deze problemen zelfs en wie er wél iets van zei, werd beschuldigd van discriminatie.

Nieuwe landen en grenzen

vanaf 1990

• Door de val van het communisme en de Sovjet-Unie veranderen de grenzen enorm. 
• Landen vallen uit elkaar (Tsjechoslowakije) of komen juist weer samen (Duitsland). Aan het eind van de 20e eeuw ziet de kaart van Europa er heel anders uit dan aan het begin.

Joegoslavische burgeroorlogen

1991-1999

• Voorbeeld van het terugkerende nationalisme: 
• In Joegoslavië, dat na de Eerste Wereldoorlog was ontstaan, leven veel verschillende volken. 
• Na de val van de Sovjet-Unie willen zij (Slovenië, Kroatië en Bosnië-Herzegovina) onafhankelijk worden van Joegoslavië.
• De Servische minderheid wil dit niet: zij wil juist een Groot Servië.

Massamoord in Srebrenica

11 juli 1995

• Tijdens de oorlogen in Kroatië en Bosnië sturen de Verenigde Naties troepen om de bevolking te beschermen. 
• Deze troepen zijn licht bewapend om zo neutraal mogelijk te lijken.

• Nederlandse VN-soldaten, Dutchbat, krijgen als taak de stad Srebrenica te beschermen tegen de Servische troepen o.l.v. generaal Mladić . 
• In deze stad zitten duizenden Bosnische moslims die zijn gevlucht.
• Ze hopen dat ze veilig zijn in de stad...

Dutchbat is een afkorting van Dutch Batallion (Nederlands bataljon), het Nederlandse onderdeel van de VN-vredesmacht. Het laatste bataljon, Dutchbat III, was aanwezig bij de val van Srebrenica.

• ...maar op 11 juli 1995 valt het Servische leger Srebrenica aan. 
• Dutchbat krijgt geen toestemming van de VN om de Serviërs tegen te houden. 
• Ook als de Servische soldaten de 8000 Bosnische mannen en jongens van hun families scheiden en meenemen, staan de Nederlandse blauwhelmen machteloos. 
  

• Later blijkt dat de Serviërs bijna al deze mannen hebben vermoord. 
  

• ‘Srebrenica’ is de grootste massamoord (genocide) in Europa sinds de Holocaust tijdens Tweede Wereldoorlog. 

Paars kabinet valt

• In de jaren negentig voor het eerst een regering zonder christenen (CDA)
  
• Paars kabinet (VVD/PvdA/D66) voert veel nieuwe wetten in: gedoogbeleid wiet, euthanasiewet, homohuwelijk
  
• Periode van grote economische welvaart
• Kabinet 'valt' over Srebrenica
  
•  Niet makkelijk voor de Paarse partijen om de nieuwe verkiezingen te winnen.....

Globalisering: de wereld is een dorp

•  Door de ontwikkeling van steeds snellere manieren van vervoer en communicatie is de wereld steeds kleiner geworden
• We hebben steeds meer contact, handel en uitwisseling tussen landen van over de hele wereld: globalisering

Één wereldmarkt

•  Door de val van het communisme in Oost-Europa en de opening van China is er eigenlijk nog maar één (kapitalistische) wereldmarkt.
• We zijn hierdoor extreem aan elkaar verbonden: de problemen van 1 land worden wereldwijd gevoeld...

McDonaldisering

• McDonaldisering is een begrip geworden voor het verspreiden van wereldwijde trends zoals  het restaurant McDonalds (achtergrond: de eerste McDonalds in Moskou na de val van het communisme)
  
• Dit verspreiden gebeurt veel via social media zoals: Instagram, facebook, youtube etc. 
  
• Dit wordt ook wel 'McWorld' genoemd: dezelfde bedrijven zijn over de hele wereld terug te vinden...
  

Lucht, water en voedsel

Vanaf 1968: meer bewustzijn voor belang van het milieu

Wetenschappelijk rapport: Grenzen aan de groei stelt vast dat er problemen zijn:

• Te veel / snelle industriële groei
  
• Te snelle bevolkingsgroei
  
• Te weinig voedsel
  
• Uitputting van b.v. grondstoffen
  
• Achteruitgang milieu
  

     Natiestaat en geglobaliseerde 

wereld

Tot 1950: politieke macht bij regeringen. Daarna:

Veel internationale organisaties ontstaan met verschillende doelen:

• Verenigde Naties (wereldwijd o.a. vrede bewaren)
  
• IMF (regelen van internationale geldzaken, wisselkoersen, schulden)
  
• Europese Unie (beleid op Europees niveau op gebied van milieu, terrorisme, vluchtelingen)

Anno nu: veel macht bij grote bedrijven (Shell, Facebook, 

Google etc.)

Angst voor globalisering

• Door globalisering krijg je veel andere invloeden op nationale culturen: niet iedereen vindt dit prettig
  
• In Nederland: 8% van de bevolking vindt dat niet dat de EU macht moet hebben, maar alleen de nationale overheid.
• Sommige mensen zijn zo bang dat hun cultuur wordt veranderd, dat ze dat als een bedreiging zien. Zij gebruiken terrorisme als een tegenkracht.

Terrorisme is een bedreiging/plegen van geweld om andere mensen bang te maken. Meestal geïnspireerd door geloof of ideologie. 9-11 (zie foto) is het ergste voorbeeld. Dit was een aanslag op amerika, omdat de terroristen de verwestering niet vinden kunnen.

Populisme

• In de jaren '90 verliezen mensen het vertrouwen in de politieke partij op wie zij altijd hadden gestemd. 

• Deze grote groep gaat stemmen op de nieuwe, populistische politieke partijen die worden opgericht. 

• Populistische leiders zeggen te doen wat het volk wil, want ‘het volk heeft altijd gelijk’. Lastig is dat wat het volk wil, niet altijd kán. 

Populistische politici worden soms in korte tijd heel populair. Maar als later blijkt dat ze hun beloftes niet kunnen waarmaken, raken zij die populariteit snel weer kwijt. Enkele jaren later komt er dan weer een andere populistische partij die opnieuw de mooiste beloftes doet.

0

Pim Fortuyn

• Pim Fortuyn wordt in 2001 leider van de nieuwe partij Leefbaar Nederland. Fortuyn beweert ‘te zeggen wat hij denkt en te doen wat hij zei’. 
• Vooral over de islam is hij erg negatief. Hij zei dat hij het opneemt voor de ‘gewone’ mensen die door de politiek in de steek zijn gelaten. 
• Fortuyn wordt snel erg populair, maar in 2002, vlak voor de verkiezingen, wordt hij vermoord.

Beatrix

• Beatrix is koningin van de Nederlanden tussen 1980 en 2013. 
• Hoewel ze als koningin zakelijk is, worden zij en haar man, de Duitser Claus von Amsberg erg geliefd. Zeker haar optredens bij rampen waarderen mensen enorm.
• In 2013 stopt Beatrix en wordt haar oudste zoon Willem-Alexander koning.

In Nederland bestaat de gewoonte dat werkgevers, werknemers en de overheid regelmatig met elkaar overleggen op het gebied van de economie.
Onder welke naam is dit overleg in de jaren negentig bekend geworden?

1. individualisering
2. multiculturele samenleving
3. globalisering
4. poldermodel

Hieronder staan vier gebeurtenissen en/of ontwikkelingen:
1 Beatrix wordt ingehuldigd als koningin van Nederland.
2 De EGKS wordt opgericht.
3 De euro wordt ingevoerd.
4 Er komt een einde aan de Sovjet-Unie.

Welke twee gebeurtenissen en/of ontwikkelingen horen bij de periode 1990-2015?

1. 1 en 4
2. 2 en 4
3. 3 en 4
4. 2 en 3

Een ontwikkeling in Nederland:
Europese samenwerking

Neemt deze ontwikkeling toe óf af in de periode 1990-2000?

1. Neemt toe
2. Neemt af

Een ontwikkeling in Nederland:
individualisering

Neemt deze ontwikkeling toe óf af in de periode 1990-2000?

1. Neemt toe
2. Neemt af

Een ontwikkeling in Nederland:
globalisering

Neemt deze ontwikkeling toe óf af in de periode 1990-2000?

1. Neemt toe
2. Neemt af

De laatste jaren maken steeds meer mensen in Nederland zich zorgen over de Nederlandse identiteit.

Waardoor wordt de toenemende bezorgdheid over de Nederlandse identiteit veroorzaakt?

1. door de discussie over de verzorgingsstaat en door de gelijkschakeling
2. door de gelijkschakeling en door de multiculturele samenleving
3. door de multiculturele samenleving en door de uitbreiding van de macht van de Europese Unie
4. door de uitbreiding van de macht van de Europese Unie en door de discussie over de verzorgingsstaat

Verenigde Naties

De Europese Unie

Sleep de vakjes naar de juiste plaatjes.

Werd opgericht in 1945

Werkt aan vrede en veiligheid

Werd opgericht door zes landen

Is opgericht om oorlog te voorkomen

EGKS

Werd opgericht om samen te werken