powerles h5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

powerles h5

                      Powerles tijdvak 5 

Planning 

Powerles h5 (30 min)

Kenmerkende aspecten tijdvak 5 

- Het veranderde mens - en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

- De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid 

- Het begin van de Europese overzeese expansie 

- De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had 

- Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat 

    5.1     De Renaissance 

Oorzaken: 

- verspreiding kennis Ottomaanse Rijk 

- Hernieuwde interesse oudheid 

Waar + wanneer:  Italië in de 16e eeuw 

Wat: Wedergeboorte van de kunst + cultuur uit de klassieke oudheid 

Wat gebeurt er: Mensen gaan anders leven 

          5.1        Kenmerken kunst 

• Wedergeboorte  van de Grieks-Romeinse cultuur 

• Realistisch 

• Details 

• Perspectief (weergeven van diepte) 

• Naaktheid 

• Thema's: Griekse verhalen maar ook Bijbelse verhalen 

De geboorte van Venus, Botticelli 

1. Reformatie (5.3) 

2. Overzeese expansie (5.2) 

                               Gevolgen Renaissance 

Noem een paar kenmerken van de kunst uit de Renaissance

                             5.2 De Europese expansie 

Oorzaken nieuwe routes over zee naar Indië 

• Hernieuwde wetenschappelijke interesse (renaissance) 

• Handel Midden-Oosten was duur door tussenhandel 

Overzeese expansie (5.2) 

Wie                                         Portugezen, Spanjaarden, vervolgens Fransen, Engelsen en Hollanders 

Waar                                       India (specerijen), Afrika en Amerika 

Waarom:                                 1. Winst 

                                                 2. Verspreiding christendom 

                                                 3.  Avontuur 

                                                 4.  Macht 

Wanneer:                                16e eeuw

Wat                                         Stichten van handelsposten (plantages + wereldwijde handel) 

 

Gevolgen Europese expansie 

1. Europa centrum wereldhandel 

2.  Verspreiding christendom

3.  Driehoekshandel

4.  Demografische gevolgen 

Noem paar gevolgen van de overzeese expansie

5.3  Oorzaken Reformatie 

• Corrupte katholieke kerk 

• Te rijk (aflaten) 

• Renaissance  

Maarten Luther 

Reformatie (hervorming) (5.3) 

Wie                                           Maarten Luther 

Waar                                        Duitsland 

Waarom:                                 Misstanden binnen de kerk oplossen 

Wanneer:                                1517 

Wat                                           Kerk moet simpeler en de focus moet liggen op de Bijbel. VB : Geen paus en geen heiligen 

Maarten Luther 

• 1517: 95 stellingen 

• Luther hoopt dat de Kerk zich zal hervormen 

• Echter wordt hij in de ban gedaan door de Paus, krijgt steun van Duitse vorsten 

• Reden voor succes? Boekdrukkunst 

           Katholieken 

             Protestanten 

- Beeldenverering 

- Verering heiligen 

- Verering relieken 

- Kerkdienst in het Latijn 

- Bijbel in het Latijn 

- Kerk is rijk 

- Hierarchische indeling 

- Geen beeldenverering 

- Geen verering heiligen 

- Geen verering relieken 

- Kerkdienst in eigen taal 

- Bijbel in eigen taal 

- Kerk is sober

Geen hierarchische indeling 

Calvijn: 
Slechte vorst mag je afzetten 

Luther: 

Slechte vorst mag je niet afzetten, vorst heeft macht gekregen door God 

Gevolgen Reformatie in Europa 

Godsdienstoorlogen 

Duitsland                               Vrede van Augsburg (1555). Elke vorst mag zijn eigen geloof bepalen 

Frankrijk                                Edict van Nantes (1598): Hugenoten krijgen ook rechten 

Engeland                                Start Anglicaanse religie, mens kan gered worden door het geloof uit de Bijbel 

5.4 Aanleiding de Nederlands opstand 

Waarom?                                         Onvrede over centralisatiepolitiek + vervolging protestanten van Karel V 

Wat?                                                Willen van Oranje pleitte voor godsdienstvrijheid bij Margaretha von Parma.  Beeldenstorm werden allerlei kerken vernield 

Wanneer?                                        1566 Beeldenstorm. Opstand 1568-1648      

Wie?                                                 In 1568 viel WvO de Nederlanden binnen en begon de Tachtigjarige oorlog 

Waar ?                                              de Nederlanden 

5.4 de Nederlandse opstand 

1 april 1572                                                    Geuzen (calvinistische vluchtelingen)   namen Den Briel in 

1579                                                               Oprichting politiek + militair verbond : Unie van Utrecht 

                                                           

1581                                                                Plakkaat van Verlatinge: Filips de 2 niet meer erkend als vorst 

1585                                                               Val van Antwerpen, Antwerpen wordt katholiek 

1568                                                               Staten-Generaal besluit om zelf soeverein te worden--> Ontstaan Republiek 

1568                                                                Vrede van Münster. de Republiek wordt erkend door Spanje 

Wat is het plakkaat van Verlatinge?

Wat waren de twee oorzaken voor het ontstaan van onvrede over het bestuur van Karel V?