3,3 - Europa en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling
• Europa en de wereld
• Opdrachten
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat de VOC is en hoe deze handelsmaatschappij werkte.
  

Wat is een correcte uitleg van het begrip handelskapitalisme?

1. Het inkopen van grondstoffen met als doel te wachten op geldontwaardig. Zo kan de handelaar de grondstoffen voor meer geld doorverkopen.
2. Het alleenrecht om in een bepaald gebied handel te mogen drijven met de lokale bevolking. Hierdoor stijgt de winst aanzienlijk.
3. Goederen en materialen inkopen uit alle windstreken en bewaren in één handelsstad om deze later weer door te verkopen.
4. Kapitaal vergroten door investeringen te doen in grondstoffen, deze letn bewerken en vervolgens voor meer winst te verkopen

Korte opdracht

1. Leerlingen die A, B of C hebben gekozen lezen de eerste alinea tekst: ''Amsterdam barst uit zijn voegen''

2. Leerlingen die D hebben gekozen:

Leg uit hoe je kunt zien dat deze bron uit de Gouden Eeuw komt. 

De oude Waag op de Dam in Amsterdam. Het water van de Damrak rechts kwam tot hier. Het nieuwe zeventiende eeuwse stadhuis is in aanbouw. Schilderij van Jacob van der Ulf uit 1654, Rijksmuseum, Amsterdam. 

Leg uit hoe Amsterdam de stapelmarkt werd van de Europa.

Wat heb jij gegeten gisterenavond? 

Specerijen!

Naar Indië

• De handel met Indië was in handen van Portugal tot de Nederlander Cornelis de Houtman naar Portugal reisde en ervoor zorgde dat ook hij de route naar Indië wist. Echter werd hij betrapt en werd hij voor twee jaar gevangen gezet.
  

• Na zijn terugkeer naar de Republiek ging hij in 1595 op reis naar Indië met vier schepen.

• Met twee schepen, een derde van zijn bemanning en een kleine lading specerijen wist hij terug te keren. De route naar Indië was gevonden!

De aankomst van Houtman.

De VOC

• Na de reis van Houtman ontstond er sterke concurrentie tussen de Nederlanders.
  
• VOC - Verenigd Oost-Indische Compagnie werd in 1602 opgericht voor de handel met Indië.
• Ieder afzonderlijke ''kamers'', afgezanten naar de Heren Zeventien.
  
• Om alle kosten te kunnen betalen werden er aandelen verkocht aan mensen, zo kon iedereen profiteren.
• De VOC kreeg van de Staten-Generaal het alleenrecht om naar Azië te varen --> het handelsmonopolie
  

Achtergrond: vergadering van de Heren Zeventien.

De VOC wordt gezien als de eerste multinational in de wereldgeschiedenis met locaties en bezittingen over de gehele wereld. Bij het besturen van zo'n groot bedrijf komt veel administratie kijken. De VOC was dan ook veel bezig met het opschrijven van wat er allemaal gebeurde op/met hun schepen. Dit heeft ons een goed beeld gegeven van wat er in die periode gebeurde.

VOC-aandeel uit 1606 op naam van Pieter Harmerszoon, stadsarchief Amsterdam.

https://nos.nl/artikel/2060982-bijzonder-voc-aandeel-uit-1606-ontdekt

https://historiek.net/heren-zeventien-voc/5552/

Batavia

• Landen in Azië hadden weinig interesse in Europese goeden, met uitzondering van vuurwapens, zilver en goud!
• Om de handel te bevorderen stichtte of veroverden de Nederlanders, net als de Portugezen, handelsfactorijen langs de te reizen route.
  
• Jan Pieterszoon Coen besloot in 1618 dat de beste plek voor het centraal bestuur van de VOC bij de plaats Jakarta lag. Hij liet de inwoners wegjagen en bouwde een handelsfort: Batavia
  

Gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen (de hoogste man van de compagnie in Oost-Indië)

Het fort Batavia door Andries Beeckman, 1661.

https://www.youtube.com/watch?v=R4kzAi-xaD0

Ruilen en kopen

• Het meeste geld verdiende de VOC aan de inter-Aziatische handel.
• Met retoursvloten wisten zij kostbare specerijen en luxegoederen naar de Republiek te brengen. 
• De VOC sloot handelsverdragen met lokale vorsten, deze waren niet altijd vrijwillig.
  

• Een voorbeeld hiervan is de genocide op de Banda eilanden in 1621 door Jan Pieterszoon Koen. 

Gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen (de hoogste man van de compagnie in Oost-Indië) organiseert in 1621 een strafexpeditie naar Banda. Op die manier wil hij het monopolie op de handel in nootmuskaat en foelie voor de VOC in handen krijgen. Van de 15.000 bewoners zijn er nog maar 1.000 over. De rest is gedood, gevlucht of in slavernij afgevoerd naar Batavia. Allemaal om het monopolie op nootmuskaat voor de compagnie veilig te stellen.

Bron: https://www.nationaalarchief.nl/beleven/onderwijs/bronnenbox/hoe-ging-het-verder-op-banda#collapse-2777

De Banda eilanden, een kleine eilanden groep in toemalig Indië.

Achtergrond: Slag bij Duins, 1639

Opdrachten

Lees de teksten '' '' en '' ''

• 3,1 -
  
• Opdrachten: 
  
• Informatieboek blz.  t/m 
  
• Werkboek blz.  t/m 
  

Fijne dag!