Herhalingsles H3 HA

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Deze les

• Uitleg over 3.6 (klein deel)

Rest van de les: heel hoofdstuk 3 herhalen 
Tussendoor vragen: in teams tegen elkaar! 

Het winnende team mag een sticker uitkiezen :)

Leerdoelen 3.6

Aan het einde van deze les kun je:

• de drie verschillende onderdelen van de hersenen benoemen.
• uitleggen wat ieder van deze drie onderdelen van de hersenen doet. 

Dus alléén bladzijde 84 van 3.6!

Hersenen: bestaat uit 3 delen

1. Grote hersenen:

• Buitenkant geplooid (hersenschors), bestaat uit miljarden schakelcellen. Zorgen voor bewustwording. Delen hebben eigen taak (hersencentrum).

• Elk zintuigen verbonden met een hersencentrum. Leggen verwerkte informatie vast = geheugen.

Hersenen: bestaat uit 3 delen

2. Kleine hersenen: 

• Zorgen voor coordinatie van bewegingen en evenwicht. Coordinatie is in juiste volgorde samentrekken van spieren bij een beweging.
• Verwerking informatie uit ogen en evenwichtszintuigen, sturen spieren aan

Hersenen: bestaat uit 3 delen

3. Hersenstam: 

• Verbinding grote/kleine hersenen met het ruggenmerg.
• Centrum voor onbewuste processen (hartslag, ademhaling). 
• Regelt reflexen (= onbewuste beweging)

Herhaling leerdoelen H3

In teams tegen elkaar!

1. Na ieder deel uitleg, komen er vragen (3 keer).
2. Overleg het antwoord van die vragen in je team.
3. Na de tijd, steek je het blad omhoog met jullie antwoorden.
4. Per goed antwoord, krijgt je team een punt.
5. Het team met de meeste punten mag een sticker uitzoeken :)

3.1 Zintuigen en prikkels

- Je kunt de zintuigen van een mens benoemen met bijbehorende prikkel.

- Je kunt de zintuigen van de huid benoemen.

- Je kunt de betekenis van het begrip prikkel en impuls omschrijven.

- Je kunt uitleggen hoe je lichaam op prikkels reageert, vanaf de prikkel tot aan de reactie.

Je reageert op prikkels: informatie uit je omgeving 

(verandering in intern of extern milieu).

1. Zintuigen vangen prikkels op

2. Zintuig zet prikkels om in berichten (impuls)

3. Impuls gaan via zenuwen naar je hersenen

4. Impulsen worden in je hersenen verwekt tot gedachten 

5. Hersenen versturen weer via de zenuwen impulsen, daardoor 

kan de rest van je lichaam reageren op de prikkels.

- Je kunt de drie onderdelen van het zenuwstelsel benoemen en de taak ervan omschrijven.

- Je kunt de twee soorten zenuwen onderscheiden en hun verschillen uitleggen.

De zenuwcel bestaat uit een cellichaam met een celkern.

Aan het cellichaam zit een lange uitloper waarover

de impuls word verstuurd.

Zenuw = bundel van uitlopers van zenuwcel.

3.2 Zien

- Je kunt de onderdelen van de buitenkant en binnenkant van het oog benoemen in een schematische tekening (bron 3 en 4 op blz. 71-72).

- Je kunt de functies van alle onderdelen van het oog omschrijven.

Stevig vlies aan buitenkant. Is oogwit aan de voorkant. Beschermt alles in het oog.

Middelste laag, waarin bloedvaatjes zitten. Hierdoor krijgt het oog de stoffen die het nodig heeft. Iris is voorkant van het vaatvlies, zit om je pupil (gekleurd).

Binnenste vlies, waarin de lichtgevoelige zintuigcellen zitten.

Gebied recht achter de pupil. Hiermee zie je het scherpst.

Plek waar oogzenuw aan de oogbol vast zit. Hier zit geen netvlies met zintuigcellen, dus hier zie je niets.

Hierdoor gaan impulsen vanuit de lichtzintuigen naar de hersenen.

Zorgen voor beweging van oog.

'Vulling' van oog, een doorzichtige gel.

Voorkant van harde oogvlies, is doorzichtig. Hier gaat licht doorheen naar je oog.

- Je kunt de werking van de staafjes en kegeltjes in het oog uitleggen.

Twee soorten lichtzintuigcellen:

• Staafjes: zwart, wit en grijstinten,

voornamelijk buiten gele vlek.

Werken bij weinig licht.

• Kegeltjes: kleuren, voornamelijk in gele vlek.

Alleen bij licht.

- Je kunt uitleggen hoe je ogen ervoor zorgen dat ze voldoende licht krijgen met behulp van de pupil.

Lengtespiertjes

Weinig licht --> trekken samen --> pupil 

wordt groter.

Kringspiertjes

Veel licht --> trekken samen --> pupil wordt 

kleiner.

- Je kunt uitleggen hoe je ogen ervoor zorgen dat je scherp kunt zien.

- Je kunt beschrijven wanneer je een bril nodig hebt en hoe een bril werkt.

Verziend?

Dichtbij onscherp, je krijgt bolle lenzen +

Bijziend?

Veraf onscherp, je krijgt holle lenzen -

- Je kunt uitleggen hoe je ogen ervoor zorgen dat je diepte kunt zien.

- Je kunt uitleggen wat er aangepast wordt bij een staaroperatie.

Bij een staaroperatie wordt de lens vervangen door een kunststoflens. Die lens kan niet accommoderen, dus vaak is er nog een leesbril nodig.

Vragen deel 1

Overleg binnen je groepje en laat één iemand het antwoord opschrijven.

Op de tijd laat iedereen het blaadje zien!

Vraag 1

1pt

Op de tafel staat een bakje friet. Je ruikt de geur van de friet en wil een frietje pakken. Welke stappen vinden er plaats tussen het ruiken en het pakken van een frietje?

Prikkel 

Spiercel

A = bewegingszenuwcel

B = reukzintuig

C = gevoelszenuw

D = hersenen

E = ruggenmerg

Vraag 2    1pt

Rode ogen op foto’s ontstaan als flitslicht weerkaatst wordt door bloedvaten in het oog. Noem de letter van de laag waar die bloedvaten liggen.

Vraag 3

1pt

Geef aan welke bewering of beweringen juist is/zijn.

Vraag 4

1pt

Vraag 5

2pt

Vraag 6

1pt

3.3 Horen

- Je kunt de onderdelen van het oor noemen in een schematische tekening.

- Je kunt benoemen welke route een geluidstrilling aflegt door de onderdelen van het oor.

De weg :

oorschelp -> gehoorgang ->

trommelvlies -> gehoorbeentjes 

(hamer - aambeeld - stijgbeugel) 

-> slakkenhuis.

- Je kunt de functie van de onderdelen 

van het oor beschrijven.

Oorschelp: geluid komt binnen.

Gehoorgang: geluid gaat verder.

Trommelvlies: vangt het geluid op en 

gaat trillen.

Gehoorbeentjes (in trommelholte): zij versterken de trilling en brengen de trilling over naar het binnenoor.

Slakkenhuis: bevat vloeistof en trilhaartjes. Trilhaartjes gaan bewegen.

Sturen signalen naar je hersenen.

- Je kunt uitleggen welke geluiden je kunt horen met de volgende begrippen: onderste gehoorgrens, bovenste gehoorgrens en gehoorbereik.

- Je kunt de termen Hertz en decibel op de juiste manier gebruiken.

Geluidssterkte: hoe hard/ zacht is geluid, in 

decibels (dB).

Geluidstrillingen: hoge en lage tonen, in hertz (Hz).

Onderste gehoorgrens: laagste toon die je kan 

horen als mens: 20 Hertz

Bovenste gehoorgrens: hoogste toon die je kan 

horen als mens: 20.000 Hertz.

Gebied tussen de onderste en bovenste 

gehoorgrens heet: gehoorbereik

- Je kunt de werking van de buis van Eustachius uitleggen.

Je trommelvlies trilt goed als de lucht in de gehoorgang even hard drukt als de lucht in de trommelholte.

Bij slikken of gapen, gaat via de buis van Eustachius lucht van de trommelholte naar de keelholte of andersom.

- Je kunt de werking van het evenwichtsorgaan uitleggen.

Evenwichtsorgaan = gevoelig voor bewegingen van je lichaam.

Bestaat uit drie halfcirkelvormige kanalen met vloeistof. Elk

kanaal geeft info over een bepaalde bewegingsrichting.

Vragen deel 2

Overleg binnen je groepje en laat één iemand het antwoord opschrijven.

Op de tijd laat iedereen het blaadje zien!

Hoe heten de botjes samen die de trillingen van het trommelvlies doorgeven aan het slakkenhuis?

Vraag 7

1pt

In welk onderdeel bevinden zich de zintuigcellen die de prikkels omzetten in impulsen?

Vraag 8

1pt

Goed of fout?

Geef de nummer(s) van de goede bewering(en).

1. Met het evenwichtsorgaan neem je bewegingen van je hoofd waar.
2. Het trommelvlies geeft trillingen door aan het slakkenhuis.
3. De gehoorbeentjes geven impulsen via de gehoorzenuw door aan de hersenen.

Vraag 9

2pt

Bekijk het diagram.

Welke dier heeft het kleinste

gehoorbereik?

Vraag 10

1pt

Vraag 11

2pt

A = beter tegen het bot

B = beter bij ingang van het oor

3.4 Ruiken en proeven

- Je kunt uitleggen hoe het reukzintuig in je neus werkt.

- Je kunt uitleggen hoe je smaakzintuig op je tong werkt.

- Je kunt de vijf soorten smaakzintuigen noemen

Is ruw: op je tong liggen kleine uitsteeksels. Dit zijn smaakpapillen.

Hiertussen liggen smaakzintuigen. Smaakstoffen prikkelen de smaakzintuigen.

- Je kunt uitleggen hoe je met je reukzintuig en smaakzintuig je eten proeft.

- Je kunt omschrijven waardoor eetgewoonten en voorkeur ervoor kunnen zorgen dat je iets lekker/vies vindt.

Je kunt meer smaken proeven, doordat je reukzintuig 

en smaak-zintuig samenwerken. Via de keelholte 

gaan geurstoffen naar het reukzintuig. Hersenen 

combineren de informatie,

Voorkeur hangt ook af van: uiterlijk, temperatuur, 

structuur en eetgewoontes.

Je hersenen combineren dit allemaal.

3.6 Hersenen

- Je kunt de drie verschillende onderdelen van de hersenen benoemen.

- Je kunt uitleggen wat ieder van deze drie onderdelen van de hersenen doet.

Vragen deel 3

Overleg binnen je groepje en laat één iemand het antwoord opschrijven.

Op de tijd laat iedereen het blaadje zien!

Geurprikkels bereiken je neus. Vanaf welk moment ben je dit bewust?

A Wanneer de geurprikkels worden opgevangen door het reukzintuig.

B Wanneer de hersenen de informatie over de geurprikkels hebben verwerkt.

C Wanneer het reukzintuig informatie naar de hersenen stuurt.

Vraag 12

1pt

Vraag 13

1pt

Vraag 14

2pt

Maandag 13/3 het 2e uur: de toets over H3

• Gebruik de leerdoelen om te leren!
• Oefen met de verdiepingsopdrachten.
• Leer de bronnen/afbeeldingen in het boek. 

Heel veel succes!