4.1 De pruikentijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Beeldmerk

De voorgrond toont de guillotine, het symbool van de Franse Revolutie. De achtergrond toont rijke burgers, leden van een wetenschappelijk genootschap, die naar een natuurkundig experiment kijken: de werking van een elektriseermachine. De witte pruiken waren in de 18e eeuw in de mode bij rijke burgers.

Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen . (Verlichting)

• §4.1 De pruikentijd

De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over – grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap  

(democratische revoluties)

• §4.2 Revolutie in Amerika
• §4.3 Revolutie in Frankrijk
• §4.4 Revolutie in Nederland

Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op –eigentijdse verlichte wijze vorm te geven  

(verlicht absolutisme)

• §4.1 De pruikentijd

Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de – daarmee verbonden transatlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme (slavenhandel)

• §2.5 Kolonialisme en slavernij
• §2.6 Afrika en de slavenhandel
• §4.1 De pruikentijd
• §4.6 De afschaffing van de slavernij

Tijd van Pruiken en Revoluties

1700 - 1800

De 18e eeuw is een tijdperk van zowel rede als zinloos geweld, van vrijheid en slavernij, en van onvoorstelbare rijkdom en wanhopige armoede.

De trans-Atlantische slavenhandel groeit, evenals de tegenstanders ertegen.

Europese filosofen komen tot nieuwe conclusies over allerlei onderwerpen, waaronder economische, religieuze, sociale en politieke kwesties.

Deze ontwikkelingen worden samen de Verlichting genoemd.

These developments are together called the Enlightenment.

Kenmerkende aspecten:

- de Verlichting

- slavernij en abolitionisme

- de Amerikaanse revolutie

- de Franse revolutie

De 18e eeuw

De adel was zo rijk dat zij als symbool allerlei gekke kapsel met pruiken namen. Kappers maakten zelf gehele schepen als kapsel voor de rijkste onder de rijken.

17e Eeuw

De Republiek in een Gouden eeuw

Koppositie in de handel

Rampjaar 1672

Wetenschappelijke Revolutie

18e Eeuw

De Republiek aan het vervallen. 

Bloei Frankrijk en Groot-Brittannie

Burgers steeds meer macht. 

Verlichting

De Franse standensamenleving

Nederland verloor zijn economische voorsprong aan Engeland, Schotland en Frankrijk.
Rond Parijs ontstonden enorme bedrijven die textiel, wapens of luxe goederen maakten. De landbouw bleef wel het grootste middel van bestaan in Frankrijk. Veel boeren gingen gebukt onder de verplichtingen van de lokale adel. Frankrijk had een standensamenleving.

Er waren enorme verschillen tussen de eerste, tweede en de derde stand (adel, geestelijkheid en boeren/burgers)

Driekwart van alle belastingen waren indirecte belastingen die voornamelijk werden betaald door de derde stand. Hierdoor leden de derde stand het meest van de hoge staatsuitgaven.

Terwijl de adel en de geestelijkheid vrijgesteld zijn van belastingen, zijn het vooral de boeren die de zwaarste lasten moeten dragen. (Ets, 18de eeuw, auteur onbekend)

1

2

3

Leg de bron uit

- Wat zie je? 

- Waarom is het getekend? 

- Wat bedoeld de tekenaar hiermee? 

Wat gebeurt er op deze afbeelding?

Waar gaat deze afbeelding over?

Lees verder vanaf 'De verlichting'. Welke verlichter had welk idee?

-> Vul in: het idee bij politiek OF geloof OF gelijkheid

Verlichter	Politiek	Geloof	Gelijkheid
Voltaire
John Locke
Charles Montesquieu
Diderot / d'Alembert
Jean-Jeaques Rousseau

Waar vind je alle informatie? -> §4.1

HAVO: Blz. 68-70

ATHENEUM: Blz. 74-77

Verlichting is een gevolg van
...

1. wetenschappelijke revolutie
2. feodalisme
3. de Reformatie
4. plantagekoloniën

Wat wordt er bedoeld met 'rationeel' in 'rationeel denken'?

1. Gebaseerd op emoties
2. Gebaseerd op rantsoenen
3. Gebaseerd op logica
4. Gebaseerd op het verstand

• B

• C

• B

• C

• A

• C

• A

• C

• van het volk

• onafhankelijke rechters

• de regering

• het parlement

• Door de scheiding van de machten kon niet één persoon (of groep) alle macht hebben.

• A, B, D, G, H

H

A

• A,
  B,
  D,
  E,
  H,
  I

• Ze vonden hem gevaarlijk. Hij verspreidde ideeën waardoor mensen in opstand konden komen tegen de machtigen in de samenleving.  

0

§4.1: Standensamenleving

1e stand	Geestelijkheid	geen belasting betalen
2e stand	Adel	geen belasting betalen
3e stand	Boeren en burgers	* moesten belasting betalen * hadden geen voorrechten

Verlichter	Politiek	Geloof	Gelijkheid
Voltaire		God maakt wereld, maar heeft geen invloed
John Locke	Volk geeft macht aan koning, maar mag deze bij slecht bestuur afzetten
Charles Montesquieu	Scheiding van de machten om machtsmisbruik te voorkomen
Diderot / d'Alembert			Encyclopédie, iedereen mag alle kennis hebben
Jean-Jacques Rousseau	Volksvertegenwoordiging zorgt dat de wil van het volk wordt uitgevoerd