H5 - T5: BS4 De nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Vandaag

• herhalen door middel van quiz (10 min)
• leerdoelen bs 4 de nieren (2 min)
• lezen / samenvatten bs 4 (15 min)
• uitleg bs 4 met filmpjes (20 min)
• maken opdrachten 27 t/m 31 (15 min)
• afsluiten met leerdoelen (10 min)

Verbind de juiste namen bij de onderdelen van het leverlobje.

Tak van galgang

Tak van leverader

Tak van poortader

Tak van leverslagader

Poep is bruin omdat...

1. al het eten door elkaar heen bruin is
2. de enzymen van de darm bruin zijn
3. de lever bruin gekleurde afvalstoffen afgeeft.

Elisa heeft een avondje flink gedronken. In de lever wordt ethanol afgebroken. In welk van de volgende bloedvaten zal haar ethanol-concentratie het hoogst zijn.
De meting vindt ongeveer 1 uur na haar laatste alcoholische consumptie plaats

1. poortader
2. leverader
3. leverslagader

Juist of onjuist:

Bij een te hoge concentratie glucose in het bloed maakt de lever insuline aan

1. juist
2. onjuist

De lever zet ammoniak om in ureum. In de afbeelding zie je een gedeelte van een leverlobje.

In welk bloedvat tref je de hoogste concentratie ureum aan?

1. De leverader
2. De leverslagader
3. De poortader

Wat is geen functie van de lever?

1. rode bloedcellen afbreken
2. glucose opslaan
3. DNA afbreken
4. CO2 opslaan

De lever krijgt zijn zuurstof van..

1. de poortader
2. de leverslagader
3. de poortader en de lerverslagader

Uitscheiden

Leerdoelen 

• Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven
• Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer in stand gehouden wordt door de nieren
• je kan de volgende twee processen beschrijven: ultrafiltratie & terugresorptie

kennis die je vandaag gebruikt:

- de leverfuncties die vandaag belangrijk zijn:

> maakt schadelijk stoffen onschadelijk,

> afbraak overtollige stoffen (stofwisseling)

- de lever geeft (afval)stoffen af aan je bloed,

- afvalstoffen moeten door de nieren uitgescheden worden.

lezen 

82 t/m 85

Nieren

Taak van de nieren:

• Afvalstoffen verwijderen uit het bloed (uitscheiding)
• Constant houden van de osmotische waarde van het bloed en het interne milieu 

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• Nierkapsel
• Nierschors 
• Niermerg 
• Nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart -> aorta -> nierslagader -> kleinere nierslagadertjes -> Glomerulus -> haarvaten rond nierbuisjes  -> kleinere nieradertjes ->  nierader  ->

--> onderste holle --> Hart

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Niereenheid / nefron

Niereenheid / nefron

Vorming van urine

Lichaam van Malpighi

Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus in de holte van het kapsel van Bowman wordt geperst: Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/afvalstoffen

Voorurine bevat geen:

grote bloedeiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes

kapsel van bouwman 

glomurulus

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

De Nier

osmotische waarde verschillen 

- Waarom waar actief transport? 

Terugresorptie

Terugresorptie vindt plaats in:

- Tubulus,

- Lus van Henle

- Verzamelbuis

Vergelijk BINAS 85C

Lus van Henle

Met name in lus van Henle vindt terugresorptie plaats.

In dalende deel vooral water (osmo waarde stijgt).

In stijgende deel vooral zouten (osmo waarde daalt). 

Vorming urine

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Urine

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Urinewegen

Urine sijpelt vanuit de verzamelbuizen in de nierkelken.

Hier beginnen de urinewegen.

De volgende organen maken deel uit van de urinewegen:

• Nierkelken
• Nierbekken
• Twee urineleiders
• Urineblaas
• Plasbuis

Urineblaas (vesica urinae)

Zoek op in BINAS

Welk hormoon regelt de terugresorptie van water?

1. TSH
2. ACTH
3. ADH
4. FSH

Zoek op in BINAS

Welk hormoon regelt de resorptie van K en Na in de nieren?

Hoe werkt ADH?

Maken 

Opdrachten 27 t/m 31

of extra uitleg, zie filmpjes volgende slides (ted-ed en crash course)

Leerdoelen gehaald? ( 10 quiz vragen)

• Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven
• Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer in stand gehouden wordt door de nieren
• je kan de volgende twee processen beschrijven: ultrafiltratie & terugresorptie

1

2

3

4

Blaas

nieren

Urinebuis

Urineleider

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Vervoert de urine vanuit de nieren naar de (urine)blaas.

Slaat de urine tijdelijk op

Via deze buis verlaat urine het lichaam

Hier worden afvalstoffen uit het bloed gehaald.

Niermerg en nierschors

Urineleider

Urineblaas

Urinebuis

Je drinkt erg weinig. Wat gebeurt de ADH concentratie? En de terugresorptie van water?

1. ADH neemt toe, terugresorptie toe
2. ADH neemt af, terugresorptie toe
3. ADH neemt toe, terugresorptie af
4. ADH neemt af, terugresorptie af

De juiste volgorde van het uitscheidingsstelsel is...

1. Nieren - Blaas - Urineleider
2. Nieren - Urineleider - Blaas
3. Urineleider - Nieren - Blaas
4. Urineleider - Blaas - Nieren

In welk gedeelte van een nefron (niereenheid) wordt ervoor gezorgd dat een mens zo veel mogelijk water uit de voorurine terugresorbeerde, zodat hij slechts kleine hoeveelheden urine produceerde?

1. In de Lis van Henle
2. In het kapsel van Bowman
3. In het nierbuisje
4. In de glomerulus

De resorptie van glucose door het nierbuisje gebeurt via actief transport. Wat is waar?

1. Het kost vrijwel geen energie
2. Het gaat vanzelf, met de concentratie mee
3. Het kost energie in de vorm van ATP
4. Het kost energie in de vorm van warmte

1. Nierbekken
2. Nierschors
3. Niermerg

1. Nierbekken
2. Niermerg
3. Nierschors
4. Urineleider

Bestudeer de tabel in de afbeelding aandachting.

Welke stof word NIET teruggeresorbeerd?

1. eiwitten
2. glucose
3. Na
4. ureum

Bestudeer de tabel in de afbeelding aandachting.

Welke stof worden NIET door ultrafiltratie uit het bloed verwijderd?

1. eiwitten
2. glucose
3. Na
4. ureum

volgende week 

• de huid 
• oefen voor de toets