4.2 Bacteriën, virussen en schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling vorige les (BS 4.1)

Eindexamenvraag Havo 2012

4.2 Bacteriën, virussen en schimmels

Voorkennisvragen

Panthera tigris, Panthera leo, Passer montanus, Passer domesticus, Vanellus vanelli

1. Hoeveel verschillende geslachten worden hier genoemd en hoeveel verschillende soorten?

2. Noem 1 verschil tussen de eukaryoten en de prokaryoten

3. In welk rijk zijn alle organismen autotroof?

4. Een cel bevat geen celwand. Onder welk rijk valt deze cel?

Belangrijke begrippen!

Eukaryoot - Prokaryoot

Organische stof - Anorganische stof

Autotroof - Heterotroof 

Aeroob - Anaeroob

 

Lesdoel:

Je kunt bacteriën, virussen en schimmels van elkaar onderscheiden.

Je kunt beschrijven hoe bacteriën, virussen en schimmels voortplanten.

Binaire naamgeving

De wetenschappelijke naamgeving van soorten bestaat uit: 

Geslachtsnaam + soortnaam

Bijvoorbeeld: 

• Loxodonta africana (Afrikaanse olifant)
• Vulpes zerda (woestijnvos)

Toevoeging op de wetenschappelijke naamgeving

Homo sapiens sapiens

Homo sapiens neanderthalis

De regels:

• Geslachtsnaam eerst, met hoofdletter
• Soortnaam geen hoofdletter
• derde woord: ondersoort. 

2 ondersoorten behoren wel tot dezelfde soort!

Genetische variatie in bacteriën

Prokaryoten delen ongeslachtelijk, waardoor genetische variatie alleen kan ontstaan door mutaties of door uitwisseling van genen met soortgenoten.

Schimmel

Celkenmerken

Schimmels hebben een celkern. 

Ze hebben ook een celwand. 

Ze hebben geen bladgroenkorrels. 

Ze zijn heterotroof.

Ze zijn belangrijk voor de afbraak van organische stoffen in de natuur.

Voortplanting bij schimmels

Gisten (1-cellige schimmels) planten zicht voort
door knopvorming.

 

Meercellige schimmels maken sporen.

Eenvoudige schimmels maken sporen op de uiteinden
van schimmeldraden (hyfen), die omhoog steken vanuit het voedsel.

Complexere schimmels maken ook een voortplantingsstructuur 

waar de sporen in zitten, de paddenstoel.

Nuttige schimmels

Speciale soorten schimmels spelen een rol bij het maken van voedingsmiddelen (gist)

Champignons en cantharellen zijn schimmels die we kunnen eten.

Schimmelkaas

1

Gist is een eencellige schimmel.

Gebruikt voor het rijzen van deeg

2

Schimmel speelt een rol bij maken van bier / wijn

3

cantharellen en champignons

4

Ontdekking penicilline

Alexander Flemings ontdekking van penicilline is één voorbeeld van een toevallige ontdekking.

Die vond in 1928 plaats toen hij een petrischaaltje met bacteriën en een beetje schimmel op zijn laboratoriumtafel liet staan terwijl hij twee weken met vakantie ging. 

Hij kwam thuis en zag dat dáár waar de schimmel zat, de bacteriën dood waren. De schimmel (de penseelschimmel / Penicillinium)  gaf een stofje af dat de bacteriën doodde.  

Flemming gaf dat stofje de naam penicilinne. 

Hij had een antibioticum ontdekt!

In de vorige eeuw stierven veel mensen doordat ze ontstekingen hadden die door bacteriën veroorzaakt werden. 

Doordat Fleming de penicilline ontdekte, kunnen nu veel ziekten die door bacteriën worden veroorzaakt, worden genezen

Kleine lesafsluiter

Wat is het belangrijkste verschil tussen een prokaryotische cel en een eukaryotische cel?

1. Celwand
2. Celkern
3. Voortplanting
4. Grootte

Welke celorganellen zijn uitsluitend aanwezig in eukaryotische cellen?

1. Ribosomen
2. Cytoplasma
3. Mitochondriën
4. Celmembranen

Welke uitspraak over virussen is correct?

1. Eigen stofwisseling
2. Hebben celkern
3. Gastheer nodig voor reproductie
4. Bevatten DNA en RNA

Wat wordt bedoeld met genetische modificatie?

1. Natuurlijke selectie van eigenschappen
2. Het kruisen van verschillende soorten
3. Aanpassing van het DNA van een organisme
4. Veranderen van omgevingsfactoren

Hoe planten de meeste bacteriën zich voort?

1. Sporenvorming
2. Meiose
3. Deling
4. Seksuele voortplanting

Wat was het organisme dat Alexander Fleming gebruikte om penicilline te ontdekken?

1. E. coli
2. S. aureus
3. Saccharomyces cerevisiae
4. Penicillium

Zelfstandig aan de slag

Maak opdracht 14 t/m 25