4.3 - A - Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

4.3 Machtige boeren

halfvrije heren

Planning

• Het platteland
• Het hofstelsel
• Het verhaal van Bodo
• Afsluiting 
  

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waardoor boeren in een landbouwsamenleving half vrij waren.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe de landbouw was georganiseerd. 

Het platteland

• Het Romeinse Rijk valt uiteen, daarmee ook het bestuur en leger en de steden. 
  
  
• Er ontstond een agrarische samenleving. De handel kwam stil te liggen
  
  
• Vanwege de onveiligheid en de volksverhuizingen trok men weg uit de steden en zochten burgers bescherming bij machtige hertogen en graven. 
  

Leerdoel 1

Leerdoel 1

Hofstelsel (1)

• De boeren gingen rond het kasteel van de heer wonen: het domein.

• De boeren kregen bescherming door op het domein te wonen. In ruil daarvoor mochten zij het domein niet verlaten. 

• Het opgeven van die vrijheid noem je horigheid. De boeren waren horigen geworden. 

Leerdoel 1

Hofstelsel (2)

• Boeren kregen een stuk grond en met een huis. Een deel van die opbrengst moesten boeren als pacht (belasting) afstaan aan de hertog. 

Daarnaast moesten ze herendiensten doen. Onbetaald werk voor de heer. 

• Dit economische systeem met horigen, heren en een domein wordt het hofstelsel genoemd. 

Leerdoel 2

Het hof, hier woonde de rentmeester. 

Het gebied buiten het domein bestond uit de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen. Dit mochten de boeren ook gebruiken. 

Horigen hadden twee plichten: het betalen van belasting via pacht en het uitvoeren van herendiensten. Dit was zoals onbetaald werk het hek repareren, bomen kappen of hout sprokkelen. Daarnaast moest de grond van de heer bewerkt worden. De hertog of graaf was immers op oorlogspad. 

Op het domein werd alles geproduceerd wat mensen nodig hadden. Ze waren zelfvoorzienend. Daarom was het ook niet nodig dat mensen buiten het domein kwamen. 

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Leerdoel 2

Aantekeningen

• Als het Romeinse Rijk uiteenvalt, raken ook de steden, wegen en de handel in verval. Vanwege de onveiligheid trokken burgers naar het platteland, bij het kasteel van de hertog/graaf. Europa gaat van een landbouw-stedelijke samenleving naar een agrarische samenleving. 
• Burgers werden boeren en gingen rond het kasteel wonen, het domein. In ruil voor bescherming deden zij klusjes voor de heer: herendiensten. Zij moesten ook een deel van de oogst afstaan als belasting en mochten het domein niet verlaten. Je noemt dit het hofstelsel.

Zelfstandig werken

• Maak opdracht 1 t/m 3.
  
  
• Ben je klaar? Opdracht 9 en 10 op blz. 83 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waardoor boeren in een landbouwsamenleving half vrij waren.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe de landbouw was georganiseerd.